دستگاه شمار هندی- عربی به هندیان که احتمالا مخترع آن هستند و به اعراب که آن را به اروپای غربی انتقال دادند منسوب است. قدیمی ترین نمرونه های محفوظ مانده از علایم عددی امروزی بر روی چند ستون سنگی که در حدود 250 ق.م. به وسیله شاه آشوکا در هند بر پا شدند یافت می شود. نمونه های قدیمی دیگری اگر به درستی تعبیر شده باشند در هند در آثاری که حدود سال 100 ق.م. بر دیوارهای غاری در تپه ای نزدیک پونه کنده شده اند و در بعضی کتیبه های حفاری شده متعلق به حدود سال 200 میلادی در غارهایی واقع در ناسیک پیدا شده اند. در این نمونه های قدیمی صفر وجود ندارد و در آنها از نماد گذاری موضعی استفاده نشده است. با این حال ارزش موضعی و نیز صفر می بایستی در زمانی قبل از 800 میلادی در هند معمول شده باشد زیرا خوارزمی ریاضیدان ایرانی چنین صورت کاملی از دستگاه هندی را در کتابی متعلق به سال 825 میلادی شرح می دهد.
اینکه علائم شمار جدید چگونه و در چه زمانی برای اولین بار وارد اروپا شده اند معین نیست. به احتمال قوی انتقال آنها توسط بازرگانان و سیاحان مدیترانه صورت گرفته است. این علایم در یک دستنوشته اسپانیایی متعلق به قرن دهم دیده می شود و ممکن است به وسیله اعراب که در سال 711 میلادی به این شبه جزیره حمله کردند و صدها سال در آنجا ماندند در اسپانیا معمول شده باشد. دستگاه کامل شده با ترجمه لاتین رساله خوارزمی در قرن دوازدهم و کارهای بعدی اروپائیان در اینباره به طور وسیعتری رواج یافت.
طی 400 سال پس از آن نزاع هایی بین طرفداران چرتکه و الگوریست ها نامی که به هواخواهان دستگاه جدید اطلاق می شد درگرفت و پیش از سال 1500 میلادی قواعد کنونی ما در محاسبات چیرگی یافتند. با گذشت صد سال دیگر طرفداران چرتکه تقریبا از یاد رفته بودند و با آغاز قرن هجدهم هیچ اثری از چرتکه در اروپای غربی دیده نیم شد. پیدایش مجدد آن به عنوان یک تحفه، مدیون پونسله مهندس فرانسوی بود که بعد از آزاد شدن از زندان روسها که به دنبال لشکر کشی ناپلئون به روسیه بدان گرفتار شده بود نمونه ای از آن را به فرانسه آورد.
علائم عددی قبل از آنکه با پیدایش صنعت چاپ تثبیت شوند صورت های مختلفی به خود گرفتند. کلمه زیرو انگلیسی احتمالا از زفیرم که صورت لاتینی شده صفر عربی است گرفته شده است و این کلمه به نوبه خود ترجمه سونیای هندی به معنای پوچ یا تهی است. صفر عربی در قرن سیزدهم به صورت صیفرا توسط نموراریوس، وارد آلمان شد که واژه کنونی cipher انگلیسی به معنای سفر، ماخوذ از آن است.