تقریبا در تمام جوامع، همه بچه ها از والدین خود پول تو جیبی می گیرند و معمولا والدین و بچه ها در قبال آن کمتر احساس مسئولیت می کنند و خیلی راحت از آن می گذرند. در حالی که نوع استفاده و نحوه خرج کردن پول توجیبی به طور حتم آینده مالی بچه ها را رقم می زند.
گاهی پیش می آید کودک خردسال تان از شما درخواست یک اسباب بازی می کند و شما در پاسخ می گویید که نمی توانید فعلا آن را برایش بخرید، ممکن است به شما بگوید «برو از بانک پول بگیر» یا «از بابا، دایی یا فلانی بگیر» این زمان بهترین فرصت برای شروع آموزش، درحد فهم و توانایی ذهنی اوست. روش هایی که در اینجا به آن اشاره شده به شما کمک می کند به کودک خود بیاموزید چگونه پول خود را پس انداز و مدیریت کند.
درس اول:
پول روی درخت سبز نمی شود
وقتی بچه ها می بینند چگونه پدر یا مادرشان از عابر بانک پول می گیرند، نمی دانند که پول آنها یک ذخیره محدود و مشخص است. برای او توضیح دهید که هرکسی برای به دست آوردن پول کار می کند و فقط می تواند به اندازه دستمزدش از بانک پول بگیرد. میزان پولی را که هرکس در قبال کارش می گیرد، متفاوت است و بستگی به نوع کار، میزان تحصیلات و مقدار ساعاتی که کار انجام می دهد، دارد. به او بگویید همه افراد درآمد یکسانی ندارندو در آینده، چنانچه شغلش توام با تحصیلات و معلوماتش باشد، موفق تر و پردرآمدتر خواهد بود. همچنین، بانک فقط جایی است که برای امنیت و کاربری بیشتر، پول ها در آن نگهداری می شود. (لطفا هنگام توضیح این موارد هرگز بدبینی های خود درباره بحران مالی و اقتصادی را وارد بحث نکنید)
درس دوم:
خرید های دلخواهتان را با پول خودتان انجام دهید
گاهی اوقات مسئولان مدارس از دیدن مقدار پولی که نزد دانش آموز است، حیرت زده می شوند. در هر شرایط مالی که باشید لزومی ندارد که کودکان زیر ۱۲ سال شما اسکناس های درشت با خود به مدرسه ببرند و بی حساب پول خرج کنند. برای شروع، بهترین راه آموزش مدیریت پول به بچه ها، کم پول دادن است. اگر زیاده از حد و وقت و بی وقت به آنها پول بدهید تا بتوانند هرچه را که اراده می کنند، بخرند هرگز نمیتوانید آنها را در این باره راهنمایی وآموزش دهید. در صورتی که مقرری بچه شما محدود باشد به عنوان مثال، تمام پولش را برای بازی های رایانه ای هدر داده باشد و نتواند DVD مورد علاقه اش را بخرد، موقعیت مناسبی پیش خواهد آمد که متوجه پیامد ولخرجی اش بشود و به طور ناخودآگاه به تقسیم مقرری اش برای موارد دلخواه خود فکر کند.
درس سوم:
تاخیر در به دست آوردن چیزی لذت آن را بیشتر می کند
بعضی از والدین به دلیل آن که در کودکی از امکانات کافی برخوردار نبوده اند، بدون در نظر گرفتن عواقب کار، همه نیازهای ضروری و غیرضروری فرزند خود را تامین می کنند. بچه ای که همه خواسته هایش بدون درد سر و زحمت برآورده شود، به جایی خواهد رسید که هیچ چیز دیگر او را راضی نخواهد کرد. شما والدین محترم، حتی اگر از تمکن مالی خوبی هم برخوردار باشید باید برای بعضی از درخواست ها او را منتظر نگه دارید و گاهی هم از او بخواهید با پول توجیبی اش در خرید مشارکت داشته باشد. به فرزند خود توضیح دهید که درآمد ماهانه شما بر تعداد روزهای ماه تقسیم می شود و مشخص است که هر روز چه مقدار می توانید خرج کنید، گاهی چه مواردی را باید حذف کنید تا بتوانید اجناس با اولویت بالاتر را خریداری کنید. او نیز باید مثل شما، براساس میزان پول توجیبی اش خرج کند و برای به دست آوردن چیزهای مورد علاقه اش، از خرید بعضی چیزهای دیگر صرف نظرکند. مثلا به او بگویید اگر روزی نتوانید برای خود و فرزندتان از بیرون پیتزا تهیه کنید، می توانید آن را با مواد اولیه موجود در خانه به صورت سالم تر و ارزان تر آماده کنید وتفاوت قیمت آن با بیرون را پس انداز کنید. به طورحتم، وقتی بچه ها برای به دست آوردن وسیله مورد علاقه اش صبر کنند، بعد از خرید آن، هم لذت می برند و هم قدرش را بیشتر می دانند.
درس چهارم:
پولتان راسریع خرج نکنید
بعضی بچه ها که پول توجیبی را به صورت مقرری هفتگی یا ماهانه می گیرند خیلی سریع تمام آن را خرج می کنند و بعد از کافی نبودن آن شکایت می کنند؛ چون نمی دانند به دست آوردن پول، برای تامین رفاه و معاش کارساده ای نیست و بدون آن زندگی توام با مشقت می شود. به اوتوضیح دهید پول ارزشمند است و باید برای رفع نیازهای واقعی صرف شود و سپس آنها را توجیه کنید که این پول برای مدت مشخصی برای او درنظر گرفته شده و باید برای جلوگیری از هدر رفتن آن برنامه ریزی کند. به کودکتان یاد بدهید قبل از رفتن به خرید بودجه خود را بسنجد و بداند چرا به خرید می رود؟ ازکدام محل باید خرید کند، از اصل قیمت ها مطلع باشد و سرانجام محلی راکه با تخفیف بیشتر و ارزان تر اجناسش را به فروش می رساند، انتخاب کند. با این روش می تواند هم خرید مناسبی بکند هم پس اندازی داشته باشد.
درس پنجم:
پس انداز برای خرید دلخواه شیرین است
داشتن پس انداز برای هرکس مایه دلگرمی است وافراد درهر شرایط مالی باید بخشی از درآمد خود را کنار بگذارند. درزندگی هرکس ممکن است روزهایی پیش بیاید که پس انداز حتما مشکل گشا خواهد شد. اگر دختر شما می خواهد عروسکی بخرد و برای آن پول کافی ندارد، به او بگویید، پس انداز کند! برای این کار او را تشویق کنید و بعد از آن که مبلغ مورد نظر فراهم شد، او را به فروشگاه ببرید و اجازه دهید خودش خرید کند و به صندوق دار پول بدهد. با این شیوه او یاد می گیرد، چطور برای رسیدن به اهدافش تلاش کند و هیچ گاه لذتی اینچنین را فراموش نخواهد کرد.
درس ششم:
حساب دخل و خرجتان را داشته باشید
قدرت مالی هرکس هرچقدرهم که زیاد باشد چنانچه حساب دخل و خرج آن مشخص نباشد بسرعت تمام خواهد شد. یکی از مهم ترین گام ها برای مدیریت پول بچه ها این است که آنها برای مقرری خود حساب و کتاب داشته باشند. می توانید دفترچه ای را در اختیار آنان قرار دهید که مقدار پول دریافتی، مخارج و پس اندازها را در آن بنویسند یا از رایانه استفاده کنید و برایشان صفحه ای باز کنید که بتوانند برنامه های مالی شان را در آن ثبت کنند. همچنین می توانید یک کیف قدیمی در اختیارآنها قرار دهید تا حساب، کتاب ها و پس اندازشان را در آن قرار دهند.
درس هفتم:
آرزوهایتان را بنویسید
در صورتی که هرکسی نیازهای خود را مکتوب بنویسد، دسترسی به آنها سریع تر انجام می شود، چون طبق فهرست، خرج کردن دارای برنامه و اصول شده و مانع از خرید های غیرضروری می شود. برای همه ما پیش آمده که خرید های بی برنامه زیادی داشته و بعد از آن دچار پشیمانی شده ایم . این باعث تاخیر در به دست آوردن نیازهای ضروری تر خواهد شد. این کار را به کودکانمان یاد بدهیم. داشتن چنین فهرستی برای بچه ها، انتظارشیرینی را در پی دارد و انگیزه آنان را برای گوش دادن به توصیه های شما و پس انداز کردن بیشتر می کند؛ اما تهیه آن ممکن است برای آنها سخت باشد. کنار او بنشیند و در نوشتن خواسته ها و آرزوها به او کمک کنید. او را راهنمایی کنید تا آنها را اولویت بندی کند. فهرست را در اتاقش و در معرض دید او روی دیوار نصب کنید. به این شکل، فکر کردن به مسائل مالی هر روز به او یادآوری خواهد شد.
درس هشتم:
پس انداز خود را افزایش دهید
راه های مختلف پس انداز کردن را به کودک خود آموزش دهید به عنوان مثال باز کردن حساب هایی که به آنها سود تعلق می گیرد یا یک حساب سپرده ثابت. می توانید حساب او را به صورت روز شمار، از طریق اینترنت و سیستم های اطلاع رسانی سریع مثل پیامک به او نشان دهید. او از این که می بیند پس انداز اندک او درحال افزایش است، مسلما هیجان زده وعلاقه مند خواهد شد.
درس نهم:
به تبلیغات شک کنید
متاسفانه ما در زمانه ای زندگی می کنیم که تبلیغات گسترده شرکت های تولیدکننده کالاها، همه زندگی ما را تحت الشعاع خود قرار داده است و در کوچه و خیابان، سینما و تلویزیون و... با آن مواجه هستیم و از آنجا که همه آنها از علم روان شناسی برای جذب مخاطبان خود بهره می گیرند، روی افراد زیادی تاثیر می گذارند. اگر می خواهید فرزندنتان تحت تاثیر تبلیغات هوس انگیز این شرکت ها قرار نگیرد، سعی کنید او را طوری توجیه کنید که با کمی شک و تردید به این اجناس نگاه کند. این مساله بسیار برای آنها سرنوشت ساز خواهد بود. بچه ها باید بدانند که پشت این پیام های وسوسه انگیز، حقه های فریبنده ای وجود دارد. به عنوان مثال اگر در یک آگهی تجاری به بچه ها بگویند با داشتن فلان لباس یا اسباب بازی محبوب همه خواهید شد به آنها بگویید که محبوبیت افراد به داشتن چیزهای مهم دیگری است نه به خریدن چیزی که تبلیغ می شود. به فرزندتان یادآوری کنید که هر تبلیغی نشانه کیفیت و کارایی واقعی آن کالا نیست.
درس دهم:
بخشش کنید
در ضمیر همه انسان ها بعضی از صفات شایسته، به طور ذاتی قرار داده شده است. یکی از آنها، نیکی کردن و انفاق به دیگران است . آیا کودک شما از مساله مربوط به امور خیریه اطلاعی دارد؟ در این باره برای او حتما توضیح دهید و تشویق بچه ها به انجام این عمل به آنها می آموزد که پول فقط برای خرید کردن نیست، بلکه با آن می توان به مردم نیز کمک کرد. به بچه ها بگویید مقدار پولی را که اهدا می کنند، مهم نیست، بلکه نیت اهداکننده و بهره معنوی که از آن می برند، مهم است. ترغیب کودکان به این کار به نوعی به تعدیل افکار و رفتارهای مربوط به امور مالی (ولخرجی یا خساست) بسیار کمک می کند.