فکر می کنید می توانید کودکانی با اعتماد به نفس، موفق، شاد و خوش رفتار تربیت کنید زمانی که تنها سلاح در دست شما وعده خرید شکلات است؟ به نظر می رسد پاسخ به این سوال منفی باشد والدین دانمارکی روش تربیتی خاصی را در پیش گرفته اند به طوریکه کودکان دانمارکی در طول چند دهه اخیر تبدیل به شادترین کودکان در سراسر جهان گشته اند اگر می خواهید رازهای پدر و مادری دانمارکی را بدانید به ادامه این نوشتار توجه کنید:
1. بازی
بازی آزاد برای رشد کودک ضروری است.
تحقیقات نشان می دهد که بازی آزاد چه به تنهایی انجام گیرد و چه در جمع دوستان، با کاهش اصطراب و احساس فشار، به کودک احساس اعتماد به نفس، خوداتکایی و استقلال می دهد و مهارت های اجتماعی او را نیز تقویت می نماید. بازی آزاد به کودکان این حس را می بخشد که آنها خودشان مسئول و کنترل کننده زندگی خودشان هستند و می توانند با خودمختاری و استقلال دست کم در مورد جهان خیالی خود در میان اسباب بازی ها، بر جهان خود حکمروایی کنند و قوانین خودشان را وضع نمایند. والدین در دانمارک ارزش زیادی برای بازی آزاد قائلند چه بسا که در برنامه درسی دوران پیش دبستانی و دوره ابتدایی نیز ساعاتی از هفته به بازی آزاد اختصاص می یابد.
چه کنیم؟
- یک وقت آزاد در برنامه روزانه کودکتان بگنجانید وقتی که بدون حضور تلویزیون و دستگاه های نمایشگر دیگر کودک بتواند با وسایل بازی خود، صرف بازی آزاد نماید.
- کودکتان را به بازی با همسالان خود تشویق کنید. بازی آزاد با خواهر و برادرها و دوستان هم سن و سال لذت زیادی به کودکان می بخشد. نظارت شما به این بازی تنها در حدی می تواند باقی بماند که کودکان متوسل به خشونت یا کتک کاری نشوند. تا زمانی که آرام و شاد با هم بازی می کنند جایی برای دخالت شما نیست.
- کودکان را به بیرون از خانه ببرید و اجازه بدهید در طبیعت، میان گلها، سبزه ها و درختان بازی کنند. بازی در شن و ماسه نیز برای کودکان لذت بخش است. یک لباس راحتی ساده به کودک بپوشانید که نگران کثیف شدنش نباشد و بتواند آزادانه بازی کند.
- وقتی را برای بازی با خودش کنار بگذارید علیرغم وقتی که برای بازی با دوستانش دارد هر کودکی نیاز دارد زمانی را برای بازی در خلوت خودش سپری کند.
2. تجربه احساسات مختلف
تجربه اتفاقات و احساسات مختلف (تلخ و شیرین) برای رشد کودک ضروری است
برای والدین خوب بودن، نیازی نیست کودک را از تمام احساسات ناخوشایند دور نگه دارید. رو به رو شدن با واقعیت های اطراف اگر به صورت کنترل شده و ملایم باشد، می تواند به رشد عاطفی و اجتماعی کودک کمک کند. کودک برای رشد نیاز دارد احساسات خوب و بد هر دو را تجربه کند و بداند در هر موقعیت چه عکس العملی را باید از خود بروز دهد. رو به رو شدن و درک احساسات مختلف به کودک توانایی بیشتری در درک خود و دیگران می دهد و همدلی او را افزایش می دهد کودک می تواند واقعیاتی همچون بی خانمانی، مرگ و رنج را درک کند و دیگرانی که در چنین شرایطی قرار دارند را بفهمد و با زندگی خود نیز بهتر کنار بیاید.
چه کنیم؟
- از صحبت در مورد موضوعات سخت فرار نکنید. اگر کودکتان در مورد احساس درد یا مرگ از شما سوال می کند، موضوع بحث را عوض نکنید. مهربان باقی بمانید و با خوشرویی از بحث های سخت استقبال کنید و کمک کنید کودک مسائل دشوار را نیز درک کند.
- کودکان را بیش از حد تشویق نکنید. تشویق بیش از حد به این معنا است که شما به صورت غیر طبیعی و غیر منطقی، احساس خوب را به کودک تزریق می کنید. این فضای غیر واقعی به کودک آسیب می زند اگر کودک کار بدی کرده یا به اندازه کافی برای رسیدن به هدفی تلاش نکرده می تواند با نتیجه کارش رو به رو شود ولو اینکه این مسئله سبب رنجش خاطرش و گریه او شود، اما بیشتر از تشویق بیش از حد به او کمک می کند.
3. مثبت نگری
مثبت نگر باشد و نیمه پر لیوان را ببینید
اهالی دانمارک عادت دارند به نیمه پر لیوان نگاه کنند آنها به جای غر زدن از وضعیت هوا، از اینکه در تعطیلات باران نباریده است، ابراز خوشحالی می کنند. تحقیقات نشان می دهد وقتی نکاهمان را به وقایع پیرامون خود تغییر می دهیم احساس کنترل بیشتری روی آنها داریم. زمانی که فرد در مقابل یک حادثه ناخوشایند، قابلیت توجه به نکات مثبت و کنترل پذیر را در خود می پرورد می تواند بیشتر از کسی که تسلیم شرایط می شود یا نسبت به آن واقعه احساس یاس و افسردگی می کند، شرایط را به نفع خود تغییر دهد. دانمارکی ها به طور معمول طرفدار خوشبینی واقع گرا هستند و در هر اتفاقی به دنبال بازتعریف آن در ذهن خود و بیرون کشیدن نکات مثبت هستند تا بتوانند شرایط را تحت کنترل خود بیاورند و از مخمصه بیرون بروند.
چه کنیم؟
- توجه کنید وقتی با یک واقعه رو به رو می شوید از چه مکانیسمی استفاده می کنید آیا شروع به غر زدن و ناسزا گفتن می کنید یا اینکه سعی می کنید با نگاهی مثبت، نقاط مثبت و درسهای رویداد را برای خودتان بیرون بکشید؟
- از جملات کوتاه و محدودی همچون "ازش متنفرم"، "عاشقش هستم"، " من همیشه" و " من هرگز" خودداری کنید و به جای آن افق فکری و زبانی خودتان را وسعت بخشید سعی کنید جملات ار از حالت همه یا هیچ خارج کنید و راه حل های بیشتری را جستجو کنید.
4. همدلی
همدلی، مهارت درک احساسات دیگران است.
برخی پژوهش های نشان می دهد میزان همدلی در میان جوانان امریکایی بعد از دهه 90 میلادی، تا حدود 50% افت نموده است این در حالی است که خودشیفتگی و خودخواهی به میزان زیادی افزایش یافته است. برخی از اندیشمندان آن را به عنوان رقابت افراطی و خودمحوری بیش از حد در میان جوانان غربی می شناسند. اما در دانمارک، دولت یک برنامه تربیتی ملی برای آموزش مهارت های همدلی و درک احساسات دیگران در برنامه درسی خود قرار داده است این برنامه به خصوص بر روی مهارت درک و همدلی با اقلیت های زبانی و فرهنگی که به این کشور مهاجرت نموده اند و از تفاوت های فرهنگی با جامعه مقصد برخوردار هستند، ضروری است. در این برنامه ملی بر روی تقویت هوش عاطفی و هوش اجتماعی کودکان تاکید می شود.
چه کنیم؟
- تمرین کنید به جای قضاوت و پیش داوری، دیگران را بفهمید این کار را به کودکان خود بیاموزید.
- کمک کنید کودکان در مورد احساساتشان بدون قضاوت صحبت کنند. مثلا به جای گفتن این که "او نباید عصبانی می شد" بپرسید "فکر می کنید چرا عصبانی شده است؟"
5. مشورت به جای قدرت طلبی
نزاع قدرت بین والدین و فرزندان هیچ برنده ای ندارد!
الگوی رفتاری و تربیتی اقتدارگرا، تنها دور باطلی از قدرت طلبی، تحکم و سرخوردگی را ایجاد می کند. به جای اصرار و پافشار یروی مواضعتان، و به چالش گرفتن کودکان، با محبت تصمیم گیری ها را به شیوه مشورتی انجام دهید و اجازه دهید هر کسی نظر خود را بگوید البته که در نهایت این شما هستید که به عنوان والدین، مسئولیت تصمیم گیری را بر عهده دارید اما این کار را با مشورت و همفکری انحام دهید نه با زور و تحکم.
چه کنیم؟
- تعیین قوانین رفتاری جزوی از نظام تربیتی است، شکی در آن نیست اما فراموش نکنید با افزایش سن و سال کودکان، آماده باشدی که تغییراتی در برخی قوانین ایجاد کنید و استقلال عمل بیشتری به فرزندتان ببخشید البته که برای هر تغییری بهتر است قبلا با او مشورت و همفکری کنید.
- به کودک گوش کنید. حتی وقتی درخواست او را رد خواهید کرد و زمانی که موافق نظر او نیستید، به جای اینکه فقط بگوید "نه!"، مثلا بگوئید: "تو الان می خواهی با تبلت بازی کنی، اما الان وقت خوب است و تو می توانی بازی با تبلت را به فردا موکول کنی"
- بازی برد/باخت را به بازی برد/برد تبدیل کنید وقتی هر دو طرف روی مواضعشان پافشاری کنند لاجرم باید یک طرف عقب نشینی کند، عقب نشینی هم به معنای شکست تلقی می شود بنابراین به جای تحمیل شکست، بازی را به صورت مذاکره برد-برد پیش ببرید به ازای هر قدم عقب نشینی کودک، شما هم یک قدم عقب نشینی کنید تا به یک نتیجه دلخواه دو طرف برسید.
6. با هم بودن
جمع خانواده، یک ارزش اساسی است
در دانمارک مردم سعی زیادی برای حفظ حریم و جایگاه خاص خانواده مبذول می دارند. آنها وقت زیادی را با هم می گذرانندو آخر هفته ها و تعطیلات را در کنار هم به سفر یا پارک می روند. بازی های دسته جمعی خانوادگی و تفریحات با هم دارند. اوقاتی را که همه در خانه هستند، کسی به اتاق در بسته خود نمی رود بلکه اعضای خانواده اوقات زیادی را صرف با هم بودن می کنند.
چه کنیم؟
- دست کم یکی دو ساعت از اوقات شبانه روز را بدون کامپیوتر، تلویزیون و موبایل، به وقت گذرانی با اعضای خانواده صرف کنید. یک بازی دسته جمعی، رفتن به پارک یا پیاده روی یا تعمیر یک قسمت از خانه یا وسایل خانه به کمک هم می تواند ایده خوبی برای گذراندن یک بعد از ظهر شاد با اعضای خانواده باشد.