نویسنده: زهرا گویا - استاد دانشگاه شهید بهشتی
«مریم میرزاخانی» دانش آموز مدرسه فرزانگان تهران، به گفته خودش، بیش از هرچیز علاقه مند به خواندن کتاب و داستان بوده و هست. «مریم» با همین روح لطیف و خیالپرداز، تحصیلات خود را در آن مدرسه به پایان رساند و در همان جا بود که دوبار برای دختران جهان و جامعه ایرانی، افتخار کسب کرد. «مریم» پس از ورود به دانشکده ریاضی دانشگاه شریف، فروتنی، تواضع و رفتار بی پیرایه و شخصیت چندجانبه اش، او را به دوستی باارزش برای بسیاری تبدیل کرد و همین ویژگی ها، به شکستن تابوهایی که در مورد ریاضیدان و ریاضی خوان رایج است، کمک کرد. «مریم» به گفته دوستانش، همیشه انسانی چندبعدی بوده است: اهل شعر، داستان، ورزش، مسافرت و مادری! وقتی از آن سانحه جانسوز، به خواست خدا جان سالم به در بُرد، کسی نمی دانست خداوند چه انتظاری از او دارد و چگونه مسیرش را تسهیل می کند. مشیت خدا این بود که «مریم» بماند تا به سربلندی زنان ایران و جهان و باطل کردن سِحرِ مرتبه دوم بودن زنان در جامعه ریاضی نسبت به مردان، کمک کند. زمانی که برای شرکت در یک همایش با خانم دکتر «شیوا زمانی» و «مریم میرزاخانی» به زنجان می رفتیم، برای اولین بار در قطار دیدمش، اگرچه از همسر و دخترم، وصفش را زیاد شنیده بودم.
«مریم» آرام و بی تظاهر کتابِ داستان می خواند و زمانی که در سال 1376 از او دعوت کردم تا رمز موفقیتش را برای «شکوفه های ریاضی» که از مدارس تهران به دانشگاه شهید بهشتی آمده بودند، بازگو کند، او پذیرفت و یکی از تجربه های خود را چنین بیان کرد: «تنها در گیرودار حل مساله است که به ریاضی علاقه مند می شویم و حتی در صورت نرسیدن به جواب مساله، به تازه های دیگری می رسیم. تا زمانی که درگیر حل مساله نشویم، به ریاضی نزدیک نمی شویم و آن را از خود دور می بینیم.» به شهادت همه منابع موثق و استادان و همکاران «مریم» در ایران و جهان، وی ذهنی بسیار خلاق، مساله یاب و تلفیقی دارد. «مریم میرزاخانی» به طور حتم، به ارتقای چهره ایران در جهان معاصر، کمک شایانی کرده و می کند.
«میرزاخانی»، هم پیشداوری های عوامانه ولی رایجِ جهانی را نسبت به زن و ریاضی تغییر داده و هم، چهره زن ایرانی را به برجستگی در خاطره جهانیان به تصویر کشیده است. به این سبب «مریم»، نه تنها اولین زن برنده جایزه «فیلدز» از زمان تاسیس این جایزه از سال 1936 در جهان است، بلکه به دنیا ثابت کرده که زن ایرانی، کلیشه ای نیست که بسیاری از مردم جهان به دلیل کم اطلاعی، تصور می کنند. از همه مهم تر اینکه خانم دکتر «مریم میرزاخانی» دختر عزیز ایران زمین است که علمش جهانی است و مایه سرافرازی زنان ریاضیدان جهان شده است.