كسانی که بهره هوشی آنان بین ۵۱ تا ۷۰ است اصطلاحا آموزش پذیر خوانده میشوند. این افراد از نظر دریافتن لغات ضعیفاند و درك خوبی از مفاهیم ندارند. آموزش کلامی ندارند و از لحاظ عاطفی واکنشهای لازم را به دست نمیآورند.در آنها تمرکز و دقت محدود است، این افراد برای فراگیری از خودشان انگیزهای نشان نمیدهند، ممكن است علت آن شکستهایی باشد که در هنگام فراگیری با آن مواجه شدهاند.
در این دسته ممکن است كسانی پیدا شوند که از نظر فراگیری در کارهای عملی و غیر کلامی به حد متوسط کودکان عادی برسند، به شرط آن كه در موسسات خاص و تحت نظر مربیان کار بلد، فعالیت کنند. البته بسیار دیده میشود كه كودكان آموزش پذیر در كنار كودكان عادی، در مدارس عادی به علت تعصب پدر و مادری كه حاضر به پذیرفتن شرایط كودك خود نیستند، تحصیل میكنند.
این والدین نمیدانند كه با این عمل خود نه تنها به بچههای دیگر در آموزش صدمه میزنند، بلكه باعث آسیب رساندن به كودك خویش نیز میشوند.زیرا كودكی كه در دریافت اطلاعات دچار اشكال است نمیتواند در كنار كودكان معمولی به علت اختلاف سطح بهره وری، بهره كافی ببرد. چرا که مدارس کشور ما واجد شرایط مطلوب برای این گونه کودکان نیست و چنین افرادی خیلی زود به کمبودهای خود پیمیبرند.
همکلاسیهایشان آنها را در بازیهای خود شركت نمیدهند و آنان را تمسخر میکنند، معلمانشان هم به دلیل عدم پیشرفت توجهی به آنها نمیکنند لذا عقده حقارت نیز به کمبودها و نارساییهای آنان اضافه میشودلذا توجه به کودکان آموزش پذیر در هر جامعهای باید در اولویت برنامهها باشد تا این كودكان تحت اتخاذ تصمیمات نادرست دچار آسیب بیشتری نشوند.البته امروزه پژوهش درباره کودکان استثنایی با هدف یافتن راهكارهای مناسبتر برای جبران کمبودهای آنان، تسهیل در امر آموزش و دستیابی سریع به آنچه در آموزش مدنظر است، بسیار گسترش یافته ومراكزی برای استفاده این دسته از كودكان در جهان به وجود آمده اما آنچه هنوز به اندازه نیاز به آنان پرداخته نشده است، فرهنگسازی در این زمینه است. آموزش این نكته به والدینی كه دارای این دسته كودكان هستند، كه اگرچه پذیرش این اتفاق برای آنان بسیار دردناك است باید قبول كنند كه فرزندشان دچار ناتوانی ذهنی است و اتفاقا اگر به او اهمیت میدهند باید او را به مراكز آموزشی خاص این افراد ببرند تا تحت نظارت مربیان خاص بتوانند پیشرفتی حاصل كنند و شانس بیشتری برای فردای خود داشته باشند.
علل عقب ماندگی كودكان
عوامل متعددی وجود دارد كه باعث بروز
عقب ماندگی میشود :
1. اختلالات زیادی كه علل اصلی آنها شناخته شده نیست ولی با عقب ماندگی همراهند، عدهای از عفونتها، مسمومیتها، عوامل مكانیكی مانند ضربه، عوامل كروموزومی ناشناخته ، اشعه ایكس و …
2. عقب ماندگی به علت اتفاقات دوران بارداری. شكی نیست كه رشد جنین از بدو تشكیل تحت تاثیر شرایط بدنی و روانی مادر قرار میگیرد. به علت رابطه بسیار نزدیك بین مادر و جنین باید گفته دكتر آرنولد گزل را پذیرفت كه میگوید : « اهمیت حوادث دوران نسبتا كوتاه بارداری از حوادث دوران زندگی كمتر نیست». دكتر گزل به آثار عوامل ارث در رشد و تكامل هوش و شخصیت زیاد تأكید میكند و عقیده دارد كه كودكان همانطوری هستند كه به دنیا آمدهاند. هر كودك با دیگر كودكان فرق دارد و لو اینكه در محیط یكنواخت زندگی كرده باشد وی به هیچ وجه اثر عوامل محیطی را انكار نمیكند.در مرحله زندگی داخل رحمی به علت رشد فوقالعاده جنین، سه چهار ماهه اول دوران بارداری اهمیت بسزایی دارد و اكثرا اختلالات بدنی و نقایص عضوی در همین دوران از زندگی جنین به وجود آمده و به رشد خود ادامه میدهند.
عواملی كه در دوران بارداری روی جنین اثر دارند عبارتند از:
1. بیماریهای مادر :سفلیس، بیماری سرخجه، توكسوپلاسنموریس و …
2. سن مادر و حالات روانی او :تحقیقات نشان میدهد كه در كروموزوم خانمها از 30 سالگی به بعد تغییراتی پیدا میشود كه ممكن است باعث زاییدن كودكان عقب مانده ذهنی شود. بهترین سن ازدواج و زایمان طبق تحقیقات انجام شده بین 20 تا 28 سالگی گزارش شده است. قبل از این دوران احتمال زایمانهای مشكل زیاد است و بعد از این سن نیز مخاطرات آوردن كودك عقب مانده بیشتر میشود.
ضمنا اثر ناراحتیهای روانی مادر غیر قابل انكار است. چون اكثر بیماریهای روانی باعث بیاشتهایی، اختلالات خواب و تغییرات بیوشیمی و هورمونی میشوند مسلما این تغییرات در جنین در حال رشد بیتأثیر نخواهد بود .
3. اثر اشعه ایكس:تأثیر اشعه ایكس در جنین قطعی است واكثراً باعث اختلالاتی از قبیل عدم رشد جنین،كمبود وزن، عدم رشد مغز، نارساییهای هوشی و بالاخره نقایص بدنی میشود. اگر اشعه ایكس به مدت طولانی و درمانهای اولیه بارداری به بدن و مخصوصا به شكم و ناحیه لگن مادر تابیده شود خطر آن به مراتب بیشتر است. اثر اشعه ایكس در اواخر دوران بارداری یا نزدیك زایمان با روشهای صحیح آن به مدت خیلی كوتاه و یك یا دوبار، خالی از خطر گزارش شده است .