نویسنده: جعفر طاهری
دانشكده معماری، شهرسازی و هنر اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد
نقش و سهم واقعی ریاضی دانان در فرایند تکوین معماری از زوایای تاریک و مورد اختلاف مطالعات علوم و معماری در دوره اسلامی است. با توسعه فعالیت های عمرانی و نیاز به علوم ریاضی در سده های نخست، ریاضی دانان به معماران و صنعت گران در برخی مسائل ریاضی مشاوره می دادند. ریاضی دانان افزون بر سرپرستی ساخت برخی بناهای حکومتی، واسطه کاربرد دقیق تر علوم ریاضی در گروهی از معماران و صنعت گران تا سده چهارم هجری شدند.
از حدود سده پنجم هجری با ارتقای دانش ریاضی معماران و تقویت نقش محوری مهندسان معمار، سهم ریاضی دانان جز کاربرد حساب در ابنیه کاهش چشم گیر یافت. مقاله حاضر الگویی توصیفی از نقش ریاضی دانان و کاربرد دانش ریاضی ایشان در فرایند تکوین معماری از روزنه متون تاریخی سده های دوم تا یازدهم هجری عرضه می کند.الگویی که نشان می دهد ریاضی دانان با وجود مشارکت در حوزه هایی از شهرسازی، ساختارهای آبی، حساب ابنیه، و نجوم معماری سده های نخست، در تمام این دوران نقش چندانی در طراحی معماری و نقوش تزیینی بناها نداشته اند.
كلید واژه: ریاضی دان (هندسه دان، محاسب، منجم)، مهندس، معمار، صنعت گر، معماری، دوره اسلامی
متن کامل پژوهش، در بخش ضمیمه و نیز در لینک منبع، در دسترس می باشد.