روزنامه ایران شماره 5963 - ششم تیرماه 94 / میثم لطفی
«در آینده انسان‌ها مبتنی بر هوش مصنوعی تصمیم‌گیری می‌کنند و هر گامی که برداشته می‌شود، با درایت هوش مصنوعی به انجام می‌رسد.» این پیش‌بینی‌ای بود که «رِی کورزوِیل» مدیر مرکز مهندسی گوگل چندی پیش در جریان سخنرانی خود در کنفرانس Exponential Finance نیویورک انجام داد. او پیش‌بینی کرد که در دهه 2030 انسان چندگانه می‌شود و مغز انسان به صورت مستقیم با سیستم پردازش ابری ارتباط برقرار می‌کند. در سیستم پردازش ابری هزاران رایانه پیشرفته موجود هستند و این رایانه‌ها سطح کنونی هوش ما را به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهند. او گفت در آن زمان مغز انسان از طریق نانوبات‌ها با فضای پردازش ابری ارتباط برقرار می‌کند و این نانوبات‌ها در اصل روبات‌های بسیار کوچکی هستند که از رشته‌های DNA ساخته می‌شوند.
مغزهای رایانه‌ای
این طور که مدیر ارشد گوگل پیش‌بینی کرده است، در آینده نه چندان دور انسان وابستگی زیادی با فضای پردازش ابری پیدا می‌کند. هرچه فضای ابری پیچیده‌تر و کامل‌تر شود، تفکر و تعقل توسط انسان آینده جامع‌تر صورت می‌گیرد. کورزوِیل بر اساس مطالعات انجام شده در شرکت گوگل به این نتیجه رسیده است که در اواخر دهه 2030 یا اوایل دهه 2040 قابلیت تفکر در انسان به‌طور عمده به صورت غیربیولوژیکی انجام می‌شود و سیستم‌های رایانه‌ای پیشرفته و روبات‌های هوشمند جایگزین قوه تفکر در انسان می‌شوند. با همین پیش‌بینی‌ها او می‌گوید: «انسان طی سه دهه آتی دوگانه می‌شود و علاوه بر این‌که می‌تواند به صورت بیولوژیکی و طبیعی فکر کند، قوه تفکر غیربیولوژیکی و قوی‌تر هم در اختیار او قرار می‌گیرد». با این تفکرات ساکنان دهه 2030 به راحتی می‌‌توانند از هر آنچه که در مغز خود ذخیره کرده‌اند نسخه پشتیبان تهیه کنند و این اطلاعات جامع را مانند فایل‌های رایانه‌ای در اختیار داشته باشند تا هر زمان که لازم شد، به راحتی سراغ آنها بروند.
مدیر گوگل طی سخنرانی خود در این خصوص گفت: «فناوری به گونه‌ای پیش می‌رود که در آینده نه چندان دور ما می‌توانیم قابلیت‌های مختلف را در خود ادغام کنیم و سطح توانمندی‌های غیرفیزیکی خود را ارتقا دهیم. به نظر من این یک روند طبیعی است که انسان طی می‌کند و در نهایت باعث می‌شود هر محدودیتی که امروز جلوی ما وجود دارد، از میان برداشته شود.»
کورزوِیل که یکی از بزرگترین سرمایه‌گذاران در صنعت جهانی فناوری محسوب می‌شود، بر اساس آخرین پیش‌بینی‌های خود گفت که آینده مانند گذشته خواهد بود. او در دهه 1990 میلادی 147 پیش‌بینی عمده برای سال 2009 انجام داد. سپس در سال 2010 میلادی پیش‌بینی‌های او بررسی شد و کارشناسان به این نتیجه رسیدند که 86 درصد از آنچه که یک دهه قبل توسط این مدیر ارشد فناوری پیش‌بینی شده، درست بوده است. او در این زمینه به خود امتیاز B می‌دهد و معتقد است که بخش اعظم پیش‌بینی‌هایش در دنیای فناوری به حقیقت منتهی می‌شود و بر این اساس می‌توان امیدوار بود که طی سه دهه آتی گفته‌های مذکور هم به حقیقت بپیوندد.
پیش از آنکه هزاره سوم میلادی آغاز شود کورزوِیل این گمانه‌زنی را انجام داده بود که در آینده نزدیک رایانه‌های موبایلی به صورت گسترده وارد بازار جهانی می‌شوند، کابل‌ها از زندگی روزمره مردم حذف می‌شوند و نمایشگرهای رایانه‌ای وارد شیشه عینک‌ها می‌شوند تا فناوری‌های پوشیدنی به صورت روزمره مورد استفاده قرار گیرند که البته باید گفت تمام این پیش‌بینی‌ها درست بوده است. او همچنین گفته بود که از سال 2009 به بعد خودروهای بدون سرنشین روی کار می‌آیند تا بدون نیاز به انسان در جاده‌ها حرکت کنند. مدیر مرکز مهندسی گوگل برای آن دسته از افرادی که نگران ورود گسترده هوش مصنوعی به زندگی روزمره مردم هستند توضیح داد که دانشمندان در این زمینه ضرورت‌های اخلاقی را لحاظ می‌کنند تا فناوری به گونه‌ای توسعه یابد که معایب آن انسان را مورد تهدید قرار ندهد. او در ادامه صحبت‌های خود گفت: «فناوری یک شمشیر دو لبه است. در وهله نخست می‌تواند ما را گرم کند و در فرآیند طبخ غذا به ما کمک کند. اما از نگاه دیگر می‌تواند باعث سوزاندن خانه‌های ما شود. هر فناوری نیز معایب و مزایای خود را دارد».
پیشی گرفتن رایانه‌ها
در ادامه این پیش‌بینی‌ها «استیون هاوکینگ» از بزرگترین فیزیکدانان جهان هم به این نتیجه رسیده است که طی یک قرن آینده رایانه‌ها در زمینه هوش و قدرت تفکر از انسان پیشی می‌گیرند. او که به عنوان مشهورترین کیهان‌شناس معاصر محسوب می‌شود و در دانشگاه کمبریج تدریس می‌کند، ماه جاری طی سخنرانی خود در کنفرانس Zeitgeist 2015 لندن اعلام کرد: «طی 100 سال آینده رایانه‌ها در زمینه هوش مصنوعی از انسان جلو می‌افتند. زمانی که این اتفاق صورت گیرد ما باید به این سطح از اطمینان برسیم که رایانه‌ها همسو با اهداف ما حرکت می‌کنند و اگر این مسأله محقق نشود، مشکلات فراوانی برای ما ایجاد می‌شود.»
هاوکینگ بر این باور است که علم هر اندازه هم که پیشرفت کند باز هم هوش مصنوعی از کنترل بشر خارج نمی‌شود. او در این زمینه توضیح داد: «آینده ما را رقابت میان هوش مصنوعی و تعقل انسانی مشخص می‌کند و باید دید در این رقابت تنگاتنگ کدام یک پیروز می‌شوند». پروفسور «نیک بوستروم» از کارشناسان حوزه هوش مصنوعی و مدیر «مؤسسه آینده بشریت» وابسته به دانشگاه آکسفورد بر این باور است که ماشین‌ها تا زمانی که بتوانند با هوش انسان برابری کنند با سرعت متوسط جلو می‌روند. اما مدت کوتاهی پس از آنکه هوش مصنوعی به سطح هوش انسانی برسد، با پیشرفت قابل ملاحظه‌ای به توانمندی‌هایی می‌رسد که تصور آن هم غیرممکن به نظر می‌رسد.
هاوکینگ بر این باور است که برای کوتاه‌مدت انسان نگران نحوه کنترل هوش مصنوعی است. اما برای بلندمدت این نگرانی‌ها از بین می‌رود و در عوض هوش مصنوعی و هرآنچه که به آن وابسته است، تحت کنترل انسان جلو می‌رود. هوش مصنوعی به عنوان سطحی از قابلیت‌های هوشمند تعریف می‌شود که ماشین یا نرم‌افزار آن را به نمایش می‌گذارد. این فناوری می‌تواند به میزان قابل ملاحظه روی دنیایی که انسان از آن شناخت پیدا کرده است تأثیر بگذارد و حتی نحوه فعالیت شرکت‌های بزرگ فناوری از جمله گوگل و فیس‌بوک را تغییر دهد.
فناوری هوش مصنوعی این روزها در قالب برخی دستگاه‌های کاربردی در زندگی روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال دستیار دیجیتالی Siri اپل یک سیستم شخصی هوشمند است که همراه با گوشی هوشمند آیفون یا رایانه لوحی iPad ارائه می‌شود و اپل مبتنی بر آن خدمات خود را ارائه می‌دهد. گوگل نیز مبتنی بر هوش مصنوعی اتومبیل‌های بدون راننده و سرنشین را روانه جاده‌ها کرده است و مایکروسافت با سیستمی موسوم به Cortana می‌کوشد نیاز کاربران را پیش از آنکه اعلام کنند، حدس بزند. بر اساس آخرین آمار موجود هم‌اکنون بیش از 150 استارت‌آپ در زمینه هوش مصنوعی در دره سیلیکون فعالیت می‌کنند و هزاران شرکت دیگر در نقاط مختلف جهان این فناوری را توسعه می‌دهند.
هاوکینگ معتقد است که دانشمندان و متخصصان فناوری نیازمند آن هستند تا با دقت و امنیت کامل تعادل میان هوش انسانی و هوش مصنوعی را برقرار کنند. زیرا اگر توجه کافی به این مسأله نشود، در آینده فناوری می‌تواند به بزرگترین دشمن انسان تبدیل شود. توسعه مناسب در حوزه هوش مصنوعی می‌تواند ارتباط کارآمدتر و آسان‌تر میان انسان‌ها را فراهم کند و همچنین تعامل میان انسان و دستگاه را ارتقا دهد. با همه این اوصاف، هاوکینگ پیش‌بینی می‌کند که هوش مصنوعی هرگز از کنترل انسان خارج نمی‌شود و همواره تحت مدیریت انسان به پیشرفت‌های خود ادامه می‌دهد.