معمای مورد علاقه‌تان از هر نوعی که باشد، از جدول کلمات متقاطع گرفته تا پازل هزار قطعه‌ای فرقی نمی‌کند، حل معما می‌تواند بسیار سرگرم‌کننده و لذت‌بخش باشد. اما وقتی مشغول حل معما هستید و یکباره متوجه می‌شوید حرکت بعدی چه باید باشد، چه اتفاقی در مغزتان رخ می‌دهد؟ این سؤالی است که در ادامه به آن پاسخ خواهیم داد.
هر نوع معمایی یک بخش خاص از مغز را فعال می‌کند
از یک نظر، همه‌ی انواع معما مهارت‌های شناختی را ارتقا می‌دهند، از تفکر فضایی گرفته تا زبان و استدلال کردن. با این حال، از برخی انواع معما می‌توان برای فعال کردن قسمت‌های خاصی از مغز استفاده کرد. مثلاً معما‌هایی که با قوه‌ی زبان سر و کار دارند – مانند جدول کلمات متقاطع – احتمالاً نواحی مربوط به زبان را در مغز فعال می‌کنند و آن‌هایی که با برخی جنبه‌های تفکر منطقی سر و کار دارند – مانند قرار دادن نماد‌ها به شکلی خاص در یک شبکه‌ی شطرنجی – احتمالاً نواحی مربوط به پردازش منطقی را فعال می‌کنند.
مغزتان فکر می‌کند دارید شکار می‌کنید
در معما کلمات، اعداد، اشکال و منطق به گونه‌ای به بازی گرفته می‌شوند که ما را وادار به برملا کردن جوابی کنند که مخفی شده است. به همین دلیل درگیر یک شکار ذهنی می‌شوید، درست مثل یک کاراگاه در داستان‌های معمایی یا یک دانشمند که به دنبال علتی است که در پس پدیده‌ای وجود دارد. معما‌ها نسخه‌ای از این جستجو برای فهمیدن، اما در مقیاسی کوچک هستند. گرچه هیچ چیز تازه‌ای در پایان این شکار یعنی زمانی که جواب برملا می‌شود، وجود ندارد. این خود شکار است که احتمالاً بخش‌های مختلفی از مغز را فعال می‌کند که در امر کشف و همزمان یک حس رضایت دخیل هستند.
ممکن است کمتر احساس اضطراب کنید
دنبال آرامش هستید؟ تحقیقات نشان داده، به خصوص حل پازل ممکن است به آرام شدن و کاهش اضطراب تان کمک کند.
معماهای سخت‌تر الگوی فعالیت مغز را تغییر می‌دهند
بیشتر فعالیت مغز بر اساس گذرگاه‌های خاصی صورت می‌گیرد که درون مغز وجود دارد – ابر شاهراه‌هایی که محققان به آنها منیفُلد کم ابعاد می‌گویند؛ فارغ از نوع معمایی که مشغول حلش باشید، فعالیت مغزتان احتمالاً از طریق این شاهراه‌ها صورت می‌گیرد. اما وقتی با یک جدول یا سودوکوی سخت مواجه می‌شوید که نمی‌توانید حلش کنید، ممکن است بخش‌های تازه‌ای در مغزتان فعال شود تا به شما کمک کند آن مسأله را حل کنید.
مغزتان را ورزش می‌دهید
معما‌ها هم نیمکره‌ی راست مغز را فعال می‌کنند و هم نیمکره‌ی چپ آن را. در این حالت، قوه‌ی تخیل تان به همراه قوه‌ی استدلال یا قوه‌ی محاسبه تان فعال می‌شود. حافظه هم وارد کار می‌شود، به خصوص در معما‌هایی که پایه و اساس آنها کلمات و ریاضیات است. وقتی معما حل می‌کنید همه‌ی مغزتان فعال می‌شود.
وقتی بتوانید معما را حل کنید حس لذت ناگهانی و شدیدی به شما دست می‌دهد
آن لحظه‌ای که بالاخره معما را حل می‌کنید را خاطرتان هست؟ این حس را به لطف جاری شدن سیلی از دوپامین در هسته اکومبنس تجربه می‌کنید، بخشی از مغز که مسئولیت پاداش و تقویت را برعهده دارد.
حل معما ممکن است به جلوگیری از افت توانایی‌های شناختی کمک کند
تحقیقات متعدد از فواید استفاده از معماهای مبتنی بر کلام و اعداد برای بهبود عملکرد شناختی و کمک به جلوگیری از افت قدرت مغزی حکایت دارد. وقتی معما حل می‌کنید، مغزتان را به کار می‌اندازید در نتیجه آن را از دست نمی‌دهید.