امروزه دیگر اینترنت تبدیل به دفترچه راهنمای جادویی بسیاری از مردم شده است. کافی است یک کلمه را جستجو کنید تا هزاران صفحه اطلاعات راجع به آن را جلوی چشمان خود ببینید و با نگاهی سریع به چند صفحه اول، حس کنید همه چیز را در مورد آن می دانید. اما شاید جالب باشد بدانید که اخیرا تحقیقی در مجله روان شناسی تجربی1 منتشر شده است که ادعا می کند جستجوی اینترنتی سبب می شود بسیاری از ما خود را بسیار باهوش تر از آنچه واقعا هستیم، بپنداریم.
متیو فیشر2، دانشجوی دکترای روان شناسی شناختی دانشگاه ییل3، درباره تحقیقی که انجام داده است این طور می گوید: "بسیاری از ما فکر می کنیم اطلاعاتی که داریم از مغزمان ناشی می شود اما واقعیت این است که اطلاعات در جای کاملا متفاوتی ذخیره شده اند." فیشر صدها نفر را مورد بررسی قرار داد تا متوجه شود جستجوی اطلاعات در اینترنت چه تاثیری بر برداشت آنها از میزان دانش خود دارد.
فیشر این مطالعه را با چند سوال ساده شروع کرد برای مثال "طرز کار زیپ چگونه است؟" یا " سال های کبیسه چرا به وجود می آیند؟" او به نیمی از آزمودنی ها اجازه داد برای پاسخ دادن، ابتدا از جستجو در اینترنت استفاده کنند در حالی که نیمی دیگر از شرکت کنندگان تنها باید بر اساس معلومات قبلی خود پاسخ را می نوشتند. سپس او از شرکت کنندگان خواست میزان دانش و اطلاعات خود را قضاوت کنند و به خود نمره بدهند. او از شرکت کنندگان یک سوال بی ارتباط با سوال قبلی را پرسید مثلا "چرا پنیر سوئیسی حفره دارد؟" یا " طوفان ها چگونه به وجود می آیند؟" نتایج تحقیق نشان داد افرادی که برای یافتن پاسخ به سوالات قبل از جستجوی اینترنتی استفاده کرده بودند، دانش و اطلاعات عمومی خود را بالاتر از گروه شاهد ارزیابی می کردند.
برای به دست آوردن عواملی که باعث می شود افرادی که از اینترنت استفاده می کنند معلومات خود را بیشتر ارزیابی کنند، فیشر یک سری تحقیقات همزمان دیگر را نیز بر تعدادی گروه دیگر انجام داد. اول، او از افراد می خواست که قبل از انجام آزمایش، میزان معلومات خود را ارزیابی کنند نتایج نشان می داد که تفاوت آشکاری بین گروه هایی که قبل از انجام آزمایش معلومات خود را ارزیابی می کردند وجود ندارد اما پس از انجام آزمایش، گروهی که برای پاسخ به سوالات اجازه استفاده از جستجوی اینترنتی را داشتند، دانش خود را بیشتر از گروه شاهد ارزیابی می کردند.
فیشر برای اطمینان از اینکه آزمودنی ها دقیقا به همان اطلاعات خاص بسنده می کنند یا نه، به گروهی از این افراد گفت که برای کسب اطلاعات باید به یک سایت اینترنتی مشخص (scientificamerican.com) مراجعه کنند. بررسی های فیشر نشان داد افرادی که قبلا از اینترنت استفاده نمی کردند با احتمال بیشتری دقیقا به سایت معرفی شده مراجعه می کردند در حالیکه افرادی که به طور فعال و آزاد در اینترنت جستجو می کردند، کمتر ممکن بود دقیقاً و سریعاً به سایت معرفی شده مراجعه کنند. نتایج باز هم نشان داد افرادی که فعالانه به دنبال اطلاعات در اینترنت می گردند، معلومات خود را بیشتر از افرادی که دقیقا به سایت تعیین شده مراجعه کرده بودند، قضاوت می کردند.
او تحقیق خود را با دخیل کردن عوامل مختلف و به صورت های گوناگون دیگر ادامه داد از جمله:
- بررسی انواع موتورهای جستجو
- تغییر واژگان صورت سوال برای کسب اطمینان از درک دقیق مطلب توسط شرکت کنندگان.
- استفاده از فیلترهایی که از نشان دادن نتایج جستجوی در مورد مطالب مرتبط به فرد آزمودنی جلوگیری می کرد.
- پرسیدن سوالاتی که پاسخ دقیقی برای آنها در اینترنت وجود ندارد مثلا "مزارع گندم چه تاثیری بر آب و هوا دارند؟"
- از شرکت کنندگان خواسته شد که از بین هفت تصویر اسکن مغزی که به نظرشان بیشترین شباهت را به عملکرد ذهنی آنها هنگام انجام آزمایش داشته، انتخاب کنند. افرادی که از جستجوی آنلاین در اینترنت استفاده می کردند، تصاویر اسکن مغزی فعال تر را انتخاب می کردند.
در تمام این مراحل یک نتیجه ثابت ماند و آن اینکه: استفاده از جستجوی اینترنتی سبب تحریف قضاوت افراد از میزان معلومات خود می شود.
فیشر در این باره توضیح می دهد که مردم دوست ندارند در مورد نواقص و کمبودهایشان صحبت کنند و دوست ندارند فکر کنند که معلومات کمی دارند و ترجیح می دهند همیشه همه چیز را بدانند یا اینکه حس کنند می دانند. جستجوی اینترنتی به این افراد کمک می کند بدون اینکه برای یاد گرفتن و فکر کردن زمان زیادی را صرف کنند، با یک جستجوی ساده و سریع در صفحات اینترنتی، حداقل معلومات را کسب کنند بدون اینکه مراحل تجزیه و تحلیل اطلاعات را طی کنند به این ترتیب حس می کنند بیش از آنچه در واقعیت ممکن است، می دانند.
به باور فیشر هر چه ما برای کسب اطلاعات بیشتر و بیشتر به اینترنت وابسته می شویم قائل شدن تمایز بین مرزی که معلومات ما تمام می شود و اطلاعات اینترنت شروع می شود، کم رنگ تر می شود به طوریکه ما فکر می کنیم آنچه در صفحات اینترنت وجود دارد در ذهن ما ثبت شده است در حالیکه در اصل این طور نیست و گشت و گذار و جستجو در صفحات اینترنت تنها اطلاعات محدود و سطحی را به ذهن ما وارد می کند که بدون طی مراحل تجزیه و تحلیل و انطباق با ساختارهای ذهنی پیشین ما اصلا به معلومات و دانش درونی ما تبدیل نشده اند و تنها اطلاعاتی بر روی اینترنت و حافظه کوتاه مدت ما هستند و نه بیشتر.