مادر و پدر: پسر ما اسباب بازیهای زیادی دارد به همین دلیل مدتی است تصمیم گرفته ایم برای او اسباب بازی جدید خریداری نکنیم تا با وسایلی که دارد سرگرم شود اما او از این مساله ناراحت است و از طرفی تلویزیون کوچکی در اتاق او قرار داده ایم تا به تماشای برنامه های مورد علاقه اش بپردازد، نظر شما در مورد اقدامات ما چیست؟
خانم حلی ساز: به نظر من بهتر است تلویزیون در خانه در یک مکان عمومی قرار گیرد تا پدر و مادر بتوانند به برنامه هایی که کودک تماشا می کند نظارت داشته و آنها را کنترل کنند تا مبادا کودک شاهد صحنه های ترسناک یا نامناسب باشد.
مادر: در مورد صحنه های نامناسب باید بگویم که کارتنها یی که پسر ما تماشا می کند را من و پدرش برای او تهیه می کنیم. اما در مورد اینکه تلویزیون را در یک مکان عمومی قرار دهیم، اگر این کار را انجام دهیم پسرمان اجازه نمی دهد من یا پدرش برنامه های مورد علاقه خود را ببینیم و دائم می خواهد کارتن تماشا کند.
خانم حلی ساز: شما باید برای این مساله یک راه حل مفید پیدا کنید، اگر برای کودک خود تلویزیون جداگانه ای تهیه کنید و او به تنهایی در اتاق خود مشغول تماشای تلویزیون شود باعث دور شدن اعضاء خانواده از یکدیگر می شوید، پس بهتر است برای زمان تماشای تلویزیون برنامه ریزی داشته باشید و به این صورت عمل نکنید که پدر برنامه مورد علاقه خود را تماشا کند و مادر در آشپزخانه مشغول کارهای خود باشد و کودک هم در اتاق مشغول بازی و بعد نوبت مادر باشد و هر کدام به تنهایی به دیدن برنامه خاص خود بپردازند، در این صورت روابط خانوادگی چه می شود؟
شما باید به شکلی برنامه ریزی کنید که هر کسی مدتی را به تماشای برنامه مورد علاقه خود بگذراند البته نه به این صورت که مادر چندین ساعت، پدر و کودک هم به همین شکل چندین ساعت تلویزیون تماشا کنند، بلکه هر کسی یک ساعت الی یک ساعت و نیم برنامه خود را انتخاب کند به طوریکه با برنامه های دیگر تداخل نداشته باشد حتی می توانید یک برنامه مشترک انتخاب کنید که همه خانواده با هم به تماشای ان بپردازند. ما همیشه توصیه می کنیم که زمان تماشای تلویزیون در خانه محدود باشد تا در زندگی خانوادگی اختلال ایجاد نکند، همچنین سعی کنید هنگام صرف غذا تلویزیون تماشا نکنید چون زمان غذا خوردن زمانی است که همه می توانند با هم صحبت کنند و دور هم باشند و فضای گرم خانواده را احساس کنند.
مادر: در مورد اسباب بازی چطور؟ چه نوع اسباب بازی برای پسرمان تهیه کنیم؟
خانم حلی ساز: اسباب بازی وسیله ای برای سرگرم کردن و لذت بردن بچه ها است بهتر است اسباب بازیها به شکلی باشند که کودکان بتوانند کارهای جدیدی با آن انجام دهند یعنی با خلق شیوه های جدید به بازی با آن وسیله بپردازند. اسباب بازی باید با سن کودک متناسب باشد مثلا اگر پسر شما شش ساله است نمی توانید از او انتظار داشته باشید با اسباب بازی کودکان سه ساله بازی کند چون این اسباب بازی پاسخگوی نیازهای او نیست، برای او جذابیتی ندارد و به دانسته های او اضافه نمی کند. از طرفی پسر شش ساله شما نمی تواند با اسباب بازی بچه های ده ساله بازی کند چون به دلیلی پیچیدگی از عهده بازی با آنها بر نمی آید و دائم شکست خورده و احساس ناتوانی می کند.
مادر: پسری که حدودا شش ساله است چند ساعت می تواند به تنهایی با اسباب بازیهای خود بازی کند؟
خانم حلی ساز: بچه های پنج یا شش ساله دوست دارند با همبازیهای خود بازی کنند یعنی اغلب ترجیح می دهند حتی با یک دوست به صورت دو نفره بازی کنند و یک هم بازی داشته باشند حتی اگر آن هم بازی پدر یا مادر باشد. البته بچه ها باید گاهی اوقات به تنهایی هم بازی کنند از آن جهت که در تنهایی به توانمندیهای خویش پی می برند و حتی می توانند در مورد علایق خود چیزهای جدیدی کشف کنند که این به رشد و خلاقیت آنها کمک می کند اما زمانهایی هم باید برای بازی دو نفره در نظر بگیرید. اما اگر شما انتظار دارید فرزندتان سه الی چهار ساعت به تنهایی بازی کند این انتظاری به دور از ذهن است.
مادر: یعنی من هم باید با او بازی کنم؟
خانم حلی ساز: بله، زمانی را در نظر بگیرید که پس از پایان کارهای خود با پسرتان بازی کنید البته با اسباب بازیهای متناسب با سن او.
پدر: نظر شما این است که هر چند وقت یک بار که پسر ما بزرگتر می شود باید برای او اسباب بازیهای جدید تری بخریم؟
خانم حلی ساز: بله، البته منظور این نیست که هر شش ماه یک بار اسباب بازی جدیدی تهیه کنید اما اگر در سن سه یا چهار سالگی برای او اسباب بازی خریده اید الان که شش ساله شده می توانید برای او تعدادی اسباب بازی جدید خریداری کنید که برای سن او مناسب باشد چون در آن اسباب بازیها نیازهای بچه ها در نظر گرفته شده است.
بچه هایی که بین سنین پنج تا هفت سال قرار دارند در مورد دنیا بسیار کنجکاو هستند و دوست دارند در مورد کارهایی که بزرگترها انجام می دهند، وسایل مختلف،اجزاء اسباب بازیها و... چیزهای زیادی کشف کنند مثلا اگر یک آدم آهنی داشته باشند دوست دارند اجزاء آن را از هم باز کرده و به نحوه کار آن پی ببرند پس بهتر است در این سن فرصت کنجکاوی کردن را به کودک بدهید مثلا وسایلی برای او تهیه کنید که مشابه وسایل بزرگترها باشد یا اگر وسیله ای خراب شده و کاربردی ندارد به او اجازه دهید اجزاء آن را از هم باز کند و به بررسی آن بپردازد.
در این سن خلق کردن برای بچه ها جذابیت زیادی دارد مثلا درست کردن کاردستی، پس وسایل مورد نیاز را در اختیار او قرار دهید مثل چسب، قیچی، عکسهای مختلف. شما می توانید با جمع آوری برگها یا گلهای مختلف و چسباندن آنها روی کاغذ به کودک کمک کنید اشکال جدید ی بسازد. همچنین خمیر بازی، بازی با شن و ماسه خاصیت تخلیه هیجانی دارد چون بچه ها می توانند با کمک آنها به ساختن قلعه یا ساختمان بپردازند.
به این ترتیب هم حس خلق کردن در وجود آنها ارضاء می شود و هم در مورد ساختار قلعه یا ساختمان و اجزاء آن مطالبی را یاد می گیرند پس این فرصتها را برای او فراهم کنید. به کودک خود اجازه دهید با قیچی کار کند، شما می توانید قیچی های مخصوص کودکان را که خطر کمتری دارند تهیه کرده و از فرزند خود بخواهید ابتدا خطوط مستقیمی را که شما برای او کشیده اید برش بزند سپس خطوط مارپیچ و خطوط گرد. این کارها به تقویت مهارتهای مناسب با سن او کمک می کند و او را برای مدرسه هم آماده می نماید. سعی کنید بعضی اوقات اسباب بازیهایی تهیه کنید که در عین حال که برای کودک لذت بخش است جنبه آموزشی هم داشته باشد.
اگر دقت کرده باشید در سنین پنج تا شش سال بچه ها خیال پردازی می کنند شما می توانید با تهیه عروسکهای خیمه شب بازی یا حیوانات عروسکی به اجرای نمایش بپردازید یا حتی اگر این عروسکها را در اختیار ندارید با کمک فرزندتان آنها را بسازید و اگر نمی توانید این کار را بکنید در بازیهای او نقشهای مختلف داشته باشید نقش مادر، معلم، یا بچه و با همدیگر تعاملات واقعی داشته باشید این کار هم برای بچه ها جذابیت دارد و هم به آنها کمک می کند کارهای مخصوص به آن نقش را یاد گرفته و به شکل عملی رفتار نقش مقابل را مشاهده کنند پس از نظر روابط اجتماعی برای آنها خیلی سودمند است.
با توجه به اینکه پسر شما حدودا شش ساله است ممکن است بازیهای جنگی برای او جذاب باشد و به او احساس قدرت بدهد، شما می توانید این نوع بازیها را با او انجام دهید.
پدر: ما می توانید با او بازیهایی مثل" لی لی"، " پرش با جفت پا" که هزینه ای ندارند را انجام دهیم یا حتی برای او یک سه چرخه تهیه کنیم، نظر شما در این مورد چیست؟
خانم حلی ساز: بازیهایی که باعث ایجاد حفظ تعادل در کودکان می شود بسیار مفید است مثل" لی لی "، " پرش با جفت پا". شما می توانید بدون صرف هزینه زیاد وسایلی که مورد نیاز است را برای کودک خود تهیه کنید مثل "تخته تعادل" که اگر بتوانند روی آن ایستاده و تعادل خود را حفظ کنند بسیار خوب است. اینها مهارتهایی است که فرزند شما باید آموخته باشد در غیر این صورت وقتی وارد مدرسه می شود ممکن است دچار اختلالاتی مثل اختلال ریاضی شود.
شما خیلی ساده می توانید یک تخته را روی دو تکه آجر قرار دهید و فرزندتان را تشویق کنید روی آن بایستد و تعادل خود را حفظ کند، اگر در انجام این کار موفق شد می توانید ارتفاع آجر را افزایش دهید یعنی دو آجر قرار دهید. با کمک سطح های شیب دار می توانید به او کمک کنید تعادل خود را حفظ کند، در پارکها نیز اسباب بازیهایی به این شکل وجود دارد که می تواند از آنها استفاده کند. بازی با توپ برای کودکانی در این سن لازم است. شما می توانید از توپهای کوچکی استفاده کنید و از کودک بخواهید توپ را در حالتهای مختلف پرتاب و با دست بگیرد مثلا آن را به دیوار زده و بگیرد یا به زمین بیندازد و بگیرد.
ممکن است در ابتدا نتواند با یک دست این کار را انجام دهد پس ابتدا با دو دست تمرین کند سپس او را تشویق کنید با یک دست این کار را انجام دهد. همچنین می توانید یک راکت تنیس تهیه کرده و او را تشویق کنید به توپ ضربه بزند، همه این حرکات باعث هماهنگی دست و چشم می شود.
مادر: آیا ما باید برای تخلیه انرژی پسرمان او را به پارک ببریم یا می توانیم در خانه هم این کار را انجام دهیم؟
خانم حلی ساز: یکی از نیازهای کودکان در این سن دویدن، پریدن و بالا و پایین رفتن و تخلیه انرژی فراوانی است که در وجود آنها است، بنابراین والدین باید کودکان را به پارک ببرند تا این نیازها ارضاء شوند . حتی اگر شما نمی توانید او را به پارک ببرید باید در حیاط خانه یا حتی محدوده اطراف خانه با یک سه چرخه بعد با چرخ معمولی امکان دوچرخه سواری را برای او فراهم کنید.
اما سعی کنید در طول هفته حداقل یک بار فرزندتان را به پارک ببرید و اجازه دهید آزادانه با تاب، سر سره، سطوح شیب دار مخصوص حفظ تعادل و سایر وسایل مخصوص کودکان بازی کند چون اگر او را محدود کنید و نتواند انرژی خود را تخلیه کند مجبور است در خانه بدود و باعث ناراحتی همسایه ها شده و مشکلاتی هم در خانه بوجود آورد.
کودکان پنج تا شش ساله به جمع آوری مجموعه های مختلف مثل سنگهای مختلف، کارتهای عکس فوتبالیستها و ...علاقه دارند پس به فرزندتان اجازه دهید به جمع آوری مجموعه های مورد علاقه خود بپردازد.
همچنین سعی کنید طبقه بندی کردن را به او آموزش دهید، بچه ها باید بتوانند در این سن بر اساس ویژگیهای مشترک وسایل مختلف را دسته بندی کنند. شما می توانید با لوازمی که در خانه دارید یا با کمک اسباب بازیهای خودش این کار را انجام دهید. مثلا اسباب بازیها را در دسته های مختلف قرار دهید پرنده ها را در یک قسمت، حیوانات را در قسمت دیگر، مکعبها یک طرف، مثلثها طرف دیگر، وسایل نرم یک جا وسایل سخت جای دیگر و... این کارها باعث می شود کودک آرام آرام مشابهت بین چیزهای مختلف را یاد بگیرد.
از جمله بازیهای دیگری که می توانید انجام دهید تکمیل شکلهای ناقصی است که در کتابها وجود دارد، به این ترتیب که از فرزند خود بخواهید با دقت به اشکال نگاه کرده و شکل ناقص را تکمیل کند. همچنین پیدا کردن تصویر حیوانات یا اشیایی که در یک زمینه شلوغ پنهان شده اند و کودک باید با دقت فراوان شکل حیوانات یا اشیاء مورد نظر را از زمینه تشخیص دهد. این تمرینها باعث افزایش دقت و توجه او می شود . با انجام این کارها احتمال اینکه فرزندتان در مدرسه دچار دختلالات یادگیری شود کمتر می شود.
مادر: من باید در طول روز چند ساعت با فرزند خود بازی کنم؟
خانم حلی ساز: این به زمان آزاد شما و مدت زمانی که پسرتان در خانه همراه شما است بستگی دارد. اما اگر خانه دار هستید و می توانید ساعاتی که پسرتان به پیش دبستانی می رود به کارهای خانه رسیدگی کنید و وقتی او به خانه برگشت وقت بیشتری داشته باشید یک ساعت زمان خوبی است که به فرزندتان اختصاص دهید. می توانید یک ساعت را به دو نیم ساعت تقسیم کنید و گاهی اوقات طبق نظر شما و گاهی اوقات طبق نظر او بازی را که فرزندتان دوست داشته و برای او جذابیت دارد را انتخاب کنید . توجه کنید که هدف از بازی فقط آموزش نیست بلکه لذت بردن نیز جزئی از بازی محسوب می شود.
از جمله بازیهای دیگر این است که از کودک بخواهید به اتاق با دقت نگاه کند بعد از اتاق خارج شود یا چشمانش را ببندد، سپس بعضی از وسایل را جابه جا یا مخفی کنید و از او بخواهید به اتاق برگشته و تغییرات را پیدا کند. این کار باعث تقویت حافظه دیداری کودکان می شود و به آنها کمک می کند اطلاعات بیشتری را در حافظه خود نگاه دارند. یکی دیگر از بازیها این است که چند کلمه را نام ببرید مثلا چمن، زمین، مدرسه، سپس از او بخواهید آنها را تکرار کند ابتدا از سه کلمه اگر توانست چهار یا پنج کلمه، این کار باعث تقویت حافظه شنیداری او می شود.