دکتر پاولا اولزسکی-کوبیلوس1، رئیس انجمن ملی کودکان تیزهوش، در این باره می گوید، آی کیو یا هوشبهر، نمره ای است که هوش کودک را می سنجد گر چه این آزمون تنها عامل تعیین کننده قابلیت های ذهنی کودک نیست. بهره هوشی 100 نرمال محسوب می شود و معمولا بهره هوشی بالای 130، نبوغ شمرده می شود و کودکانی که دارای هوشی برابر یا بیشتر از این مقدار باشند، تیزهوش به حساب می آیند. اما باید بدانیم که نمره بهره هوشی مقدار ثابتی نیست و درست است که در طول حیات تغییرات جدی نمی کند اما تا حدی می توان از طریق تمرین و قرار گرفتن در مقابل محرک های ذهنی مختلف میزان هوش بهر را ارتقا داد. به همین میزان، کم بود محرک های ذهنی کافی و محیط زندگی نامناسب نیز می تواند تا حدی کمی منجر به کاهش میزان هوشبهر شود.
آیا کودک شما به تست هوش نیاز دارد؟
بیش از اآنکه این سوال مطرح باشد که آیا کودکان به انجام آزمون هوش نیاز دارند یا نه، بهتر است سوال را این طور پرسید که والدین چه استفاده ای از نتایج این آزمون خواهند کرد. دکتر لیندا کرگر سیلورمن2، مدیر مرکز رشد تیزهوشان، در این باره می گوید نتایج آزمون هوش مهم هستند تقریبا مشابه با هر اطلاعات دیگری در مورد سلامت و توانایی های کودکتان. در صورتی که بدانیم نمره هوشبهر کودک ما چقدر است در سطح و نوع آموزشی که برای او در نظر می گیریم موثر است. برای مثال کودکان با بهره هوشی بسیار بالا یا بسیار پائین به برنامه آموزشی مخصوص نیاز دارند. در حالی که کودکان با بهره هوشی متوسط که تقریبا اکثریت جامعه را تشکیل می دهند همچنان می توانند از برنامه آموزشی عادی مدارس بهره مند باشند.
در صورتی که کودکان در خانواده هایی با سابقه فامیلی اختلالات یادگیری یا مواردی از کندذهنی به دنیا آمده باشند انجام تست هوش برای کودکان ضروری می شود تا هر چه زودتر بتوان اقدامات درمانی و آموزشی را در صورت بروز مشکل آغاز نمود. همچنین بعضا ممکن است کودکان بسیار باهوش به دلایل ناشناخته ای، نوعی کم کاری یا دشواری را در انجام برخی امور ساده نشان دهند، به طوری که والدین یا مربیان تصور کنند، این مسئله به دلیل کم هوشی آنهاست حال انکه دقیقا برعکس است و این کودکان به دلیل هوش بسیار بالای خود، قادر به انجام برخی رفتارهای ظاهرا عادی و ساده نیستند. بنابراین انجام آزمون هوش کمک می کند این کودکان شناسایی شوند.
اما انجام تست های هوش چالش هایی را نیز ممکن است به وجود آورند برای مثال ممکن است والدینی که کودکان تیزهوش دارند، به خیال تقویت بیشتر هوش و استعداد آنها، پازل ها یا مواد آموزشی دشوارتر از حد رشد کودک را در اختیارش بگذارند و او را تحت فشار قرار دهند که کارهایی فوق توان و مراحل رشد خود انجام دهد. بنابراین متخصصان باید تا حد ممکن والدین را در مورد نحوه واکنش صحیح و رفتار متناسب با توانایی کودک توجیه کنند.
چه زمانی برای انجام تست هوش مناسب است؟
بسیاری از والدین تصور می کنند کودک تیزهوشی دارند درست است که ممکن است این مسئله به دلیل مهر و محبت والدین به کودکان ایجاد شود ولی در واقع والدین بهترین قضاوت را در مورد نقاط قوت و ضعف کودک دارند و او را به خوبی می شناسند بنابراین نیاز است متخصصان ارزیابی هوش کودک، ابتدا مشاورات و صحبت هایی را با والدین کودکان انجام دهند و روش و سبک یادگیری و مهارت های کودک را در محیط غیر آزمایشگاهی نیز در نظر بگیرند زیرا ممکن است کودکی که در منزل یا در شرایط عادی عملکرد فوق العاده ای دارد به دلیل استرس یا ترس از جدایی از والدین و یا عوامل دیگر عملکرد مناسبی در آزمون ها نشان ندهد. سیلور من معتقد است، اگر حس می کنید کودکتان واقعا نابغه است بهتر است آزمون هوش را تا قبل از سن 9 سالگی انجام دهید زیرا تست های موجود قابلیت اندازه گیری دقیق عملکرد هوشی بسیار بالا را بعد از این سن ندارند و کودکان نابغه معمولا بهتر است تا قبل از سن 9 سالگی مورد آزمون قرار بگیرند تا نتایج قابل اعتمادتری به دست آید.
آیا باید کودک در مورد بهره هوشی خود بداند؟
متخصصان براین باروند که نیازی نیست کودکان در مورد بهره هوشی خود بدانند حداقل نه تا زمانی که کاملا معنا و مفهوم آن را درک نمی کنند. بهتر است به جای آنکه به کودکان عدد بدهید، مفهوم کلی را توضیح دهید و به او کمک کنید بهترین راه و روش یادگیری را تمرین کند. غالبا کودکانی که بهره هوشی خود را می دانند به خیال اینکه تیزهوش هستند، تلاش زیادی از خود نشان نمی دهند و دچار افت تحصیلی می شوند. حتی برخی فکر می کنند که تیزهوشی نیاز به تلاش و تمرین ندارد و قدرتی خدادادی و ذاتی است حال آنکه هیچ تیزهوشی بدون تمرین و تلاش نمی تواند به موفقیت نائل شود.