خودشناسی، خدا شناسی، برقراری ارتباط موثر و متقابل با دیگران، پذیرش و مسئولیت اجتماعی و دستیابی به کفایت های حرفه ای و اقتصادی، از جمله اهداف تعلیم و تربیت است که باید در بستر خانواده و مدرسه و در تعامل و پیوند با عرصه های فرهنگی و اجتماعی جامعه محقق گردد.
والدین آگاه به این نکته توجه دارند که برای حسن تربیت و شکوفایی استعدادها و توانایی فرزندان باید در مراحل مختلف رشد و در شرایط و موقعیتهای گوناگون، به سه اصل با اهمیت و به هم پیوسته توجه خاص داشت:
الف: ویژگی های زیستی، شناختی، روانی و اجتماعی فرزندان در دوره های مختلف رشد و تحول.
ب: تبیین نیازهای رشد جسمانی، ذهنی، عاطفی و اجتماعی در مراحل رشد
ج: اتخاذ موثرترین روشها به تناسب رشد و تحول کودک و نوجوان، برای حسن تامین نیازها و شکوفایی استعدادها.
البته سه فاکتور عنوان شده اصول اولیه هستند و لذا اتخاذ راهکار و راهبردها باید با در نظر گرفتن شرایط فرزندان صورت گیرد؛ به همین دلیل است که برخی معتقدند روش روشن و سر راستی برای تشویق کودک برای انجام رفتار درست وجود ندارد. خلق و خوی کودک شما، روش و سبک شما در نقش والدینی و همچنین شرایط و موقعیتها همگی در آنچه انجام می دهند موثر است. کودکان بسیاری از مسایل و اصول درباره نحوه رفتار و تعامل با موقعیتهای مختلف را از والدین شان الگو برداری می کنند لذا اگر نمی خواهید فرزندتان رفتار پرخاشگرانه داشته باشد اجازه ندهید شاهد بروز این رفتار از جانب شما باشد.
راهکارهای عملی
** منزل تان را برای کودکان مناسب سازی کنید. اجسام با ارزش، شکستنی و یا خطرناک و وسوسه انگیز را از دسترس آنها دور کنید. شاید تصور کنید که این اصول تنها باید توسط خانواده هایی که کودک نوپا دارند رعایت شود در حالی که ما معتقدیم تا زمانی که فرزندان خانواده در دوران کودکی و در مقطع دبستان هستند، شیطنتها، کنجکاوی ها و جست و خیزهای خاص خود را دارند و بعید نیست که در میان این بازی های کودکانه و شیطنت آمیز به وسایل منزل آسیب برسد بنابراین سعی کنید حتی الامکان دسترسی به وسایل با ارزش و شکستنی را به حداقل برسانید.
بسیاری از رفتارهایی که والدین آنها را سرکشی و نافرمانی و یا غرغر کردن می دانند تنها یک بخش طبیعی از روند رشد کودک است.قوانین خانوادگی را به کمترین حد ممکن برسانید؛ در غیر این صورت فرزند شما در بین قوانین متعدد گرفتار خواهد شد و حتی بسیاری از آنها را نمی تواند به ذهن بسپارد
** احساس سرزندگی و شاد بودن را حفظ کنید و سعی کنید مثبت باشید و جنبه های شاد و خنده دار رفتار کودکتان را ببینید. در عین حال رفتار متناقض ارایه ندهید و مثلا به بی ادبی ها و یا پرخاشگری های او نخندید.
** استرس را کاهش دهید. اگر حس می کنید تحت فشار هستید و یا استرس های دیگری در زندگی تان دارید به نظر می رسد که مدارا کردن ها با یک کودک مطالبه گر بسیار سخت باشد. لذا زمانهای را به خودتان اختصاص دهید و بر روی روشهایی که بتواند استرس تان را به کمترین مقدار برساند کار کنید.
انضباط مثبت
منظور از انضباط مثبت تلاش در جهت اتخاذ یک ارتباط و تعامل خوب است.به حرفها و نظرات فرزندتان گوش دهید اما از قرار دادن حد و مرز و شرط و شروط مشخص نهراسید.
پیشنهاد می کنیم به شکل زیر عمل کنید:
** همیشه بیننده رفتارهای خوب فرزندتان باشید و او را مورد تشویق و قدردانی قرار دهید.
** از خطاها و غرغرهای کوچک و قابل اغماض گذشت کرده و آنها را نادیده بگیرید.
** مشاجره را برای وضعیتی که هیچ گزینه و انتخابی برای برخورد با فرزندتان نیست و شما باید به او"نه" بگویید نگهدارید مثلا مواقعی که سلامتی او در خطر است.
** بیش از حد متوقع نباشید. اینکه بچه ها با انجام مکرر یک سری کارها حتی پس از مخالفت شما برای انجام آن، عکس العمل شما را بسنجند کاملا طبیعی است زیرا این راهی است که آنها متوجه می شوند چه چیزی از جانب شما پذیرفتنی و چه چیزی غیر قابل پذیرش و اغماض است.
** خودتان را جای فرزندتان بگذارید. به عقب برگردید و ببینید زمانی که کودک بودید چه طرز تفکری داشتید و چگونه دنیای بزرگسالان برایتان غیر جذاب بود.
کمک کردن روزانه و عادی به کودکان به آنها احساس اطمینان و امنیت خاطر می دهد و اگر آنها انتظار داشته باشند کارها طبق یک روال زمانی و یا یک روش اتفاق بیفتد احتمال تعارض و ستیز بین شما کمتر خواهد شد. مثلا به طور معمول بدانند که بعد از شام وقت مسواک زدن و خوابیدن است.
** محدودیتهای معقول وضع کنید. اگر کودکان اجازه داشته باشند هر کاری می خواهند انجام دهند، به ندرت احساس امنیت خواهند کرد. واقع گاهی رفتار بد آنها تنها برای شناخت حد و مرزهاست نه به علت علاقمندی به ستیزه جویی با والدین.
** قوانین خانوادگی را به کمترین حد ممکن برسانید؛ در غیر این صورت فرزند شما در بین قوانین متعدد گرفتار خواهد شد و حتی بسیاری از آنها را نمی تواند به ذهن بسپارد.
** واقع گرا باشید. بسیاری از رفتارهایی که والدین آنها را سرکشی و نافرمانی و یا غرغر کردن می دانند تنها یک بخش طبیعی از روند رشد کودک است. کودکان که کمی بزرگتر می شوند سعی می کنند استقلال خود را احراز کنند لذا اگر با سایر والدین صحبت کنید به احتمال زیاد خواهید دیدآنها نیز مشکلات و موارد مشابهی داشته یا دارند