مجله شبکه/ حمیدرضا تائبی
هوش مصنوعی توانمندی‌های خود را در حوزه‌ها و عرصه‌های مختلف به اثبات رسانده است. به‌طوری که امروزه بسیاری از صنایع ریز و درشت به نوعی از هوش مصنوعی یا زیرشاخه‌های این فناوری استفاده می‌کنند. اما حوزه‌ای که هوش مصنوعی در نظر دارد قابلیت‌های خود را در آن به اثبات برساند، در ارتباط با تخصص انسانی است. هنر حوزه‌ای است که زاییده نبوغ انسانی است. بر همین اساس گوگل کار روی پروژه‌ای را آغاز کرده است که نشان دهد آیا هوش مصنوعی این پتانسیل را دارد تا به‌طور مستقل در وادی هنر وارد شود یا در این حوزه به عامل انسانی متکی خواهد بود.
گوگل در حال کار روی یک پروژه جدید است. این پروژه با هدف بررسی این موضوع که آیا هوش مصنوعی این پتانسیل را دارد که واقعا تبدیل به یک فناوری خلاقانه شود یا خیر کلید خورده است. گوگل از این پروژه که Magenta نام دارد، تقریبا دو هفته پیش در جریان فستیوال سالانه موزیک Moogest که در دورهام کالیفرنیای شمالی برگزار شد، رونمایی کرد. در این مراسم داگلاس اک، محقق بخش Google Brain به شرکت‌کنندگان گفت: «هدف از آغاز به کار این تیم جدید، بررسی قابلیت‌های هوش مصنوعی در حوزه هنرهای بصری و موسیقی اصیل است. این پروژه در نظر دارد به صورت تخصصی به بررسی این موضوع بپردازد که آیا هوش مصنوعی این قابلیت را دارد تا به‌طور نسبتا مستقل از انسان در این حوزه‌ها وارد شود یا خیر.» برای نیل به این هدف، تیم از نرم‌افزار یادگیری ماشینی منبع باز گوگل تانسور فلو (TensorFlow) برای آموزش هنرهای بصری به یادگیری ماشینی استفاده خواهد کرد. این گروه در نظر دارد ابزارهایی را طراحی کند تا به طراحان اجازه دهد داده‌های متعلق به فایل‌های MIDI را به درون تانسورفلو وارد کنند. (یک فایل MIDI این قابلیت را دارد تا نت‌های موسیقی، اطلاعات مرتبط با سازها، پرده‌ها، سکوت‌ها و هر گونه اطلاعات موسیقی را در خود جای دهد. به‌طوری که تمامی نت‌های یک آهنگ را در اختیار کاربر قرار می‌دهد.) در تصویر زیر نمونه‌ای از یک فایل MIDI باز شده در یک برنامه پخش کننده این فایل‌ها را مشاهده می‌کنید.
با گذشت تقریبا سه هفته از رونمایی و آغاز به کار رسمی این برنامه هوشمند، گوگل اولین آهنگ ساخته شده توسط این برنامه هوشمند را منتشر ساخت. زمانی که به این آهنگ گوش فرا دهید متوجه خواهید شد که ریتم آن بسیار ساده بوده و همانند این است که یک مبتدی موفق شده است کار کردن با ساز پیانو را بیاموزد.
اما همین قطعه کوچک و ساده یک پیام مهم را برای ما مخابره می‌کند. در حالی که امروزه حتا پیشرفته‌ترین برنامه‌های هوش مصنوعی حتا با کپی کردن نت‌ها و آهنگ‌های یک اثر موسیقی، توانایی اجرای درست و دقیق آن‌را ندارند، برنامه هوش مصنوعی گوگل موفق شده است، بدون دخالت انسانی یک آهنگ را تصنیف کند. شاید در نگاه اول این شاهکار گوگل ساده‌انگارانه به نظر برسد، اما برای افرادی که با وادی هنر آشنایی دارند، کاملا مبرهن و واضح است که چگونه این برنامه بدون آن‌که از گام‌ها و ضرب خارج شود (در اصطلاح اهل هنر فالش) موفق شده است یک آهنگ را تولید کرده و بنوازد. این دستاورد گوگل به ما می‌گوید، هوش مصنوعی اکنون به مرزهای خلاقیت انسانی نزدیک شده است. اگر در گذشته این‌گونه عنوان می‌شد، مشاغلی که نیازمند خلاقیت هستند، در کوتاه مدت در معرض تهدید هوش مصنوعی قرار نخواهند گرفت، اما واقعیت نشان می‌دهد که هر شغلی ممکن دیر یا زود با این چالش روبرو شود. هوش مصنوعی به آرامی خود را به مرز خصایص ذاتی انسانی همچون ادراک‌پذیری و خلاقیت نزدیک کرده است. البته بهتر است این برنامه هوش مصنوعی در آینده سعی کند در زمان نواختن آهنگ‌ها کمی احساس به خرج داده تا اجرای یک قطعه موسیقی ماشینی نشود!
لازم به توضیح است که این ابزارها در نهایت در اختیار عموم مردم نیز قرار خواهند گرفت. آدام رابرتز، از اعضاء گروه مجنتا دمویی را به حضار شرکت کننده در این فستیوال نشان داد که در آن یک برنامه تلفیقی دیجیتالی بعد از آن‌که به نوت‌های نواخته شده توسط عامل انسانی گوش کرد؛ موفق شد یک موسیقی را ایجاد کند. آن‌گونه که سایت کوارتز گزارش داده است، اک گفته است: «هوش مصنوعی در نهایت آموزش خود را کامل خواهد کرد، به گونه‌ای که توانایی ساخت قطعات موسیقی جدید و کاملی را بر مبنای اصول و قواعد منظم خواهد داشت.»
لازم به توضیح است که ایده به کارگیری هوش مصنوعی در حوزه هنر چندان جدید نیست. به‌طور مثال، DeepDream که اکنون در تملک گوگل قرار دارد، پروژه‌ای را طراحی کرده بود که در آن پروژه هوش مصنوعی با استفاده از الگوریتم‌هایی، توانایی ساخت نقاشی‌های انتزاعی را داشت. در همین ارتباط اک گفته است: « پروژه DeepDream الهام بخش آنها در زمینه پیاده‌سازی پروژه مجنتا بوده است.» کوارتز گزارش داده است که پروژه مجنتا از ماه ژوئن (خردادماه) به‌طور عمومی کار خود را آغاز خواهد کرد. تیم طراحی، به‌طور منظم پست‌هایی در ارتباط با میزان پیشرفت و قابلیت‌های جدیدی که به این پروژه اضافه می‌شود در سایت گیت‌هاب قرار می‌دهند. برای اطلاعات بیشتر در ارتباط با این پروژه به آدرس Magenta مراجعه کنید.