روزنامه شرق، یکشنبه ۲۵ تیر ۱۳۹۶ / فاطمه کاظمی
چهره یک زن ایرانی مصمم
- «مریم میرزاخانی» ١٣ اردیبهشت ١٣٥٦ در تهران به دنیا آمد. او فرزند احمد میرزاخانی، مهندس برق و رئیس هیئت‌مدیره مجتمع آموزشی نیکوکاری «رعد» بود. با اتمام تحصیلات ابتدایی در اولین دوره آزمون جذب استعدادهای درخشان شرکت کرد و وارد دبیرستان فرزانگان تهران شد. «مریم میرزاخانی»در سال ۱۹۹۴ در المپیاد جهانی ریاضی هنگ‌کنگ با ۴۱ امتیاز از ۴۲ امتیاز مدال طلای جهانی گرفت. سال بعد یعنی ۱۹۹۵ در المپیاد جهانی ریاضی کانادا با ۴۲ امتیاز از ۴۲ امتیاز ممکن، رتبه اول و مدال طلای جهان را به دست آورد.
- در اسفندماه ۱۳۷۶، اتوبوس حامل دانشجویان ریاضی شرکت‌کننده در بیست‌و‌دومین دوره مسابقات ریاضی دانشجویی که از اهواز راهی تهران بود، به دره سقوط کرد و در آن حادثه شش نفر از دانشجویان نخبه ریاضی دانشگاه صنعتی شریف که اغلب از برگزیدگان المپیادهای ملی و بین‌المللی ریاضی بودند جان باختند. «مریم میرزاخانی» از جمله بازماندگان این سانحه بود.
- «مریم میرزاخانی»پس از موفقیت در المپیادهای جهانی، به دانشگاه شریف تهران رفت تا ریاضیات بخواند. در گروه ریاضیات دانشگاه صنعتی شریف با بسیاری از دوستان و مدرسانی آشنا شد که الهام‌بخش و مشوق او برای ادامه مسیر زندگی علمی‌اش بودند.
- «مریم میرزاخانی» پس از پایان دوره کارشناسی خود، برای ادامه تحصیلات به آمریکا رفت و در دانشگاه هاروارد، تحصیلات خود را در زمینه ریاضیات تکمیل کرد و پس از آن در دانشگاه‌های پرینستون و استنفورد به‌عنوان محقق و استاد فعالیت کرد.
- «میرزاخانی» در سال ۱۹۹۹ میلادی توانست راه‌حلی برای یک مشکل ریاضی پیدا کند. ریاضیدانان مدت‌های طولانی به‌دنبال یافتن راهی عملی برای محاسبه حجم فرم‌های هندسی هذلولوی بودند. «مریم میرزاخانی»جوان در دانشگاه پرینستون، معمای ابعاد گوناگون فرم‌های غیرطبیعی هندسی را حل کرد. درصورتی‌که جهان نیز از قاعده هندسه هذلولوی تبعیت کند، این روش ابتکاری می‌تواند به تعریف شکل و حجم دقیق جهان کمک کند. در واقع مشکل این است که برخی از این اشکال هذلولی مانند دونات یا آمیب، ظاهر بسیار نافرمی دارند که محاسبه حجم آنها را به معمایی جدی برای ریاضیدانان مبدل کرده بود؛ اما «میرزاخانی» با یافتن راهی جدید و با ترسیم مجموعه‌ای از حلقه‌ها روی سطح این‌گونه اشکال پیچیده، به محاسبه حجم آنها پرداخت. هرچند کاربردهای عملی اندکی برای پژوهش او وجود دارد ولی اگر مشخص شود که جهان نیز از هندسه هذلولوی پیروی می‌کند، کار او می‌تواند به تعریف دقیق شکل و حجم جهان کمک کند.
- «میرزاخانی» در سال ۲۰۰۹ به‌دلیل دستاوردهایش در ریاضیات، برنده جایزه «بلومنتال» شد. در اعلامیه‌ای که انجمن ریاضی آمریکا به مناسبت برنده‌شدن این جایزه برای میرزاخانی منتشر کرد، دلیل گرفتن این جایزه مهم ریاضی را این‌گونه بیان کرد: «خلاقیت استثنائی و تز دکترای مبتکرانه او که در آن، ابزارهای گوناگون، از هندسه هذلولوی گرفته تا روش‌های کلاسیک برای به‌دست‌آوردن نتایج لازم برای حل سه مسئله مهم ترکیب شده‌اند».
- او در سال ۲۰۱۴ برنده مدال فیلدز شد که بالاترین نشان علمی رشته ریاضیات است و هر چهار سال یک‌بار به دانشمندان برگزیده زیر ۴۰ سال اهدا می‌شود و بسیاری کارشناسان از آن به‌عنوان «نوبل ریاضیات» نیز یاد می‌کنند. وی نخستین زن و نخستین ایرانی بود که موفق به دریافت این جایزه شد.
- «مریم میرزاخانی»، غیر از اینها، برنده جوایز بسیار دیگری نیز شد، از جمله جایزه بنیاد ریاضیات کلی در سال ۲۰۱۴ و جایزه ستر انجمن ریاضی آمریکا در سال ۲۰۱۳.
- «مریم میرزاخانی»در مِی سال ٢٠١٦ به عضویت آکادمی ملی علوم آمریکا برگزیده شد. او نخستین ایرانی-آمریکایی است که به عضویت در این آکادمی برگزیده شد.
- «مریم میرزاخانی» مدت‌ها با بیماری سرطان مبارزه کرده بود. او سال‌ها پیش بر این بیماری چیره شد؛ اما چندی پیش دوباره این بیماری برگشت. تیر ۱۳۹۶ اعلام شد «میرزاخانی» به‌دلیل ابتلا به سرطان در بیمارستانی در آمریکا بستری است. میرزاخانی از چهار سال پیش به سرطان سینه مبتلا بود. بعدها این سرطان به مغز استخوان او سرایت کرد. پدر و مادرش برای مراقبت از او به آمریکا رفتند؛ اما او ۲۴ تیر ۱۳۹۶ درگذشت.