«بازی ورزش» (exergame) به فعالیت‌های بدنی مبتنی بر فناوری، مانند بازیهای ویدیویی گفته می‌شود که برای انجام بازی به شرکت‌کنندگانی نیاز دارد که از نظر جسمی فعال باشند یا ورزش کنند. زوال عقل، بیماری است که بیشتر بر حافظه، عملکرد شناختی و رفتاری و زندگی روزمره سالمندان تاثیر می‌گذارد و در حال حاضر، گزینه‌های درمانی محدودی برای زوال عقل وجود دارد، اگرچه بسیاری از آزمایش‌های بالینی در حال انجام است.
در یک مطالعه آزمایشی، محققان از «بازی ورزش» که ترکیبی از ورزش و بازیهای ویدئویی است، برای تمرین گروهی از افراد مسن با زوال عقل که در مراکز مراقبت طولانی‌مدت زندگی می‌کردند، استفاده کردند. محققان دریافتند که تمرین «بازی ورزش» باعث بهبود اندام تحتانی و عملکرد شناختی، زمان واکنش گام‌برداری و علائم افسردگی در این گروه می‌شود.
در سراسر جهان، بر اساس آمار منبعی مورد اعتماد، حدود ۵۰ میلیون نفر از افراد، نوعی زوال عقل دارند. این وضعیت می‌تواند باعث کاهش عملکرد شناختی، حافظه و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره شود. اگرچه زوال عقل در درجه اول افراد مسن را گرفتار می‌کند، اما بخش طبیعی از روند پیری نیست. در حال حاضر، هیچ درمانی برای این بیماری شناخته‌نشده است. با این حال، آزمایش‌های بالینی برای بررسی پیشرفت دارویی و همچنین اقدامات غیردارویی و مرتبط با مراقبت در حال انجام است.
از آنجا که گزینه‌های درمانی کمی وجود دارد، محققان بلژیکی با همکاری الینگ دی بروین از دانشگاه زوریخ، سوئیس، بررسی کردند که آیا «بازی ورزش»، فعالیتی که ورزش سرگرم‌کننده و تمرین شناختی را درهم می‌آمیزد، می‌تواند علائم زوال عقل را در افراد مبتلا بهبود بخشد یا خیر.
برای این تحقیق، دانشمندان از دیویدات سنسو (یک دستگاه آموزش مبتنی بر فناوری است که در پیشگیری و توانبخشی استفاده می‌شود و در کنار اجزای فیزیکی، عملکردهای شناختی را آموزش می‌دهد) و «بازی ورزش» طراحی شده توسط دانشگاه زوریخ استفاده کردند. در سال ۲۰۱۵، محققان دانشگاه زوریخ دریافتند، افراد مسن که مشغول تمرینات بدنی و شناختی هستند، عملکرد شناختی و اجرایی بهبودیافته‌ای را نشان می‌دهند. با این حال، مطالعه آنان محدودیت داشت، زیرا فقط افراد سالم را شامل می‌شد. بنابراین، دانشمندان می‌خواستند با گنجاندن افراد مبتلابه زوال عقل یافته‌های قبلی را گسترش دهند.
«بازی ورزش» و زوال عقل
محققان برای شروع آزمایش کنترلی تصادفی، ۴۵ شرکت‌کننده با علائم شدید زوال عقل را از دو مرکز مراقبت طولانی‌مدت بلژیک در نظر گرفتند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان ۸۵ سال بود. آنان شرکت‌کنندگان را به دو گروه تقسیم کردند و سپس همه آنان را با استفاده از یک سری آزمون‌ها برای تعیین عملکرد پایه ارزیابی کردند. گروه پس از اتمام آزمایش، این آزمایش‌ها را تکرار کرد. یک گروه جلسات تمرینی را با دستگاه دیویدات سنسو به مدت ۱۵ دقیقه و سه‌بار در هفته و به مدت هشت هفته انجام دادند، در حالی که گروه دیگر موزیک ویدیوهای انتخابی خود را تماشا کردند.
لازم به ذکر است، دیویدات سنسو یک ماشین تمرینی است که از یک صفحه نمایش و یک سکوی مسطح با چهار دایره چراغ‌دار حساس به فشار تشکیل‌شده است. حسگرها مراحل را در چهار جهت چپ، راست، بالا و پایین تشخیص می‌دهند. همان‌طور که شرکت‌کنندگان الگوهایی که بر روی صفحه ظاهر می‌شوند را مشاهده می‌کنند سعی می‌کنند که آن توالی را با پای خود روی سطح تکرار کنند. دستگاه به‌طور خودکار برای مطابقت با توانایی شرکت‌کننده تنظیم می‌شود و گام‌ها، جابجایی وزن و تعادل را اندازه‌گیری می‌کند.
نتایج نشان داد، شرکت‌کنندگانی که به «بازی ورزش» مشغول بودند سرعت راه رفتن، عملکرد شناختی، تحرک، تعادل و زمان واکنش گام‌برداری را افزایش دادند. آنان همچنین شاهد بهبود عملکرد پا و علائم افسردگی بودند برعکس، توانایی شناختی و زمان واکنش شرکت‌کنندگانی که موزیک ویدیوها را تماشا می‌کردند، همچنان رو به کاهش بود.
محققان پیشنهاد می‌کنند که افزایش زمان واکنش و عملکرد پا ممکن است توانایی سالمندان را برای احساس و واکنش به موقعیت‌هایی که منجر به زمین خوردن می‌شود، بهبود بخشد.
الینگ دی بروین گفت: «برای اولین‌بار، این امید وجود دارد که از طریق بازی هدفمند، نه تنها موجب تاخیر در علائم زوال عقل شویم بلکه آنها را تضعیف کنیم.»
محدودیت‌های قابل‌توجه
محققان با توجه به حجم کم نمونه مطالعه خود، به آزمایش‌های گسترده‌تری برای مقایسه «بازی ورزش» با سایر اشکال ورزش، مانند ورزش‌های هوازی برای تایید یافته‌های خود نیاز دارند. آنان می‌گویند که این نتایج برای جمعیت وسیع‌تر قابل تعمیم نیست زیرا شرکت‌کنندگان فقط شامل افرادی بودند که در دو مرکز طولانی‌مدت در بلژیک زندگی می‌کردند. همچنین، زنان بیش از سه چهارم شرکت‌کنندگان را تشکیل می‌دادند و دانشمندان آنان را از نظر دارویی مرتبط با زوال عقل کنترل نمی‌کردند. علاوه بر این، گروه تماس طولانی‌مدت با شرکت‌کنندگان نداشته است تا مشخص شود که آیا مزایا دوام داشته‌اند یا خیر. همچنین یک کارمند از دانشگاه زوریخ در این مطالعه شرکت کرده بود که از یک دستگاه «بازی ورزش» متعلق به شرکت خود استفاده می‌کرد.
آینده پژوهی
این گروه قصد دارد مطالعات بیشتری را در مورد افراد دارای اختلال شناختی خفیف، یک شاخص اولیه از زوال عقل، انجام دهد تا بررسی کند که آیا «بازی ورزش» می‌تواند به جلوگیری از بدتر شدن علائم زوال عقل کمک کند یا خیر. آنان همچنین مایل هستند با استفاده از اسکن ام آر آی تعیین کنند که آیا این نوع تمرین باعث تغییر قسمت‌هایی از مغز می‌شود که مسئول بهبود شناختی و جسمانی هستند همان‌طور که در این مطالعه آزمایشی مشاهده کردند.
نتایج آخرین تحقیق آنان در مجله Alzheimer’s Research & Therapy منتشرشده است.