همه والدین دوست دارند بتوانند در تربیت فرزندان خود کاملا موفق و درست عمل کنند اما واقعا چگونه می توانیم بدانیم والدین موفقی هستیم یا نه؟
آیا موفق بودن به این معناست که فرزندانتان هیچ گاه اشتباه نکنند، همیشه ساکت و مودب باشند یا مخالفتی با شما نداشته باشند؟ قبل از هر چیز باید بدانید که والدین موفق می دانند آموختن نظم، انضباط و هر چیزی که برای تربیت فرزندان لازم است یک فرایند آموزشی است، نه مجازات. آنها می دانند که رفتار و احساساتشان روی رفتار و احساسات فرزندشان تأثیر می گذارد. توجه و انرژی خود را معطوف به رفتار فرزندان خود می کنند و به جای کنترل، به همکاری نظر دارند. به فرزندانشان عزت نفس می دهند. به علاوه والدین موفق از فرزندان خود مطالب زیادی می آموزند و فرصت هایی را در اختیار فرزندانشان قرار می دهند تا خود آنها به این نتیجه برسند که چگونه باید رفتار کنند. آنها درباره آنچه حرف می زنند جدی هستند، پیگیرند و هنگام بروز مسئله و مشکل، آرامش خود را حفظ می کنند. آنها مجازات می کنند اما در این مجازات قصد تلافی و اذیت ندارند و در مقابل از رفتار خوب فرزندانشان قدردانی می کنند و از همه اینها مهم تر، والدین موفق آمادگی تغییر را دارند.در واقع اگر برای تربیت فرزندان خود راه های مختلف را امتحان کرده اید اما باز احساس رضایت و موفقیت نمی کنید، بهترین کار این است که خود را برای تغییر آماده کنید. اگر بپذیرید که نیاز به تغییر دارید به خودتان اجازه می دهید که با راه های جدید آشنا شوید و قطعا یکی از آنها می تواند شما را به موفقیت برساند.
اغلب ما آنچه از نقش والدین می دانیم از پدر و مادر خود آموخته ایم و معمولا همان گونه که پدر و مادرمان با ما رفتار کرده اند با فرزندانمان رفتار می کنیم. در بسیاری موارد طبق حدس و گمان های خود عمل می کنیم که البته گاه موفق و گاه نیز با مشکل مواجه می شویم اما بهتر نیست برای اینکه کمتر دچار خطا شویم بیشتر بیاموزیم؟ بسیاری از والدین به اشتباه گمان می کنند که اگر به اندازه کافی فرزندانشان را دوست داشته باشند، آنها کمتر دچار خطا می شوند و بهتر رفتار می کنند. البته عشق و محبت بسیار، لازم و ضروری است اما به هیچ وجه نمی تواند برای برخوردار شدن از تربیت صحیح کافی باشد. والدین نیازمند آموزش هستند زیرا به آنها امکان می دهد که از ایده های خوب خود استفاده کنند. به علاوه هر چه اطمینان خاطر بیشتری داشته باشید بیشتر خودتان را کنترل می کنید، کمتر خشمگین می شوید و بهتر عمل می کنید.
الگوی خوبی باشیم
بچه ها با الگوبرداری از کارهای شما تربیت می شوند؛ با گوش دادن، مشاهده کردن و تقلیدکردن. آنها همچنین نگرش ها، ارزش ها، تجربیات شخصی و بعضی از عادت ها را از طریق الگوبرداری یاد می گیرند.بنابراین به رفتار خودتان دقیق شوید و به آن بیندیشید. فراموش نکنید کاری که در برابر آنها انجام می دهید بر اندیشه و رفتار آنها تأثیر می گذارد.
آیا به نظرتان جالب نیست که هر وقت رفتار نامناسبی دارید، فرزندانتان متوجه آن می شوند؟ ولی در بسیاری از موارد شما می گویید آنها نباید اینگونه رفتار کنند. بدین ترتیب شما به آنها می گویید خودتان حق دارید کلمات ناخوشایند بگویید یا رفتار نادرستی داشته باشید اما آنها این حق را ندارند. ولی مطمئن باشید تا هنگامی که خودتان درست رفتار نکنید نمی توانید توقع داشته باشید فرزندتان درست رفتار کند.
بهتر است وقتی فرزندتان متوجه رفتار ناخوشایند شما می شود، به جای اینکه حالت تدافعی بگیرید برایش توضیح دهید که اشتباه کرده اید یا عصبانی بوده اید. وقتی به جای اینکه عصبانی می شوید با لحن آرام صحبت کنید به فرزندانتان می آموزید که چگونه خشم خود را کنترل کنند. هنگامی که برای کار اشتباه خود، معذرت می خواهید به فرزندتان یاد می دهید که مسئولیت اعمال و رفتارش را برعهده بگیرد. وقتی مودبانه حرف می زنید به فرزندتان آموزش می دهید که مودب باشد و.... بنابراین می بینید که تربیت صحیح فرزندانتان در گروی رفتار صحیح خود شماست. اگر درست رفتارکردن برای خود شما سخت است، طبیعتا نمی توانید انتظار داشته باشید در تربیت فرزندتان موفق عمل کنید. هنگامی که در خانه شما هم مسائل جزئی، جروبحث های طولانی می شود، چگونه توقع دارید فرزندی آرام و مودب داشته باشید؟
به موقع تنبیه یا تشویق کنیم
بسیاری از والدین با وجود تنبیه فرزندشان، از اینکه او باز هم رفتار قبل را تکرار می کند شکایت دارند. برای پاسخ به این اشخاص می توان گفت که هیچ مجازاتی صورت خارجی پیدا نمی کند بلکه برعکس رفتار بد کودک تقویت می شود. اینکه والدین فکر می کنند چه می کنند یک موضوع است و اینکه واقعا چه می کنند موضوعی دیگر. باید توجه داشت فقط وقتی رفتار ناخوشایند کودک کمتر می شود که او در واقع مجازات شده است. شیوه کار ما می تواند به گونه ای درمان تلقی شود؛ یعنی اگر رفتار کودک بهبود پیدا کرد می فهمیم روش ما مؤثر و مفید بوده است اما اگر رفتار نامطلوب او باز هم ادامه داشت متوجه می شویم باید تغییری در رفتار خود حاصل کنیم.
بررسی های به عمل آمده نشان می دهند که مؤثرترین روش برای کاستن از رفتارهای نادرست در کودکان، تقویت رفتارهای مطلوب از طریق تقویت مثبت به جای تضعیف رفتارهای نامطلوب به کمک فرایندهای منفی است.
ما به عنوان پدر و مادر باید درباره انگیزه هایمان برای تربیت کودک صادق باشیم. باید این را به عنوان یک نصیحت بپذیریم که در جریان رشد، بچه ها رفتارهایی بروز می دهند که ما از آن ناراحت می شویم ولی نباید فراموش کنیم که آنها در مراحل یادگیری هستند و این وظیفه ماست که با صبوری و رعایت رفتار صحیح خود، آن را به کودکان نیز آموزش دهیم. باید توجه داشت به هر رفتاری دقت شود، آن را تقویت کرده ایم. اگر به رفتار مطلوب یا نامطلوب از طرف فرزندتان توجه نکنید آن رفتار از بین می رود اما اگر به رفتاری مطلوب تا نامطلوب توجه کنیم تقویت می شود.
درست مدیریت کنیم
برای کنترل و مدیریت رفتار کودکان، باید این کار را با اقتدار انجام دهید. کنترل نباید خودخواهانه یا ناشی از زور و سلطه جویی باشد. فراموش نکنید هدف، رسیدن به کیفیت بهتر در زندگی است؛ بنابراین نباید سختگیری های بی مورد داشته باشید. مجازات هایی هم که برای بدرفتاری کودکان درنظر گرفته می شود باید منطقی و متناسب با بدرفتاری او باشد. قبل از اینکه مجازاتی اعلام شود باید دقیقا بررسی شود. تحقیقات نشان می دهند که کودکان نسبت به بعضی رفتارهای خشک و خشن مقاوم می شوند. به عبارت دیگر آنها پس از مدتی نوعی مصونیت و ایمنی پیدا می کنند زیرا مجازات مانند دارویی است که استفاده نابه جا از آن، تأثیرش را از بین می برد. حتما مطمئن شوید عواقبی را که درنظر گرفته اید تأثیر خود را برجای خواهد گذاشت. از فرزندانتان درباره رفتارشان سؤال نکنید، مگر آنکه به اطلاعات آنها احتیاج داشته باشید. به جای آنکه از فرزندتان بخواهید علت رفتارش را توضیح دهد، آرامش خود را حفظ کنید و حتما انتقادات خود را با او در میان بگذارید. با او رفتار دوستانه ای داشته باشید و بگذارید او نیز بتواند خیلی راحت با شما صحبت کند. اما فراموش نکنید اگر هر بار نظرش را با شما در میان می گذارد او را شماتت کنید، سرزنش اش کنید و دائم از او ایراد بگیرید، کم کم از او فاصله می گیرید و بدین ترتیب نمی توانید انتظار داشته باشید آنگونه که با دوستش راحت صحبت می کند با شما هم صحبت کند. هنگامی که با خشم و ناراحتی از فرزندتان سؤال می کنید او را تشویق می کنید دروغ بگوید تا کمتر با او مخالفت کنید.
احساس خوبی به او بدهیم
ولی چه می توان کرد تا فرزندانمان احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند؟ همه ما در مواقعی خودمان را بی عرضه یا دوست نداشتنی ارزیابی می کنیم اما به عنوان یک پدر و مادر خوب باید کاملا مراقب باشیم کاری نکنیم و حرفی نزنیم که اعتماد به نفس فرزندانمان خدشه دار شود. حتی به شوخی هم حرفی نزنید که شخصیت فرزندتان زیر سؤال برود و او به خود شک کند. فراموش نکنید اعتماد به نفس چیزی نیست که خودبه خود در کسی به وجود بیاید بلکه باید آن را در کودکان به وجود آورد. بنابراین طوری حرف بزنید و رفتار کنید که فرزندانتان نتیجه بگیرند آنها را قبول دارید و برایشان احترام قائلید. هرگز آنها را تحقیر نکنید و طعنه نزنید. هنگامی که بچه ها خودشان را دست کم می گیرند احساساتشان را تصدیق کنید اما دنبال راه حل بگردید. با شکست ها و ناکامی های فرزندانتان راحت برخورد کنید. به او بگویید که شکست بخشی از زندگی است و تو باز هم می توانی پیروز شوی. سعی کنید همیشه رفتارهای مثبت و مناسب فرزندانتان را درنظر بگیرید و آنها را تشویق کنید. بدین ترتیب خود او می تواند بیشتر آنها را تقویت کند.
از وظایف خود لذت ببریم
همه والدین می خواهند بتوانند از تربیت فرزندانشان لذت ببرند اما فقط بعضی از آنها می توانند به این مهم دست پیدا کنند. فراموش نکنید وقتی بچه ها خوب رفتار می کنند، قدرشناس بودن کار سختی نیست اما شما باید بتوانید درهرحالتی، حتی زمانی که فرزندانتان درست رفتار نمی کنند هم از بودن در کنار آنها لذت ببرید.
بنابراین طوری رفتار کنید که فرزندانتان بتوانند مسئولیت پذیری، تصمیم گیری درست و قاطع بودن را از دوران کودکی بیاموزند. آنها را برای زندگی در دنیای حقیقی آموزش دهید و نسبت به رعایت مقررات حاکم بر خانواده آگاه کنید.
فراموش نکنید شما باید بدون توجه به رفتار فرزندانتان، آنها را دوست بدارید. به رفتارهای مثبت فرزندانتان بها بدهید و به آنها بیاموزید قدر خودشان را بدانند.
در خانواده فضای سالمی به وجود بیاورید. بر توانمندی های همدیگر تأکید کنید، نقاط ضعف یکدیگر را بپذیرید و درباره ارزش ها و هدف هایتان حرف بزنید. بدین ترتیب به بچه ها می آموزید که چگونه مسائل خود را با شما مطرح کنند و اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند.