شنبه ۱ دی ۱۴۰۳
پنجشنبه ۷ فروردین ۱۳۹۳ 3528 0 3

در این رساله که شامل شش باب است به موضوعاتی نظیر روش نوشتن اعداد، تعیین مرتبۀ ارقام آنها، روش‌های جمع و تفریق، ضرب، تقسیم و جذر گرفتن در دستگاه شصتگانی پرداخته شده است.

حساب نزد اهل نجوم: رساله‌ای در حساب شصت‌گانی

مریم ربیعی 
دانشگاه الزهرا، دکترای ریاضی
 
چکیده
نوشته‌ای که در اینجا ویرایش و به زبان امروزی شرح شده، رساله‌ای با عنوان «‎حساب اهل تنجیم» از یک مجموعۀ دست‌نویس قدیمی است که در کتابخانۀ ملّی کشور بوسنی و هرزگوین نگهداری می‌شود. در آخر این رساله عباراتی نوشته شده که با استناد به آنها می‌توان دریافت که اصل کتابی که این رساله بخشی از آن بوده است از آثار ملا علی قوشچی است و زبان اصل اثر‎ نیز فارسی است. این رساله در واقع خلاصه‌ای از مقالۀ دوم آن کتاب است که شخصی به نام نصراللّه النصیر بنصیر‎ (؟) ملقّب به ‎واقف الخلخالی‎ برگزیده و حاجی عثمان بن حاجی عمر آن را استنساخ کرده است. 

در این رساله که شامل شش باب به پیروی از رساله‌های مشهور حساب است به موضوعاتی نظیر روش نوشتن اعداد، تعیین مرتبۀ ارقام آنها، روش‌های جمع و تفریق، ضرب، تقسیم و جذر گرفتن در دستگاه شصتگانی پرداخته شده است و به کاربرد آنها در دانش نجوم نیز اشاره شده است.

کلیدواژگان
حساب برج‌ها؛ حساب در نجوم؛ علی قوشچی؛ میزان؛ واقف الخلخالی
 
:: متن کامل پژوهش، در بخش ضمیمه و نیز در لینک منبع، در دسترس می باشد.
فایل های ضمیمه

حساب نزد اهل نجوم رساله‌ای در حساب شصت‌گانی

حساب نزد اهل نجوم: رساله‌ای در حساب شصت‌گانی

29

منابع...

دولت آبادی، عزیز، ، فصلنامۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، شمارۀ 80 "سخنوران خلخال" تبریز، زمستان 1345 ش.
قربانی ، ابوالقاسم، زندگینامۀ ریاضیدانان دورۀ اسلامی از سدۀ سوم تا سدۀ یازدهم هجری، چاپ دوم، تهران، مرکز نشر دانشگاهی ، 1375 ش.

قوشچی ، عل ، میزان الحساب، نسخۀ شمارۀ 1/6354 کشابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
همان، چاپ سنگ ، تهران، 1280 ق.
Katalog, arapskih, turskih i perzijskih rukopisa, Sarajevo, Gazi husrev-begova biblioteka u Sarajevo, 1963
کلمات کلیدی

آی هوش: گنجینه دانستنی ها و معماهای هوش و ریاضی

نظراتی که درج می شود، صرفا نظرات شخصی افراد است و لزوماً منعکس کننده دیدگاه های آی هوش نمی باشد.
آی هوش: مرجع مفاهیم هوش و ریاضی و انواع تست هوش، معمای ریاضی و معمای شطرنج
 
در زمینه‌ی انتشار نظرات مخاطبان، رعایت برخی موارد ضروری است:
 
-- لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
-- آی هوش مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
-- آی هوش از انتشار نظراتی که در آنها رعایت ادب نشده باشد معذور است.
-- نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
 
 
 
 

نظر شما

پرطرفدارترین مطالب امروز

قواعد بخش پذیری بر اعداد  1 تا 20
طنز ریاضی: اثبات 5=2+2
زندگی بدون حضور پدر یا مادر
بررسی تعلیم و تربیت از دیدگاه جان دیوئی
زندگینامه ریاضیدانان: جان فوربز نش
طنز ریاضی: اثبات 2=1
تعاریف و مفاهیم: قضیه حمار
همه چیز درباره هوش مصنوعی به زبان ساده
طنز ریاضی: لطیفه های ریاضی!