دکتر فاطمه مهاجرانی، مشاور امور پژوهشی موزه ملی علوم و فناوری ایران، در گفتگو با ایسنا
مشاور امور پژوهشی موزه ملی علوم و فناوری ایران با بیان این‌که در آخرین دوره تیمز و پرلز در بین ۵۸ کشور، رتبه ۵۴ را به دست‌آورده‌ایم؛ گفت: رتبه ایران در آزمون تیمز و پرلز نشان می‌دهد که علی‌رغم این‌که ما پوشش تحصیلی بالایی در ایران داریم، ولی نتوانستیم عمق یادگیری را حفظ کنیم و ما سال‌هاست که در این آزمون وضعیت خوبی نداریم.
دکتر فاطمه مهاجرانی در نشست موزه ملی علوم و فناوری ایران که با موضوع «موزه‌های علوم، پایداری و به‌زیستن» به صورت حضوری و مجازی برگزار شد، با بیان این‌که برای رفتن به سمت جامعه دانایی‌محور نیازمند توجه به سه سطح آموزش هستیم، گفت: آموزش سه سطح مختلف دارد؛ اولین سطح آموزش، Formal education است. این نوع آموزش ساختارمند است و معمولاً در مدرسه اتفاق می‌افتد. سطح دیگر آموزش، non formal education است که ساختار دارد؛ ولی خارج از مدرسه است و سطح سوم آموزش informal education است که ساختاری ندارد و در خارج از مدرسه اتفاق می‌افتد؛ مانند آموزش‌هایی که از طریق بازی کردن و ... اتفاق می‌افتد.
وی با تاکید بر این‌که موزه‌ها در کارکرد جدیدشان می‌توانند به هر سه مدل آموزش توجه داشته باشند، گفت: یک جامعه زمانی دانایی محور می‌شود که به هر سه نوع آموزش توجه داشته باشد. ولی به این سه سطح آموزش کمتر توجه کردیم.
مشاور امور پژوهشی موزه ملی علوم و فناوری ایران با اشاره به نقاط کلیدی در تعریف موزه‌ها، گفت: در تعریف جدید، چند موضوع به عنوان نقاط کلیدی موزه‌ها مطرح شده است. از جمله این‌که موزه‌ها باید فراگیر، در دسترس و در مسیر پایداری باشند و بر اخلاقیات توجه داشته باشند. آن‌چیزی که مهم است این است که موزه‌ها در این سه حوزه می‌توانند بر سه نوع آموزش نقش داشته باشند.
وی با بیان این‌که موزه‌ها می‌توانند در حوزه عدالت آموزشی نقش داشته باشند، گفت: همچنین موزه‌ها می‌توانند در انگیزش افراد موثر باشند. محیط‌ها باید غنی باشد تا افراد را به سوال وادار کند.
مهاجرانی خاطر نشان کرد: مهم این است که موزه‌ها به گسترش عدالت آموزشی کمک کنند. عدالت آموزشی با دو شاخص عمق یادگیری و پوشش تحصیلی قابل اندازه‌گیری است.
وی به آزمون‌های تیمز و پرلز اشاره کرد و گفت: یکی از آزمون‌هایی که می‌تواند عمق یادگیری را نشان دهد، آزمون تیمز و پرلز است. این آزمون علوم و ریاضی دانش‌آموزان در پایه چهارم و هشتم که پایه‌های مهمی هستند را می‌سنجد. در آخرین دوره تیمز و پرلز در بین ۵۸ کشور، رتبه ۵۴ را به دست‌آورده‌ایم و ما سال‌هاست که در این آزمون وضعیت خوبی نداریم.
به گفته مشاور امور پژوهشی موزه ملی علوم و فناوری ایران؛ رتبه ایران در آزمون تیمز و پرلز نشان می‌دهد که علی‌رغم این‌که ما پوشش تحصیلی بالایی در ایران داریم، ولی نتوانستیم عمق یادگیری را حفظ کنیم.
مهاجرانی به مقایسه تعداد مدال‌های المپیاد دانش‌آموزی ایران و فنلاند پرداخت و گفت: ما ۴۴ مدال المپیاد دانش‌آموزی به‌دست آوردیم، ولی فنلاند یک مدال داشته است. فنلاند، ۲۰ سال قبل از ما به المپیاد دانش‌آموزی پیوسته است و ما در حال حاضر بیش از ۷۰۰ مدال به دست آورده‌ایم و سالانه کمتر از ۲۵ مدال کسب نمی‌کنیم. ولی با این وجود نتوانستیم آموزش را ملموس کنیم. اگر آموزش ملموس نباشد، یادگیری معنادار اتفاق نمی‌افتد. وقتی یادگیری معنادار نباشد، دانش‌آموز توانایی جذر گرفتن دارد؛ ولی از ضرب و تفریق عاجز است.
وی تصریح کرد: موزه‌ها یکی از ساختارهای عدالت آموزشی هستند، موزه‌ها به توسعه عمق و سطح آموزش کمک می‌کند، دانش‌آموزان باید موزه‌ها را ببینند و لمس کنند. موزه‌ها باید آموزش تعاملی ایجاد کنند و افراد از این طریق یاد بگیرند. آموزش متناسب باید با نیاز افراد طراحی شوند. همچنین موزه‌ها باید به ارتباط درون‌فردی و برون‌فردی کمک کنند. موزه‌ها باید کمک کنند تا کارکردهای اخلاقی و اجتماعی ایجاد شوند.
مشاور امور پژوهشی موزه ملی علوم و فناوری ایران خاطر نشان کرد: دانش‌آموزان باید بدانند که ما بدهکار جامعه هستیم؛ نه طلبکار جامعه. مگر ما برای اجتماع چه کردیم که آنقدر از آن طلب داریم.