تاریخچه:
وکسلر در دهه 1930 به مطالعه آزمون های استاندارد پرداخت و به ساختن 11 خرده آزمون پرداخت. بعضی از خرده آزمون هایش را از بخش های مختلف آزمون تجدید نظر شده 1937 استنفورد بینه اقتباس کرد (در ک فهم ،محاسبه، حافظه فراخنای ارقام، شباهت ها و گنجینه لغات). بقیه خرده آزمون ها را ازامتحانات گروهی ارتش (تنظیم تصاویر) ، طراحی مکعب های کهس( طراحی مکعب ها) ، آزمون ارتشی آلفا (اطلاعات، درک و فهم)، آزمون ارتشی بتا (نماد، ارقام، کد گذاری)، آزمون تکمیل تصاویر هیلی ( تکمیل تصاویر )، آزمون پینتر- پاترسون (الحاق قطعات) گرفت.
مقیاس وکسلر- بلویوبا برخی نارسایی های فنی در زمینه اعتبار و پایانی خرده آزمون ها و معرف نبودن نمونه و حجم آن روبه رو بود. به همین دلیل در1955 مورد تجدید نظر قرار گرفت و به عنوان مقیاس هوشی بزرگسال (WAIS) و تجدید نظر بعدی در آن در 1981 ( WAIS-R) منتشر شد.
در سال 1949 مقیاس هوش کودکان تدوین شد (WISC) که هوش کودکان 5سال به بالا را می سنجید. درجه بندی این مقیاس با دقت انجام گرفت و برای هر سن 100نفر پسر و 100 نفر دختر سفید پوست آمریکایی (2200نفر) تست شدند.هر کودک در محدوده یک ماه و نیم از نیم سال قرار گرفت.(کودکان بین 5سال و 4ماه و نیم تا 5سال و 7ماه ونیم برای گروه 5ساله ها) البته 55 کودک دارای عقب ماندگی ذهنی نیز به آن ها اضافه شد. البته این گروه نمونه بیشتر معرف کودکان سطح متوسط و بالای جامعه بود و اقلیت ها را شامل نمی شد. به همین دلیل در 1974 فرم تجدید نظر شده آن( (WISC-R منتشر شد. و آخرین تجدید نظر هم در سال 1990 صورت گرفت.
در سال 1967 فرم کودکان پیش دبستانی و دبستانی (5/6-4ساله) با نام WPPSI منتشر شد و در سال 1989 با تجدید نظر آن دامنه سنی 7-3 سال در نظر گرفته شد.
مقیاس هوشی وکسلر برای کودکان:
مقیاس هوشی وکسلر برا ی کودکان یک آزمون تحلیلی است که نمره گذاری آن بر حسب میزان موفقیت آزمایش شونده انجام می گیرد. نمره گذاری بر اساس قانون همه یا هیچ انجام نمی گیرد بلکه درجه موفقیت در نظر گرفته می شود.این آزمون برای کودکان 15-5 ساله اختصاص دارد.کل مقیاس از 12 خرده آزمون تشکیل شده که دو خرده آزمون آن (حافظه عددی و ماز ها) اختیاری است و می تواند به جای دو خرده آزمون دیگر به کار رود. این خرده آزمون ها بر حسب ویژگی های کلامی یا غیر کلامی به دو گروه تقسیم می شوند:
گروه کلامی: گروه غیر کلامی:
1- اطلاعات عمومی 7- تکمیل تصاویر
2- ادراک عمومی 8- تنظیم داستان های تصویری
3- مسایل عددی 9- مکعب ها
4- تشابهات 10- الحاق قطعات
5- لغات 11- رمز نویسی
6- حافظه عددی 12- ماز ها
خرده آزمون های گروه کلامی بین خود و خرده آزمون های گروه غیر کلامی هم بین خود همبستگی زیادی دارند ولی همبستگی گروه های کلامی و غیر کلامی ضعیف است.
اعتبار فرم تجدید نظرشده کودکان (WISC-R)
بر اساس همسانی درونی در مورد همه 11 گروه سنی: مقیاس کلی (96٪)، مقیاس کلامی (94٪) و مقیاس غیرکلامی (90٪). بر اساس اعتبار باز آزمایی: مقیاس کلی( 95%) ،مقیاس کلامی(93%) و مقیاس غیر کلامی (90%) این باز آزمایی در فاصله یک ماه بوده است. در فاصله زمانی 2سال پایایی بیشتری نشان داد. خطای معیار اندازه گیری برای مقیاس کلی (19/3) ، مقیاس کلامی (60/3) و مقیاس غیر کلامی (66/4) بوده است. بیشترین خطا برای فراخنای حافظه ارقام و کمترین خطا برای گنجینه لغات بوده است.
روایی فرم تجدید نظر شده کودکان (WISC-R)
همبستگی آزمون با تجدید نظر چهارم استنفورد بینه (78/0) ، پیشرفت تحصیلی فرد پی بادی(71/0) ، K-ABC( 70/0) ، آزمون های گروهی هوش (66/0) ،WRAT( 59/0-52/0) .
شیوه نمره گذاری آزمون کودکان
برای پاسخ هر سوال یک نمره خام فراهم می شود، نمرات خام همه خرده آزمون ها بر اساس جدول هایی که بر حسب سن و برا ی گروه های کلامی و غیر کلامی به طور جداگانه تهیه شده اند، به مقیاس واحدی تبدیل می شوند و نمرات تراز شده به دست می آید .جمع کل نمرات تراز شده آزمودنی درخرده آزمونها براساس جدول دیگری به ضریب هوشی تبدیل می شود . که می توان ضرایب هوشی را برای هر نیمه مقیاس یا برای کل آن محاسبه کرد.از آنجا که با این مقیاس 10 تا 12 نمره متفاوت فراهم می شود می توان برای آزمودنی یک نیمرخ روانی نیز تهیه کرد و درباره جنبه کیفی هوش او اطلاعات جالبی به دست آورد.
مقیاس هوشی وکسلر برای بزرگسالان
مقیاس هوشی وکسلر برای بزرگسالان برای اندازه گیری هوش در حال رشد اختصاص ندارد بلکه هوش در حال پس روی را اندازه می گیرد . به همین دلیل نمی توان ازمقیاس کودکان برای بزرگسالا ن استفاده کرد زیرا از نظر رغبت و روایی، سرعت انجام کار ،عادت و نامتناسب بودن هنجار های سن عقلی و ضریب هوشی برای افرادی که رشد خود را به پایان رسانده اند معایب و نقص هایی وجود داشت. روش نمره گذاری و اجرا مانند مقیاس هوشی کودکان است و ضریب هوشی برحسب انحراف از میانگین گروه سنی معینی بیان می شود.(میانگین 100 و انحراف معیار 15).
درجه بندی و روایی آن برای هر سن تا 70 سالگی محاسبه شده است. در اینجا وقتی ضریب هوشی را محاسبه می کنند مخرج کسر که سن زمانی را نشان می دهد به تناسب سن کاهش می یابد.
برای سنین 20-24سال ،5/15، برای سنین 25-29 سال، 15 و .... عملکرد آزمودنی با نتایج متوسط دوره 20 تا 24 سالگی یعنی دوره ای که انسان بالاترین کارایی ذهنی را دارد مقایسه می شود . باید ذکر کرد که در محاسبه معمولی ضریب هوشی مخرج کسر یا سن زمانی از 16 سال تجاوز نمی کند. بعد از مقیاس وکسلر بزرگسالان مقیاس ها ی کوتاه شده متفاوتی جایگزین شدند که با آن مقیاس همبستگی بالایی داشتند.
خرده آزمون های کلامی و غیر کلامی مقیاس آمریکایی آزمون به صورت زیر می باشد:
گروه کلامی: گروه غیر کلامی:
1- اطلاعات عمومی (25 سوال ) 1- تصاویر ناقص
2- ادراک کلامی (10سوال) 2- ادراک تصویری
3- حافظه عددی به صورت مستقیم و معکوس 3- استدلال عملی
4- استدلال ریاضی (10سوال شفاهی و 2 سوال کتبی) 4- ساختن تصاویر : هماهنگی حرکتی – بینایی
5- تشابهات 5- دقت و تداعی
6- لغات تکمیلی (42 لغت)
ویژگی های هوش آزمای وکسلر برای بزرگسالان:
1- آزمونی است که در آن آزمودنی بر حسب میزان موفقیت خود امتیاز می گیرد و نمره خام به نمره ترازشده تبدیل می شود.
2- یک آزمون مختلط یا ناهمگن است که 11 عنصر تشکیل شده و سوالات هریک از آنها با دشواری فزاینده تنظیم شده است.
3- نمره گذاری خیلی ساده تر از مقیاس های قبلی است: پاسخ ها درجه بندی شده اند.
4- درجه بندی برای همه سنین در شرایط عینی انجام گرفته است.
5- دو جنبه بنیادی هوش (کلامی و غیر کلامی ) را به طور جداگانه اندازه گیری می کند.
6- ماهیت سوالات متناسب با علایق و رغبت ها ی بزرگسالان انتخاب شده است.
اعتبار فرم تجدید نظر شده بزرگسالان (WAIS-R)
اعتبار باز آزمایی در فاصله یک تا 7 هفته : مقایس کلی (97%) ، مقیاس کلامی (97%) و مقیاس غیر کلامی ( 93%) اعتبار دو نیمه کردن برای مقیاس کلی (97%) ، مقیاس کلامی (97%) و مقیاس غیر کلامی (93%) خطای معیار اندازه گیری برای مقیاس کلی (53/2) ، مقیاس کلامی (74/2) و مقیاس غیر کلامی (14/4)
روایی فرم تجدید نظرشده بزرگسالان
همبستگی آزمون با استنفورد بینه (85/0) ، WRAT(62/0) برای خواندن ، (60/0) برای هجی کردن ، (76/0) برای محاسبات عددی. همبستگی با آزمون هوش اسلوسن (78/0) ، با تعداد سال ها ی تحصیلی (54/0). تحقیقات نشان می دهد که روایی سازه قوی وجود دارد . مقیاس کلامی آزمون هوش متبلور را می سنجد و مقیاس غیر کلامی هوش سیال که بعد از 70 سالگی با شتاب کاهش می یابد.
محاسن آزمون های هوش وکسلر:
1- داده های دقیق و روشن در مورد کارکرد شناختی فرد با توجه به پاسخ او به خرده آزمون ها
2- توانایی مقایسه نقاط قوت و ضعف روانی شخص با مقایسه نتایج هرخرده آزمون
3- سنجش متغیر های شخصیت با مشاهده مستقیم شخص، مطالعه محتوای پاسخ ها، ارزیابی اطلاعات از الگوی نمره های خرده آزمون ها (البته به اندازه آزمون های شخصیت دقیق نیست)
4- اندازه گیری هوش کلامی و غیر کلامی
5- دادن نیمرخ از وضعیت هوش افراد
6- تفاوت بخش کلامی و عملی به روان شناس در تفسیر عملکرد بینش می دهد.
معایب آزمون های هوش وکسلر:
1- در مقایسه با استنفورد بینه دامنه های انتهای هوشی را اندازه نمی گیرد (کمتر از 40 و بالاتر از 160)، در هوش متوسط بابینه همبستگی دارد ولی در هوش بالا و خیلی پایین همبستگی کمی دارد.
2- در تفسیر نتایج هوشبهر گروه های سنی خاص مشکل دارد ، چون در دو انتهای طیف سنی هیچ کودکی در گروه معیار یابی نشده یعنی 6 ساله داشته اما تا 6 سال و 3 ماهه را نداشته و برای آن از روش برون یابی استفاده کرده است.
3- نمرات خرده آزمون ها برای افراد بالاتر از 70 با افزایش سن کاهش می یابد اما اندازه کاهش در هر خرده آزمون متفاوت بوده. متخصص ممکن است این پراکندگی را به غلط تفسیر کرده و آن را به نقاط قوت و ضعف افراد مسن نسبت دهد.
4- ممکن است درباره اقلیت های قومی یا اجتماعی – اقتصادی پایین چندان کاربرد نداشته باشد .
5- در نمره گذاری بعضی ماده ها مثل درک وفهم ، شباهت و گنجینه لغات درجه معینی از ذهنیت وجود دارد . در نتیجه یک ارزشیاب سختگیر نسبت به سهل گیر نمره کمتر می دهد.
6- از لحاظ وسعت آنچه می تواند اندازه بگیرد محدودیت دارد یعنی در سنجش نیاز به پیشرفت ، انگیزش ، خلاقیت و موفقیت ناتوان است.
7- مهمترین انتقاد فقدان تنوع کافی داده ها در مورد روایی آن هاست.
تکمیلی: