بدون اغراق می توان گفت کارآفرینان هنرمند و هنرمندان کارآفرین هستند و از آنجایی که این روزها همه چیز بیش از پیش به هم ارتباط پیدا کرده (هنر، علم، تکنولوژی، کسب وکار، فرهنگ، مذهب)، این روند رو به افزایش است. خلاقیت موضوع مشترکی است که هم کارآفرینان و هم هنرمندان مشترکا از آن برخوردارند. اما افراد خلاق اغلب ویژگی های متناقض دارند.
میهالی چیک سنت میهالی (Mihaly Csikszentmihalyi)، استاد روان شناسی و مدیریت، در کتاب خود تحت عنوان «خلاقیت: کار و زندگی ۹۱ فرد برجسته» می نویسد:
«من ۳۰ سال در مورد نحوه زندگی و کار افراد خلاق تحقیق کرده ام تا فرآیند رمزآلودی را که آنها برای رسیدن به ایده های جدید طی می کنند، بیشتر بشناسم. اگر بخواهم در یک کلمه توضیح دهم که چه چیزی شخصیت آنها را از دیگران متمایز می کند، باید بگویم این کلمه «پیچیدگی» است. آنها تمایل شدیدی به تفکر و عمل دارند که این مساله در بیشتر مردم تفکیک شده است. آنها ویژگی های به شدت متناقضی دارند و هر کدام به جای اینکه یک فرد باشند، چندین نفر هستند.»
میهالی ۱۰ ویژگی متناقض را که اغلب افراد خلاق از آن برخوردارند، معرفی می کند:
۱) افراد خلاق انرژی زیادی دارند، اما معمولا ساکت و آرام هستند.
آنها ساعت های طولانی و با تمرکز زیاد کار می کنند، در حالی که هاله ای از تازگی و اشتیاق را همراه خود دارند.
۲) افراد خلاق باهوش و همزمان ساده و بی تکلف هستند.
این ویژگی دربرگیرنده تحرک یا توانایی ایجاد ایده های فراوان؛ انعطاف پذیری یا توانایی تغییر از یک چشم انداز به چشم اندازی دیگر و ابتکار در به کارگیری تداعی معانی نامتعارف است. اینها ابعادی هستند که در بیشتر تست های خلاقیت سنجیده می شوند.
۳) افراد خلاق تفریح و انضباط یا مسوولیت و بی قیدی را با هم ترکیب می کنند.
تفریح و خوشی بدون رفتارهای متناقض آن، یعنی سرسختی، بردباری و پشتکار معنا ندارد. «بیشتر افراد خلاق، به رغم سبکبالی و بی خیالی، تا دیروقت کار می کنند. جورجو وازاری در سال ۱۵۵۰ نوشته که وقتی پائولو اوچلو، نقاش دوره رنسانس، روی قوانین پرسپکتیو بصری کار می کرد، در طول شب دائم قدم می زد و با خود می گفت: این پرسپکتیو چقدر زیباست!»
۴) افراد خلاق بین تخیل و واقعیت در حرکت هستند.
هنر و علم شگفت انگیز دربرگیرنده جهش از عالم خیال به دنیایی است که با دنیای حال متفاوت است.
۵) افراد خلاق هم درون گرا هستند و هم برون گرا.
ما به عنوان افراد معمولی گاهی ترجیح می دهیم وسط جمعیت کثیری باشیم و گاهی دوست داریم تنها و نظاره گر رفت و آمد دیگران باشیم. اما افراد خلاق هر دو ویژگی را همزمان دارند.
۶) افراد خلاق هم متواضعند و هم مغرور.
در مواجهه با افراد خلاق و مثلا یک فرد مشهور، انتظار دارید با شخصیتی مغرور و متکبر مواجه شوید، اما در عوض می بینید که او سر به زیر و خجالتی است.
۷) افراد خلاق رفتار کلیشه ای در قالب یک جنسیت خاص ندارند.
بارها دیده شده که در تست های تعادل جنسیتی در مورد جوانان، دختران خلاق و با استعداد نسبت به دختران عادی رفتار مقتدرانه تر و خشن تری دارند و پسران خلاق هم نسبت به همتایان معمولی خود احساساتی تر و آرام تر هستند.
۸) افراد خلاق هم سرکش هستند، هم محافظه کار.
خلاق بودن بدون درونی سازی حوزه فرهنگ پیش از هر چیز، غیرممکن است. بنابراین یک فرد بدون داشتن تفکرات سنتی و محافظه کارانه و در عین حال سرکش و خودرای بودن، نمی تواند خلاق باشد.
۹) افراد خلاق نسبت به کارشان بسیار احساساتی هستند، اما در عین حال می توانند به شدت معقول و منطقی هم باشند.
بدون داشتن احساسات، به زودی علاقه به کار و وظیفه ای که داریم را از دست می دهیم. اما اگر منطقی هم نباشیم، کارمان به خوبی انجام نمی شود و اعتبار خود را از دست می دهیم.
۱۰) افراد خلاق خلوص و حساسیتی دارند که آنها را هم در معرض درد و رنج و هم لذت و خوشی قرار می دهد.
شاید مهم ترین ویژگی که بیشتر افراد خلاق از آن برخوردارند، توانایی بهره بردن از فرآیند آفرینش چیزی برای خودشان است. بدون داشتن این ویژگی، شاعران برای رسیدن به کمال تلاش نمی کنند و به نوشتن شعرهای ریتم دار تجاری روی می آورند، اقتصاددانان فقط برای بانک ها کار می کنند؛ جایی که می توانند دو برابر دانشگاه از آن پول درآورند و فیزیکدانان انجام تحقیقات پایه ای را متوقف کرده و به لابراتوارهای صنعتی که شرایط بهتری دارند و در آنها انتظارات قابل پیش بینی هستند، می پیوندند.
میهالی در نهایت می گوید: «متناقض یا غیرمتناقض، بیش از هر چیز دریافته ام که هیچ فرمولی برای خلاقیت افراد وجود ندارد. افراد خلاق متمایزند چون می توانند خود را با هر شرایطی سازگار کنند و با هر چیزی که در دست دارند تلاش کنند به هدفشان برسند.» بنابراین، خلاق بودن بیش از هر چیز دیگری نیازمند کاردانی و شجاعت برای تسلیم نشدن است.