مقدمه:
كشورهای طرف كنوانسیون حاضر:
با توجه به این كه طبق اصول اعلام شده در منشور سازمان ملل رسمیت شناختن حقوق لاینفك، مساوی و منزلت تمام اعضای خانواده بشری زیربنای‌آزادی، عدالت و صلح در جهان است.با در نظر داشتن این كه اعضای ملل، در منشور سازمان، اعتقاد خود را به حقوق اساسی، مقام و ارزش انسان و عزم خود را برای افزایش پیشرفت‌های‌اجتماعی و معیارهای بهتر زندگی در آزادیهای بیشتر اعلام كرده‌اند.
با تشخیص این كه سازمان ملل در اعلامیه جهانی حقوق بشر و در كنوانسیونهای بین‌المللی حقوق بشر اعلام موافقت نموده كه هر یك از افراد بدون هرگونه تبعیضی از نظر نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقاید سیاسی و غیره خاستگاه اجتماعی یا مالی، مال، تولد و یا سایر خصوصیات، در تمام حقوق‌و آزادیهایی كه در آن كنوانسیونها و اعلامیه‌ها اعلام شده، ذیحق می‌باشد.و نظر به این كه سازمان ملل در اعلامیه جهانی حقوق بشر اعلام نموده است كه دوران كودكی مستلزم مراقبتها و مساعدتهای ویژه می‌باشد.
با اعتقاد به این كه خانواده به عنوان جزء اصلی جامعه و محیط طبیعی برای رشد و رفاه تمام اعضای خود خصوصاً كودكان می‌بایست از حمایتها و‌مساعدتهای لازمه برخوردار شود به نحوی كه بتواند مسئولیتهای خود را در جامعه ایفاء كند.
با تشخیص این كه كودك برای رشد كامل و متعادل شخصیتی خود می‌بایست در محیط خانواده و در فضایی ( مملو) از خوشبختی، محبت و تفاهم‌بزرگ شود.
با توجه به این كه كودك می‌بایست آمادگی كامل برای زندگی فردی در جامعه داشته باشد در سایه ایده‌آل‌هایی كه در منشور سازمان ملل اعلام شده‌خصوصاً "صلح"، احترام، بردباری، آزادی، برابری و اتحاد بزرگ شود.
با در نظر داشتن این كه لزوم انجام مراقبتهای ویژه از كودك در اعلامیه حقوق كودك ژنو 1924 مطابق با 1303 بیان شده، در 20 نوامبر 1959 مطابق با29 آبان ماه 1338 در اعلامیه حقوق كودك مجمع عمومی به تصویب رسیده، در اعلامیه جهانی حقوق بشر و در میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و‌سیاسی (خصوصاً در مواد 23 و 24)، در كنوانسیون بین‌المللی حقوق اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی (خصوصاً در ماده 10) و در اسناد و احكام‌سازمانهای تخصصی و سازمانهای بین‌المللی مربوط به رفاه كودكان به رسمیت شناخته شده است.
با توجه به این كه در اعلامیه جهانی حقوق بشر تصریح شده است "كودك به خاطر نداشتن رشد كامل فیزیكی و ذهنی محتاج مراقبتها و محافظتهایی‌از جمله حمایتهای مناسب حقوق قبل و بعد از تولد می‌باشد".
با در نظر گرفتن مفاد اعلامیه اصول حقوقی و اجتماعی مربوط به حمایت و رفاه كودكان.
با اشاره ویژه به موضوع كفالت و فرزند خواندگی ملی و بین‌المللی، قانون حداقل استاندارد سازمان ملل در مورد اجرای عدالت برای افراد صغیر (قوانین‌پكن) و اعلامیه حمایت از زنان و كودكان در موقع اضطراری و جنگها.
با تشخیص این كه در تمام كشورهای جهان كودكانی وجود دارند كه تحت شرایط دشوار زندگی می‌كنند و این گونه كودكان محتاج توجهات ویژه‌ای‌هستند.
با توجه به اهمیت ارزشهای سنتی و فرهنگی هر ملت در حمایت و تعلیم و تربیت یكنواخت كودك.
و با عنایت به اهمیت همكاریهای بین‌المللی برای بهبود شرایط زندگی كودكان در تمام كشورها خصوصاً كشورهای در حال توسعه.
به توافقات ذیل نایل شدند.
بخش 1
ماده 1 -
از نظر كنوانسیون حاضر منظور از كودك افراد انسانی زیر 18 سال است مگر این كه طبق قانون قابل اجرا در مورد كودك سن بلوغ كمتر‌تشخیص داده شود.
ماده 2 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون، حقوقی كه در ابن كنوانسیون برای كودكانی كه در حوزه قضایی آنها زندگی می‌كنند در نظر گرفته شده را بدون توجه به‌هر گونه تبعیض و بدون ملاحظه نژاد، رنگ، مذهب، زبان، عقاید سیاسی، ملیت خاستگاه‌های قومی و اجتماعی، مال، عدم توانایی، تولد و یا سایر‌احوال شخصیه والدین و یا قیم قانونی محترم شمرده و تضمین خواهد نمود.
2 - كشورهای طرف كنوانسیون تمام اقدامات لازم را جهت تضمین حمایت از كودك در مقابل تمام اشكال تبعیض، مجازات بر اساس موقعیت، فعالیتها‌ابراز عقیده و یا عقاید والدین، قیم‌های قانونی و یا اعضای خانواده كودك به عمل خواهند آورد.
ماده 3 -
1 - در تمام اقدامات مربوط به كودكان كه توسط مؤسسات رفاه اجتماعی عمومی و یا خصوصی دادگاه‌ها، مقامات اجرایی، یا ارگانهای حقوقی انجام‌می‌شود، منافع كودك از اهم ملاحظات می‌باشد.
2 - كشورهای طرف كنوانسیون متقبل می‌شوند كه حمایتها و مراقبتهای لازمه را برای رفاه كودكان، با توجه به حقوق وظایف والدین آنها، قیم‌های‌قانونی و یا سایر افرادی كه قانوناً مسئول آنان هستند، تضمین كنند و در این راستا اقدامات اجرایی و قانونی مناسب معمول خواهد گردید.
3 - كشورهای طرف كنوانسیون تضمین خواهند نمود كه مؤسسات، خدمات و وسایلی كه مسئول مراقبت و حمایت كودكان هستند مطابق با‌معیارهایی كه توسط مقامات ذیصلاحیت خصوصاً در زمینه‌های ایمنی، بهداشت و از نظر تعداد كاركنان (آن مؤسسات) و نیز نظارت مناسب گذاشته شده مطابق داشته باشند.
ماده 4 -
كشورهای طرف كنوانسیون اقدامات ضروری اجرایی و قانونی را جهت تحقق حقوق شناخته شده در كنوانسیون حاضر معمول خواهند‌داشت. كشورهای طرف كنوانسیون با توجه به حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی اقداماتی را در جهت به كار گیری حداكثر منابع موجود خود و در‌صورت لزوم در چهارچوب همكاریهای بین‌المللی به عمل خواهند آورد.
ماده 5 -
كشورهای طرف كنوانسیون احترام به مسئولیتها، حقوق و وظایف والدین و یا در صورت قابلیت اطلاق، اعضای خانواده بزرگی كه از طریق‌آداب محلی به وجود می‌آید، قیم‌های قانونی و یا سایر اشخاص كه قانوناً مسئول كودك هستند را متقبل می‌شوند و به طریقی كه موجب تكامل‌توانایی‌های كودك شود راهنمایی‌ها و ارشادات لازم را جهت اعمال حقوق شناخته شده كودك در كنوانسیون حاضر به عمل خواهند آورد.
ماده 6 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون حق ذاتی هر كودك را برای زندگی به رسمیت خواهند شناخت.
2 - كشورهای طرف كنوانسیون (وجود) حداكثر امكانات را برای بقا و پیشرفت كودك تضمین خواهند نمود.
ماده 7 -
1 - تولد كودك بلافاصله پس از به دنیا آمدن ثبت می‌شود و از حقوقی مانند حق داشتن نام، كسب تابعیت و در صورت امكان، شناسایی والدین و قرار‌گرفتن تحت سرپرستی آنها برخوردار می‌باشد.
2 - كشورهای طرف كنوانسیون این حقوق را مطابق با قوانین ملی و تعهدات خود طبق اسناد بین‌المللی مربوطه در این زمینه خصوصاً در مواردی كه‌كودك در صورت عدم اجرای آنها آواره محسوب گردد، لازم‌الاجرا تلقی خواهند كرد.
ماده 8 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون حق كودك برای حفظ هویت خود منجمله ملیت، نام و روابط خانوادگی را طبق قانون و بدون مداخله تضمین خواهند‌كرد.
2 - در مواردی كه كودك به طور غیر قانونی از مقام یا برخی از حقوق مربوط به هویت خود محروم شود، كشورهای عضو حمایت و مساعدتهای لازم‌را برای استیفای سریع حقوق فوق به عمل خواهند آورد.
ماده 9 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون تضمین می‌نمایند كه كودكان علیرغم خواسته‌شان از والدین خود جدا نشوند، مگر در مواردی كه مقامات‌ذیصلاح مطابق قوانین و مقررات و منوط به بررسیهای قضایی مصمم شوند كه این جدایی به نفع كودك است. این گونه تصمیمات ممكن است در موارد‌به خصوصی از قبیل سوء استفاده و یا بی‌توجهی والدین از كودك و یا هنگام جدا شدن والدین ضرورت یابد و در این صورت باید در مورد محل اقامت‌كودك تصمیمی اتخاذ شود.
2 - در هر یك از مراحل دادرسی مربوط به پاراگراف اول ماده 9 باید به تمام طرفهای ذینفع فرصت داده شود در مراحل دادرسی شركت كرده و نظرات‌خود را ابراز كنند.
3 - كشورهای طرف كنوانسیون حق كودكی كه از یكی یا هر دو والدین جدا شده را مبنی بر حفظ روابط شخصی و تماس مستقیم با والدین به طور‌منظم رعایت خواهند نمود مگر در مواردی كه این امر مغایر منافع كودك باشد.
4 - هنگامی كه جدایی ناشی از اقدامات دولت از قبیل بازداشت، زندانی كردن، تبعید، اخراج یا مرگ (منجمله مرگی كه در حین توقیف بودن شخص‌صادر شود) یكی یا هر دو والدین و یا كودك باشد، كشور طرف كنوانسیون بنا به درخواست، والدین یا كودك یا در صورت اقتضا یكی از اعضای خانواده‌را در جریان اطلاعات ضروری در مورد اموال فرد غایب خانواده قرار خواهد داد، مگر در مواردی كه دادن این گونه اطلاعات مضر به حال كودك باشد.كشورهای طرف كنوانسیون همچنین تضمین خواهند نمود كه تسلیم این درخواست فی‌نفسه عواقبی برای افراد مربوطه در پی نداشته باشد.
ماده 10 -
1 - مطابق با تعهدات كشورهای طرف كنوانسیون در پاراگراف 1 ماده 9 درخواست كودك یا والدین وی را برای ورود یا ترك كشور برای به هم پیوستن‌محدود خانواده از سوی كشور طرف كنوانسیون با نظر مثبت و به روشی انسانی و سریع بررسی خواهد شد.
كشورهای طرف كنوانسیون همچنین تضمین خواهند نمود كه تسلیم این گونه درخواستها عواقبی برای درخواست‌كننده و اعضای خانواده آنها در پی‌نخواهد داشت.
2 - كودكی كه والدینش در كشورهای جداگانه زندگی می‌كنند حق دارد گذشته از شرایط استثنایی به طور منظم روابط شخصی و تماس مستقیم با‌والدین خود داشته باشد. بدین منظور و مطابق با تعهدات كشورهای طرف كنوانسیون تحت پاراگراف 2 ماده 9، كشورهای طرف كنوانسیون حق والدین‌و كودك برای ترك هر كشور منجمله كشور خودشان و ورود به كشورشان را محترم خواهند شمرد. حق ترك هر كشوری فقط مشمول محدودیتهایی‌است كه در قانون تصریح شده و برای حفظ امنیت ملی، نظم عمومی، سلامت عمومی یا اخلاقیات یا حقوق یا آزادیهای دیگران یا سایر حقوقی كه در‌این كنوانسیون به رسمیت شناخته شده‌اند، ضروری است.
ماده 11 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون اقداماتی را در جهت مبارزه با انتقال قاچاق و عدم بازگشت كودكان (مقیم) خارج معمول خواهند داشت.
2 - در این راستا، كشورهای طرف كنوانسیون انعقاد توافقنامه‌های دوجانبه و چندجانبه یا پذیرش توافقنامه‌های موجود را تشویق خواهند نمود.
ماده 12 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون تضمین خواهد كرد كودكی كه قادر به شكل دادن به عقاید خود می‌باشد بتواند این عقاید را آزادانه درباره تمام‌موضوعاتی كه مربوط به وی می‌شود ابراز كند، به نظرات كودك مطابق با سن و بلوغ وی بها داده می‌شود.
2 - بدین منظور، خصوصاً برای كودك فرصتهایی فراهم آورده می‌شود تا بتواند در هر یك از مراحل دادرسی‌های اجرایی و قضایی مربوط به وی به‌طور مستقیم یا از طریق نماینده یا شخصی مناسب به طریقی كه مطابق با مقررات اجرایی قوانین ملی باشد، ابراز عقیده نماید.
ماده 13 -
1 - كودك دارای حق آزادی ابراز عقیده می‌باشد. این حق شامل آزادی جستجو، دریافت و رساندن اطلاعات و عقاید از هر نوع، بدون توجه به مرزها،كتبی یا شفاهی یا چاپ شده، به شكل آثار هنری یا از طریق هر رسانه دیگر به انتخاب كودك می‌باشد.
2 - اعمال این حق ممكن است منوط به محدودیتهای به خصوص باشد، ولی این محدودیتها فقط منحصر به مواردی است كه در قانون تصریح شده و‌ضرورت دارند.
الف) برای احترام به حقوق یا آبروی دیگران، یا
ب) برای حفاظت از امنیت ملی یا نظم عمومی یا به خاطر سلامت عمومی و یا مسائل اخلاقی.
ماده 14 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون حق آزادی فكر، عقیده و مذهب را برای كودك محترم خواهند شمرد.
2 - كشورهای طرف كنوانسیون حقوق و وظایف والدین و در صورت شمول قیم‌های قانونی كودك را درباره هدایت كودك در جهت حقوق وی به‌طریقی كه باعث اعتلای استعدادها و تواناییهای كودك شود، محترم خواهند شمرد.
3 - آزادی اظهار مذهب و عقاید فقط طبق محدودیتهایی كه در قانون تصریح شده و برای حفظ امنیت، نظم، سلامت و اخلاقیات عمومی و یا حقوق‌آزادیهای اساسی دیگران لازم است محدود می‌شود.
ماده 15 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون حقوق كودك را در مورد آزادی (تشكیل) اجتماعات و آزادی مجمع مسالمت‌آمیز به رسمیت می‌شناسد.
2 - به غیر از محدودیتهایی كه در قانون تصریح شده و یا برای حفظ منافع امنیت ملی یا امنیت عمومی، نظم عمومی، سلامت عمومی و اخلاقیات و یا‌حقوق و آزادیهای دیگران ضروری است، هیچ محدودیتی در اعمال این حقوق وجود ندارد.
ماده 16 -
1 - در امور خصوصی، خانوادگی، یا مكاتبات هیچ كودكی نمی‌توان دلخواه یا غیر قانونی دخالت كرد یا هتك حرمت نمود.
2 - كودك در برابر این گونه دخالتها و یا هتك حرمتها مورد حمایت قانون قرار دارد.
ماده 17 -
كشورهای طرف كنوانسیون به عملكرد مهم رسانه‌های گروهی واقف بوده و دسترسی كودك را به اطلاعات و مطالب از منابع گوناگون ملی و‌بین‌المللی خصوصاً مواردی كه مربوط به اعتلای رفاه اجتماعی، معنوی یا اخلاقی و بهداشت جسمی و روحی وی می‌شود را تضمین می‌كنند. در این‌راستا، كشورها اقدامات ذیل را به عمل خواهند آورد:
الف) تشویق رسانه‌های گروهی به انتشار اطلاعات و مطالبی كه برای كودك استفاده‌های اجتماعی و فرهنگی داشته و با روح ماده 29 نیز مطابق است.
ب) تشویق همكاریهای بین‌المللی در جهت تولید، مبادله و انتشار این گونه اطلاعات و مطالب از منابع گوناگون فرهنگی، ملی و بین‌المللی.
ج) تشویق تولید و انتشار كتابهای كودكان.
د) تشویق رسانه‌های گروهی جهت توجه خاص به احتیاجات مربوط به آموزش زبان كودكانی كه به گروه‌های اقلیت تعلق دارند یا مربی هستند.
ه ) تشویق توسعه خط مشی‌های مناسب در جهت حمایت از كودك در برابر اطلاعات و مطالبی كه به سعادت وی آسیب می‌رساند با توجه به مفاد مواد13 و 18.
ماده 18 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون بیشترین تلاش خود را برای تضمین به رسمیت شناخته شدن این اصل كه هر دو والد كودك مسئولیتهای مشتركی در‌مورد رشد و پیشرفت كودك دارند به عمل خواهند آورد.
والدین و یا قیم‌های قانونی مسئولیت عمده را در مورد رشد و پیشرفت كودك به عهده دارند. اساسی‌ترین مسأله آنان (حفظ) منافع عالیه كودك است.
2 - كشورهای طرف كنوانسیون به منظور تضمین و اعتلای حقوقی كه در این كنوانسیون بیان شده همكاریهای لازم را با والدین و قیم‌های قانونی در‌جهت اجرای مسئولیتهایش برای تربیت كودك به عمل خواهند آورد و ایجاد مؤسسات، تسهیلات و خدماتی را برای نگهداری كودكان تضمین خواهند‌كرد.
3 - كشورهای طرف كنوانسیون تمام اقدامات لازم را در جهت تضمین حق استفاده كودكانی كه دارای والدین شاغل میباشند از خدمات و تسهیلات‌مربوط به نگهداری كودكان به عمل خواهند آورد.
ماده 19 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون تمام اقدامات قانونی، اجرایی، اجتماعی و آموزشی را در جهت حمایت از كودك در برابر تمام اشكال خشونت‌های‌جسمی و روحی، آسیب‌رسانی یا سوء استفاده، بی‌توجهی یا رفتار سهل‌انگارانه، بدرفتاری یا استثمار منجمله سوء استفاده‌های جنسی در حینی كه‌كودك تحت مراقبت والدین یا قیم‌های قانونی یا هر شخص دیگری قرار دارد، به عمل خواهند آورد.
2 - این گونه اقدامات حمایتی در موارد مقتضی باید شامل اقدامات مؤثر برای ایجاد برنامه‌های اجتماعی در جهت فراهم آوردن حمایتهای لازمه از‌كودك و كسانی كه مسئول مراقبت از وی میباشند و نیز حمایت در برابر سایر اشكال محدودیتها و نیز برای شناسایی گزارش، رجوع، تحقیق، رفتار و‌پیگیری موارد بدرفتاریهایی كه قبلاً ذكر شده و نیز برای درگیریهای قضایی باشد.
ماده 20 -
1 - كودك نباید به طور موقت یا دائم از محیط خانواده و از منافع خویش محروم باشد و باید از طرف دولت تحت مراقبت و مورد مساعدت قرار گیرد.
2 - كشورهای طرف كنوانسیون می‌بایست طبق قوانین ملی خود مراقبتهای جایگزین دیگری را برای این گونه كودكان تضمین نماید.
3 - این گونه مراقبتها شامل موارد زیادی می‌شود از جمله تعیین سرپرست كفالت در قوانین اسلامی، فرزندخواندگی و یا در صورت لزوم (اعزام كودك)به مؤسسات مناسب مراقبت از كودكان به هنگام بررسی راه حل‌ها به استمرار در تربیت كودك، قومیت، مذهب، فرهنگ و زبان كودك باید توجه خاص‌شود.
ماده 21 -
كشورهایی كه سیستم فرزندخواندگی را به رسمیت می‌شناسند و مجاز می‌دانند، باید منافع عالیه كودك را در اولویت قرار دهند و نكات زیر را‌مراعات كنند:
الف) تضمین این كه فرزندخواندگی فقط از سوی مقامات ذیصلاحی انجام شود كه مطابق با قوانین و مقررات لازم‌الاجرا و بر اساس اطلاعات موثق و‌قابل اطمینان تعیین می‌كنند كه فرزندخواندگی با توجه به وضعیت وی در ارتباط، والدین، خویشاوندان و قیم‌های قانونی مجاز است و در صورت‌مقتضی رضایت اشخاص فوق را برای فرزندخواندگی بر اساس مشورتهای لازمه كسب می‌كنند.
ب) تشخیص این كه در صورتی كه كودك را نتوان به روشی مناسب در كشور خود تحت سرپرستی یك خانواده درآورد، فرزندخواندگی در سایر كشورها‌به عنوان راه حلی دیگر مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
ج - تضمین برخورداری كودكانی كه در سایر كشورها پذیرفته می‌شوند از مراقبتها و حقوقی كه به هنگام فرزندخواندگی در كشور خود، شامل حال‌آنان می‌شود.
د - اتخاذ تمام اقدامات لازم جهت تضمین این كه قبول كودك در سایر كشورها برای افراد مربوطه در بر دارنده منافع مالی نباشد.
ه - در صورت لزوم، پیشبرد اهداف ماده حاضر از طریق انعقاد قراردادها یا اتخاذ ترتیبات دو یا چند جانبه و تلاش در این چهارچوب برای تضمین این‌كه پذیرش كودك در یك كشور دیگر از طریق ارگانها یا مقامات ذیصلاح انجام شود.
ماده 22 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون اقدام لازم را جهت تضمین برخورداری كودكی كه خواهان پناهندگی است و یا پناهنده تلقی می‌شود چه همراه والدین‌خود باشد یا شخص دیگری، مطابق با قوانین و مقررات محلی و بین‌المللی، از حمایتها و مساعدتهای بشردوستانه لازم از حقوق مربوطه كه در این‌كنوانسیون یا سایر اسناد بشردوستانه یا حقوق بشر مقرر شده و كشورهای فوق‌الذكر نسبت به آنها متعهد میباشند، به عمل خواهند آورد.
2 - بدین منظور، كشورهای طرف كنوانسیون بنا به صلاحدید خود با سازمان ملل و سایر سازمانهای بین‌المللی یا غیر دولتی ذیصلاح كه با سازمان ملل‌كار می‌كنند در جهت حمایت و مساعدت از این گونه كودكان و ردیابی والدین یا سایر اعضای خانواده كودكان پناهنده و برای كسب اطلاعات لازم برای‌به هم پیوستن مجدد اعضای خانواده همكاری خواهند كرد. در صورتی كه موفق به یافتن والدین یا سایر اعضای خانواده نشوند، با كودك همان گونه كه‌در این كنوانسیون اظهار شده درست مانند كودكی كه به طور موقت یا دائم از محیط خانوادگی به هر دلیل محروم شده، رفتار خواهد شد.
ماده 23 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون اذعان دارند كودكی كه ذهناً یا جسماً دچار نقص می‌باشد باید در شرایطی كه متضمن منزلت و افزایش اتكا به نفس باشد‌و شركت فعال كودك در جامعه را تسهیل نماید، از یك زندگی آبرومندانه و كامل برخوردار گردد.
2 - كشورهای طرف كنوانسیون حق كودكان معلول را برای برخورداری از مراقبتهای ویژه به رسمیت می‌شناسند و ارائه این مراقبتها را بنا به اقتضاء‌مناسب شرایط والدین و یا مسئولین كودك و منوط به وجود منابع، به این گونه كودكان و كسانی كه مسئول مراقبت از وی هستند، تشویق و تضمین‌خواهند كرد.
3 - با تشخیص نیازهای ویژه كودك معلول، كمكهای مقرر شده در پاراگراف 2 ماده حاضر در صورت امكان می‌بایست به طور رایگان و با در نظر گرفتن‌منابع مالی والدین و یا مسئولین كودك انجام گیرد و می‌بایست به نحوی برنامه‌ریزی شود كه كودك معلول بتواند دسترسی مؤثر به آموزش، تعلیم و‌تربیت و خدمات مراقبتی بهداشتی، خدمات توانبخشی، آمادگی برای اشتغال و ایجاد فرصت به روشی كه موجب دستیابی كودك به حداكثر كمال‌اجتماعی و پیشرفت شخصی از جمله پیشرفت فرهنگی و معنوی وی می‌شود داشته باشد.
4 - كشورهای طرف كنوانسیون در سایه همكاریهای بین‌المللی، مبادله اطلاعات لازم را در زمینه مراقبتهای بهداشتی پیشگیری، معالجات پزشكی،روانشناسی و عملی كودكان معلول منجمله انتشار و در دسترس قرار دادن اطلاعات مربوط به روشهای توانبخشی، آموزش و خدمات حرفه‌ای با هدف‌قادر ساختن كشورهای طرف كنوانسیون به پیشبرد توانایی‌ها و مهارتهای خود و گسترش تجربیات آنان در این زمینه‌ها، افزایش خواهند داد. در این‌ارتباط، به نیازهای كشورهای در حال رشد توجه خاصی مبذول خواهد شد.
ماده 24 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون حق كودك را جهت برخورداری از بالاترین استاندارد بهداشت و از تسهیلات لازم برای درمان بیماری و توانبخشی به‌رسمیت می‌شناسند.
آنان برای تضمین این كه هیچ كودكی از رسیدن به این حق و دسترسی به خدمات بهداشتی محروم نخواهند شد، تلاش خواهند نمود.
2 - كشورهای طرف كنوانسیون موضوع را تا اجرای كامل این حق دنبال خواهند كرد و خصوصاً در زمینه‌های ذیل اقدامات مناسب را اتخاذ خواهند‌كرد:
الف ) كاهش میزان مرگ و میر نوزادان و كودكان.
ب) تضمین فراهم نمودن مشورتهای پزشكی و مراقبتهای بهداشتی لازم در مورد تمام كودكان با تأكید بر گسترش مراقبتهای بهداشتی اولیه.
ج) مبارزه با بیماریها و سوء تغذیه، از جمله در چهارچوب مراقبتهای بهداشتی اولیه از طریق به كار بستن تكنولوژی‌ها در دسترس و از طریق فراهم‌نمودن مواد غذایی مقوی و آب آشامیدنی سالم و در نظر گرفتن خطرات آلودگی محیط زیست.
د - تضمین مراقبتهای قبل و پس از زایمان مادران
ه - تضمین این كه تمام اقشار جامعه خصوصاً والدین و كودكان از مزایای تغذیه ، شیر مادر، بهداشت و بهداشت محیط زیست و پیشگیری از حوادث‌اطلاع داشته و به آموزش دسترسی داشته و در زمینه استفاده در اطلاعات اولیه بهداشت كودك و تغذیه مورد حمایت قرار دارند.
و) توسعه مراقبتهای بهداشتی پیشگیرانه، ارائه راهنماییهای لازم به والدین و آموزش تنظیم خانواده و خدمات.
3 - كشورهای طرف كنوانسیون تمام اقدامات لازم و مناسب را برای زدودن روش معالجاتی سنتی و خرافی در مورد بهداشت كودكان به عمل خواهند‌آورد.
4 - كشورهای طرف كنوانسیون پیشبرد و تشویق همكاریهای بین‌المللی را برای دستیابی تدریجی به تحقق كامل حقوق شناخته شده در كنوانسیون‌حاضر را متقبل می‌شوند. در این ارتباط، به نیازهای كشورهای در حال توسعه توجه خاصی مبذول خواهد شد.
ماده 25 -
كشورهای طرف كنوانسیون حق كودكی كه توسط مقامات ذیصلاح به منظور مراقبت حفاظت و یا بهداشت جسمی و روحی به خانواده‌ای‌داده شده است را جهت انجام بررسی دوره‌ای نحوه رفتار با كودك و تمام وضعیتهای مربوط به فرزندخواندگی وی را به رسمیت می‌شناسند.
ماده 26 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون حق برخورداری از امنیت اجتماعی منجمله بیمه اجتماعی را برای تمام كودكان به رسمیت می‌شناسند و اقدام لازم را‌جهت دستیابی به تحقق كامل این حق مطابق با قوانین ملی به عمل خواهند آورد.
2 - این مزایا در صورت مقتضی می‌بایست با توجه به منافع و شرایط كودك و اشخاصی كه مسئولیت نگهداری وی را به عهده دارند و نیز هر گونه‌ملاحظه دیگری مربوط به كار برد این مزایا در جهت منافع كودك در اختیارشان قرار گیرد.
ماده 27 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون حق تمام كودكان را نسبت به برخورداری از استاندارد مناسب زندگی برای توسعه جسمی، ذهنی و روحی و اخلاقی و‌اجتماعی را به رسمیت می‌شناسند.
2 - والدین یا سایر اشخاص مسئول كودك، مسئولیت عمده‌ای در جهت تضمین شرایط زندگی مناسب برای پیشرفت كودك را در چهارچوب توانایی‌ها‌و امكانات عالی خود به عهده دارند.
3 - كشورهای طرف كنوانسیون مطابق با شرایط ملی و در چهارچوب امكانات خود، اقدام ضروری را برای یاری والدین و سایر اشخاص مسئول كودك‌در جهت اعمال این حق به عمل خواهند آورد و در صورت لزوم كمكهای مالی و برنامه‌های حمایتی از خصوصاً در مورد تغذیه، پوشاك و مسكن فراهم‌خواهند آورد.
4 - كشورهای طرف كنوانسیون اقدام لازم را جهت تضمین مراقبتهای در حین نقاهت كودك از سوی والدین و یا سایر اشخاصی كه مسئولیت مالی‌كودك را به عهده دارند چه در داخل و چه در خارج از كشور به عمل خواهند آورد، در مواردی كه شخص مسئول مالی كودك در كشوری متفاوت از‌كشور كودك زندگی میكند، كشورهای طرف كنوانسیون پذیرش موافقتنامه‌های بین‌المللی یا انعقاد این گونه موافقتنامه‌ها و نیز اتخاذ سایر ترتیبات لازم‌را تسریع خواهند نمود.
ماده 28 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون حق كودك را نسبت به آموزش و پرورش به رسمیت می‌شناسند و برای دستیابی تدریجی به این حق و بر اساس ایجاد‌فرصتهای مساوی، اقدامات ذیل را معمول خواهند داشت:
الف) اجباری و رایگان نمودن تحصیل ابتدایی برای همگان.
ب) تشویق توسعه اشكال مختلف آموزش متوسطه منجمله آموزش حرفه‌ای و كلی در دسترس قرار دادن این گونه آموزشها برای تمام كودكان و اتخاذ‌اقدامات لازم از قبیل ارائه آموزش و پرورش رایگان و دادن كمكهای مالی در صورت لزوم.
ج - در دسترس قرار دادن آموزش عالی برای همگان بر اساس توانایی‌ها و از هر طریق مناسب.
د - در دسترس قرار دادن اطلاعات و راهنماییهای آموزشی و حرفه‌ای برای تمام كودكان.
ه ) اتخاذ اقداماتی جهت تشویق حضور مرتب كودكان در مدارس و كاهش غیبت‌ها.
2 - كشورهای طرف كنوانسیون تمام اقدامات لازم را جهت تضمین این كه نظم و انضباط در مدارس مطابق با حفظ شئون انسانی كودكان بوده و مطابق‌با كنوانسیون حاضر باشد، به عمل خواهند آورد.
3 - كشورهای طرف كنوانسیون همكاریهای بین‌المللی را در موضوعات مربوط به آموزش و پرورش خصوصاً در زمینه زدودن جهل و بیسوادی در‌سراسر جهان و تسهیل دسترسی به اطلاعات فنی و علمی و روشهای مدرن آموزشی، تشویق و افزایش خواهند داد. در این ارتباط، به نیازهای‌كشورهای در حال رشد توجه خاصی خواهد شد.
ماده 29 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون موافقت می‌نمایند كه موارد ذیل باید جزء آموزش و پرورش كودكان باشد:
الف) پیشرفت كامل شخصیت، استعدادها و تواناییهای ذهنی و جسمی كودكان.
ب) توسعه احترام به حقوق بشر و آزادیهای اساسی و اصول مذكور در منشور سازمان ملل.
ج) توسعه احترام به والدین كودك، هویت فرهنگی، زبان و ارزشهای وی و ارزشهای ملی كشوری كه در آن زندگی میكند، به موطن اصلی وی و به‌تمدنهای متفاوت با تمدن وی.
د) آماده نمودن كودك برای داشتن زندگی مسئولانه در جامعه‌ای آزاد و با روحیه‌ای (مملو) از تفاهم صلح، صبر، تساوی زن و مرد و دوستی بین تمام‌مردم، گروه‌های قومی، مذهبی و ملی و اشخاص دیگر.
ه) توسعه احترام نسبت به محیط طبیعی.
2 - از هیچ یك از بخشهای این ماده و ماده 28 نباید چنان تعبیر شود كه مداخله‌ای دز آزادی افراد و ارگانها برای تأسیس و اداره مؤسسات آموزشی‌ای كه‌همواره طبق اصول ذكر شده در پاراگراف 1 ماده حاضر و با شرط ارائه آموزش مطابق با حداقل استاندارد ذكر شده توسط دولت ایجاد می‌شوند، تلقی‌شود.
ماده 30 -
در كشورهایی كه اقلیتهای قومی و مذهبی و یا اشخاص بومی زندگی می‌كنند، كودكی كه متعلق به این اقلیت‌ها است باید به همراه سایر‌اعضای گروهش از حق برخورداری از فرهنگ خود و تعلیم و اعمال مذهب خود و یا زبان خود برخوردار باشد.
ماده 31 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون حق كودك را برای تفریح و آرامش و بازی و فعالیتهای خلاق مناسب سن خود و شركت آزادانه در حیات فرهنگی و‌هنرها را به رسمیت می‌شناسند.
2 - كشورهای طرف كنوانسیون حق كودك را برای شركت كامل در حیات فرهنگی و هنری محترم شمرده و توسعه می‌دهند و فراهم نمودن فرصتهای‌مناسب را جهت شركت در فعالیتهای فرهنگی، هنری خلاق تفریحی تشویق خواهند نمود.
ماده 32 -
1 - كشورهای طرف كنوانسیون حق كودك را جهت مورد حمایت قرار گرفتن در برابر استثمار اقتصادی و انجام هر گونه كاری كه زیان‌بار بوده‌و یا توقفی در آموزش وی ایجاد كند و یا برای بهداشت جسمی، روحی، معنوی، اخلاقی و یا پیشرفت اجتماعی وی مضر باشد را به رسمیت‌می‌شناسند.
2 - كشورهای طرف كنوانسیون اقدامات لازم قانونی، اجرایی، اجتماعی و آموزشی را در جهت تضمین اجرای ماده حاضر به عمل خواهند آورد. در این‌راستا و با توجه به مواد مربوط در سایر اسناد بین‌المللی، كشورهای طرف كنوانسیون خصوصاً موارد ذیل را مورد توجه قرار خواهند داد:
الف) تعیین حداقل سن یا حداقل سنین برای انجام كار.
ب) تعیین مقررات مناسب از نظر ساعات و شرایط كار.
ج) تعیین مجازاتها و یا اعمال سایر ضمانتهای اجرایی مناسب جهت تضمین اجرای مؤثر ماده حاضر.
ماده 33 -
كشورهای طرف كنوانسیون تمام اقدامات لازم را از جمله اقدامات قانونی، اجرایی، اجتماعی، آموزشی را جهت حمایت از كودكان در برابر‌استفاده غیر قانونی از مواد مخدر و یا مواد محرك همان گونه‌ای كه در معاهدات بین‌المللی مربوطه تعریف شده و جلوگیری از استفاده از كودكان در‌تولید غیر قانونی و قاچاق این گونه مواد به عمل خواهند آورد.
ماده 34 -
كشورهای طرف كنوانسیون متقبل می‌شوند كه از كودكان در برابر تمام اشكال سوء استفاده‌ها و استثمارهای جنسی حمایت كنند. بدین‌منظور، كشورهای فوق خصوصاً اقدامات ملی، دو و چند جانبه را در جهت جلوگیری از موارد زیر به عمل می‌آورند:
الف - تشویق و یا وارد نمودن كودكان برای درگیری در هر گونه فعالیتهای غیر قانونی جنسی.
ب - استفاده استثماری از كودكان در فاحشه‌گری و سایر اعمال غیر قانونی جنسی.
ج - استفاده استثماری از كودكان در اعمال و مطالب پرونوگرافیك.
ماده 35 -
كشورهای طرف كنوانسیون تمام اقدامات ضروری ملی، دو و چند جانبه را برای جلوگیری از ربوده شدن، فروش و یا قاچاق كودكان به هر‌شكل و به هر منظور به عمل خواهند آورد.
ماده 36 -
كشورهای طرف كنوانسیون از كودكان در برابر تمام اشكال استثمار كه هر یك از جنبه‌های رفاه كودك را به مخاطره اندازد، حمایت خواهند‌كرد.
ماده 37 -
كشورهای طرف كنوانسیون اجرای اقدامات ذیل را متقبل می‌شوند:
الف - هیچ كودكی نباید تحت شكنجه یا سایر رفتارهای بیرحمانه و غیر انسانی یا مغایر شئون انسان قرار گیرد. مجازات اعدام و یا حبس ابد را بدون‌امكان آزادی نمی‌توان در مورد كودكان زیر 18 سال اعمال كرد.
ب - هیچ كودكی نباید به طور غیر قانونی و یا اختیاری زندانی شود. دستگیری، بازداشت و یا زندانی كردن یك كودك می‌بایست مطابق با قانون باشد و‌به تنها آخرین راه چاره و برای كوتاهترین مدت ممكن باید بدان متوسل شد.
ج - با كودك زندانی باید به خاطر مقام ذاتی انسان، رفتاری انسانی و توأم با احترام داشت به نحوی كه نیازهای به خصوص سنی وی در نظر گرفته شود.كودكان زندانی خصوصاً باید از افراد بزرگسال جدا شوند مگر این كه این امر مغایر مصالح كودك باشد. كودك حق داشتن تماس با خانواده خود را از‌طریق نامه و ملاقات دارد به غیر از شرایط استثنایی.
د - هر كودك زندانی می‌بایست از حق دسترسی سریع به مشاوره حقوقی و یا سایر مساعدتهای ضروری و نیز حق اعتراض نسبت به مشروعیت‌زندانی شدن خود در برابر دادگاه یا سایر مقامات ذیصلاح، مستقل و بی‌طرف و تصمیم‌گیری سریع در اینگونه موارد برخوردار باشد.
ماده 38-
1ـ كشورهای طرف كنوانسیون متقبل می‌شوند به مقررات قانون بین‌المللی بشر دوستی در زمان جنگ‌های مسلحانه كه مربوط به كودكان می‌شود‌احترام بگذارند.
2ـ كشورهای طرف كنوانسیون هرگونه اقدام عملی را جهت تضمین این كه افراد كمتر از 15 سال در مخاصمات مستقیماً شركت نمی‌كنند، متقبل‌می‌شوند.
3ـ كشورهای طرف كنوانسیون از استخدام افراد كمتر از 15 سال در نیروهای مسلح خود خوداری خواهند كرد. این كشورها برای استخدام افرادی كه‌بالای 15 سال و زیر 18 سال سن دارند، اولویت را به بزرگترها خواهند داد.
4ـ كشورهای طرف كنوانسیون، مطابق با تعهدات خود نسبت به قانون بین‌المللی بشردوستی در جهت حمایت از افراد غیرنظامی به هنگام جنگ‌های‌مسلحانه، تمام اقدامات عملی را برای تضمین حمایت و مراقبت از كودكانی كه تحت تأثیر (عواقب) جنگ قرار گرفته‌اند به عمل خواهند آورد.
ماده 39ـ
كشورهای طرف كنوانسیون تمام اقدامات لازم را برای تسریع بهبودی جسمی و روحی و سازش اجتماعی كودكی كه قربانی بی‌توجهی،استثمار، سوء‌استفاده، شكنجه یا سایر اشكال رفتاری یا تنبیه خشونت‌آمیز، غیر انسانی و تحقیركننده یا جنگ بوده است، به عمل خواهند آورد. این‌روند بهبودی و پیوستن مجدد به جامعه می‌بایست در محیطی كه موجب سلامت، اتكای نفس و احترام كودك شود، انجام شود.
ماده 40ـ
1ـ كشورهای عضو در مورد كودكان متهم یا مجرم به نقض قانون كیفری این حق را به رسمیت می‌شناسد، با آنان مطبق با شئونات و ارزش كودك رفتار‌گردد كه این امر موجب افزایش احترام كودك نسبت به حقوق بشر و آزادیهای اساسی دیگران شده و سن كودك را در نظر گرفته و باعث افزایش خواست‌وی برای سازش وی با جامعه و به عهده گرفتن نقشی سازنده می‌گردد.
2ـ بدین منظور و با توجه به مفاد مربوطه اسناد بین‌المللی، كشورهای عضو خصوصاً موارد ذیل را تضمین می‌نمایند:
الف) هیچ كودكی نباید به خاطر اعمالی كه در زمان ارتكاب توسط قانون ملی یا بین‌المللی منع نشده، متهم یا مجرم به نقض قانون كیفری شناخته شود.
ب ) هر كودكی كه متهم یا محكوم به نقض قانون كیفری شود حداقل دارای تأمین‌های زیر خواهد بود:
1) بی‌گناه شناخته شدن تا زمانی كه جرم طبق قانون ثابت نشده.
2 ـ اطلاع مستقیم و سریع از اتهامات وارده بر علیه وی، در صورت لزوم از طریق والدین و یا قیم‌های قانونی، و (حق) داشتن مشاوره حقوقی و یا سایر‌كمك‌ها در تهیه و ارائه دفاعیه.
3) روشن شدن موضوع در اسرع وقت توسط مقام یا ارگان قضائی بی‌طرف و مستقل و طی یك دادرسی عادلانه در حضور وكیل یا سایر كمك‌های‌حقوقی، مگر این كه این امر در جهت منافع كودك تشخیص داده نشود خصوصاً با در نظر گرفتن سن، موقعیت و یا والدین و یا قیم‌های قانونی كودك.
4) مجبود نبودن به دادن شهادت و یا اظهار تقصیر، بررسی شاهدان مختلف و یا كسب اجازه شركت و یا بررسی شاهدان وی در شرایط مساوی.
5) دسترسی به مقام و یا ارگان قضائی ذیصلاح، بی‌طرف و مستقل بالاتر بر طبق قانون در صورت مجرم شناخته شدن.
6) حق استفاده رایگان از مترجم در صورتی كه كودك قادر به درك زبان مورد استفاده (در دادگاه) نباشد.
7) محرمانه بودن كامل موضوع در طول تمام مراحل دادرسی.
3) كشورهای عضو در جهت افزایش وضع قوانین، مقررات، مقامات و مؤسساتی كه خصوصاً مربوط به كودكان متهم، یا مجرم به نقض قانون كیفری‌تلاش خواهند كرد و خصوصاً اقدامات ذیل را معمول خواهند داشت:
الف) قائل شدن حداقل سن برای نقض قانون كیفری به نحوی كه زیر این سن، كودك دارای قدرت نقض قانون تلقی نشود.
ب ) در صورت تناسب و تمایل (وضع) مقرراتی در جهت رفتار با این گونه كودكان بدون توسل به دادرسی‌های قضائی، به شرطی كه حقوق بشر و‌ضمانت‌های حقوقی كاملا" رعایت شود.
4 ـ تأمین مسائل از قبیل نگهداری، راهنمائی، نظارت، مشاوره، تأدیب، فرزند خواندگی، تعلیم و تربیت و برنامه‌های آموزشی و حرفه‌ای و سایر اقدامات‌دیگر در جهت تضمین این كه با كودكان رفتاری متناسب با رفاه و شرایط و جرم آنها خواهد شد.
ماده 41 ـ
هیچیك از (مواد) كنوانسیون حاضر قوانینی كه در جهت تحقق حقوق كودك مؤثرتر بود، و جزء موارد زیر می‌باشد را تحت تأثیر قرار‌نمی‌دهد:
الف) قانون كشور عضو، یا
ب ) قانون بین‌المللی لازم‌الاجرا در آن كشور.
بخش 2
ماده 42 -
كشورهای عضور موظف هستند اصول و مقررات كنوانسیون را به طرقی مناسب و فعال برای بزرگسالان و كودكان، به اطلاع همگان برسانند.
ماده 43ـ
1 ـ به منظور بررسی پیشرفت كشورهای عضو در جهت تحقق تعهداتشان در قبال كنوانسیون حاضر، می‌بایست كمیته‌ای در مورد حقوق كودك برای‌انجام وظایفش كه ذكر خواهد شد، تشكیل گردد.
2 ـ كمیته شامل ده كارشناس با موقعیت عالی از نظر اخلاقی و با صلاحیت در زمینه‌هایی كه در این كنوانسیون ذكر شده، خواهد بود. اعضای كمیته‌توسط كشورهای عضو از میان اتباع خود انتخاب می‌شوند و سمت شخصی خودشان خدمت خواهند كرد. در این زمینه به پراكندگی جغرافیایی برابر و‌نیز سیستم‌های حقوقی عمده توجه خاص خواهد شد.
3 ـ اعضای كمیته توسط كشورهای عضو با رأی‌گیری مخفی از میان لیست نامزدها انتخاب می‌شوند. هر یك از كشورهای عضو می‌توانند یك نفر از‌اتباع خود را نامزد كنند.
4 ـ انتخابات اولیه كمیته ظرف كمتر از 6 ماه پس از تاریخ به اجرا درآمدن كنوانسیون و پس از آن هر 2 سال یك بار انجام خواهد شد. حداقل 4 ماه قبل‌هر انتخابات، دبیر كل سازمان ملل طی نامه‌ای از كشورهای عضو خواستار تعیین نامزدهای خود طی 2 ماه می‌شود. دبیر كل متعاقباً بر حسب الفبا‌لیستی از اشخاص نامزد شده و كشورهایی كه آنان را نامزد كرده‌اند تهیه كرده و آن را به كشورهای عضو كنوانسیون تسلیم خواهد نمود.
5 ـ انتخابات در اجلاس‌های كشورهای عضو كه توسط دبیر كل در مقرهای سازمان ملل افتتاح می‌شود، انجام می‌گیرد در آن اجلاس‌ها كه با حضور دو‌سوم از كشورهای عضو رسمیت خواهد یافت، اعضای كمیته از میان كسانی كه بیشترین اراء و اكثریت مطلق آرای نمایندگان حاضر و رأی‌دهنده‌كشورهای عضو را كسب كرده‌اند، برگزیده می‌شوند.
6 ـ اعضای كمیته برای مدت 2 سال انتخاب می‌شوند. این افراد در صورت نامزدی مجدد حق انتخاب شدن مجدد را دارا میباشند. مدت خدمت 5 تن‌از اعضای منتخب در اولین انتخابات در پایان 2 سال خاتمه می‌یابد، بلافاصله پس از اولین انتخابات اسامی این پنج تن توسط رئیس جلسه و از طریق‌قرعه‌كشی مشخص خواهد شد.
7 ـ در صورت فوت، استعفا و یا اعلام عدم توانائی انجام وظیفه اعضای كمیته به هر دلیل، كشوری كه این عضو را نامزد كرده منوط به تأیید كمیته‌كارشناس دیگری را از میان اتباع خود برای خدمت در مدت باقی مانده انتخاب خواهد كرد.
8 ـ كمیته خود مقررات مربوط به خود را وضع خواهد كرد.
9 ـ كمیته مأموران خود را برای یك دوره 2 ساله انتخاب خواهد كرد.
10 ـ جلسات كمیته به طور عادی در یكی از مقرهای سازمان ملل یا هر محل مناسب دیگری كه توسط كمیته تعیین می‌شود، تشكیل می‌گردد. كمیته به‌طور عادی سالانه تشكیل جلسه می‌دهد. مدت جلسات كمیته در جلسه‌ای با شركت كشورهای عضو كنوانسیون حاضر و با تأیید مجمع عمومی تعیین‌شده و در صورت لزوم تغییر خواهد یافت.
11 ـ دبیر كل سازمان ملل تجهیزات و پرسنل لازم را برای مفید واقع شدن عملكردهای كمیته، طبق كنوانسیون حاضر فراهم خواهد نمود.
12 ـ با تأكید مجمع عمومی، اعضای كمیته‌ای كه طبق كنوانسیون حاضر تشكیل می‌شود در طی مدت خدمت از محل منابع سازمان سازمان ملل و طبق‌شرایطی كه مجمع عمومی تعیین میكند حقوق دریافت خواهند كرد.
ماده 44 ـ
1 ـ كشورهای عضو متقبل می‌شوند كه از طریق دبیر كل سازمان ملل گزارشاتی را در مورد اقداماتی كه برای تحقق حقوق شناخته شده در این كنوانسیون‌به عمل آورده‌اند و یشرفتهای حاصله را به كمیته تسلیم كنند:
الف) ظرف 2 سال پس از به اجرا درآمدن كنوانسیون در مورد كشور مربوطه.
ب) و پس از آن هر 5 سال یك بار.
2 ـ گزارشاتی كه طبق ماده حاضر تهیه می‌شوند می‌بایست نشان دهنده عوامل و مشكلاتی كه احتمالاً در سر راه انجام تعهدات وجود دارد باشد. این‌گزارشات همچنین باید شامل اطلاعات كافی در جهت دادن تصویری جامع از اجرای كنوانسیون در كشور مربوطه باشد.
3 ـ كشوری كه یك گزارش اولیه جامع به كمیته ارائه كرده است، می‌تواند از ارائه اطلاعات اساسی كه قبلاً طبق پاراگراف 1 (الف) ماده حاضر فراهم‌كرده، خودداری كند.
4ـ كمیته می‌تواند از كشورهای عضو خواهان اطلاعات بیشتری در مورد نحوه اجرای كنوانسیون شود.
5ـ كمیته هر دو سال یك بار از طریق شورای اجتماعی و اقتصادی گزارشاتی را در مورد فعالیتهای خود به مجمع عمومی ارائه خواهد كرد.
6ـ كشورهای عضو می‌بایست گزارشات خود را در كشورهایشان به طور گسترده در اختیار همه بگذارند.
ماده 45ـ
به منظور تسریع اجرای موثر كنوانسیون و تشویق همكاریهای بین‌المللی در زمینه‌های مذكور در كنوانسیون:
الف) سازمانهای تخصصی، صندوق كودكان سازمان ملل و سایر ارگانهای آن سازمان می‌توانند در حوزه اختیاراتشان بر اجرای مواد كنوانسیون حاضر‌نظارت كنند. كمیته می‌تواند بنا به مقتضی از سازمانهای تخصصی، صندوق كودكان سازمان ملل و سایر ارگانهای ذیصلاح در زمینه‌هایی كه به‌اختیارات آن سازمان‌ها مربوط می‌شود جهت ارائه نظرات تخصصی در مورد اجرای كنوانسیون دعوت به همكاری كند. كمیته می‌تواند از سازمان‌های‌تخصصی، صندوق كودكان سازمان ملل و سایر ارگانهای سازمان ملل بخواهد در مورد اجرای كنوانسیون در زمینه‌هایی كه به اختیارات آنان مربوط‌می‌شود، گزارشاتی را ارائه نمایند.
ب) كمیته می‌تواند بنا به اقتضاء گزارشات كشورهای عضو كه حاوی درخواست و یا اعلام نیاز به همكاری و مساعدتهای فنی است را به همراه‌نظرات و پیشنهادهای خود كمیته در مورد آن تقاضاها به سازمانهای تخصصی، صندوق كودكان سازمان ملل و سایر ارگانهای ذیصلاح منتقل كند.
ج) كمیته می‌تواند به مجمع عمومی توصیه كند كه از دبیر كل بخواهد از طرف خود مطالعاتی را در مورد موضوعات ویژه مربوط به حقوق كودكان‌متقبل شود.
د) كمیته می‌تواند بر اساس اطلاعات واصله، متعاقب ماده 44 و 45 كنوانسیون حاضر پیشنهادات و نظرات كلی خود را اعلام كند. این پیشنهادات و‌نظرات به كشورعضو مربوطه منتقل خواهد شد و به همراه نظرات كشور عضو به مجمع عمومی گزارش خواهد گردید.
بخش 3
ماده 46ـ
كنوانسیون حاضر در اختیار تمام كشورها جهت امضاء قرار خواهد گرفت.
ماده 47ـ
كنوانسیون حاضر منوط به تصویب است، اسناد تصویب نزد دبیر كل سازمان ملل باقی خواهد ماند.
ماده 48ـ
تمام كشورها می‌توانند به عضویت كنوانسیون حاضر درآیند، اسناد عضویت نزد دبیر كل سازمان ملل به ودیعه خواهد ماند.
ماده 49ـ
1ـ كنوانسیون حاضر 30 روز پس از تاریخ به ودیعه گذاشته شدن بیستمین سند تصویب یا عضویت نزد دبیر كل سازمان ملل قابل اجرا خواهد بود.
2ـ برای هر كشوری كه پس از به ودیعه گذاشته شدن بیستمین سند تصویب یا عضویت، كنوانسیون حاضر را تصویب كند یا به عضویت آن درآید، این‌كنوانسیون 30 روز پس از زمان به ودیعه گذاردن اسناد عضویت یا تصویب كشور مربوطه قابل اجرا خواهد بود.
ماده 50ـ
1ـ هر یك از كشورهای عضو می‌توانند اصلاحیه‌ای را پیشنهاد كنند و آن را برای دبیر كل سازمان ملل نیز ارسال كنند. دبیر كل اصلاحیه پیشنهادی را با‌سایر كشورهای عضو در میان می‌گذارد و از آنان در مورد تشكیل كنفرانس كشورهای عضو به منظور بررسی و رأی‌گیری در مورد پیشنهادات نظرخواهی‌می‌كند. در صورتی كه ظرف 4 ماه پس از اعلام دبیر كل حداقل یك سوم كشورهای عضو موافق چنان كنفرانسی باشند، دبیر كل، كنفرانس را به كمك‌سازمان ملل افتتاح خواهد كرد. اصلاحیه‌ای كه مورد تصویب اكثریت كشورهای عضو حاضر و رأی‌دهنده قرار گیرد جهت تصویب به مجمع عمومی‌فرستاده خواهد شد.
2ـ هر اصلاحیه‌ای كه مطابق پاراگراف اول ماده حاضر تصویب شود پس از تصویب مجمع عمومی سازمان ملل و پذیرش دو سوم اكثریت كشورهای‌عضو قابل اجرا خواهد بود.
3ـ پس از به اجرا درآمدن یك اصلاحیه فقط كشورهایی كه آن را پذیرفته‌اند موظف به اجرای آن میباشند. سایر كشورهای عضو همچنان موظف به‌رعایت كنوانسیون حاضر و سایر اصلاحیه‌های قبلی كه آنها را پذیرفته‌اند خواهند بود.
ماده 51 -
1ـ دبیر كل سازمان ملل متن نظرات كشورها را در هنگام تصویب یا عضویت دریافت كرده و در اختیار سایر كشورها خواهد گذاشت.
2ـ نظرات مغایر با اهداف و مقاصد كنوانسیون حاضر ممنوع خواهد بود.
3ـ نظرات را می‌توان در هر زمان از طریق اعلام به دبیر كل سازمان ملل پس گرفت. دبیر كل تمام كشورها را نیز در جریان خواهد گذاشت. این اعلام در‌تاریخی كه به دست دبیر كل می‌رسد، قابل اجرا خواهد بود.
ماده 52ـ
كشورهای عضو می‌توانند از طریق ارسال یك اعلان كتبی به دبیر كل از عضویت كنوانسیون خارج شوند. این امر یك سال پس از تاریخ‌دریافت اعلان توسط دبیر كل قابل اجرا خواهد بود.
ماده 53ـ
دبیر كل سازمان ملل به عنوان امانتدار كنوانسیون حاضر انتخاب شده‌اند.
ماده 54ـ
نسخه اصلی كنوانسیون حاضر به همراه ترجمه عربی، چینی، انگلیسی، فرانسه، روسی و اسپانیائی آن كه همگی از اعتبار یكسان برخوردارند،نزد دبیر كل سازمان ملل به ودیعه گذاشته خواهند شد.
با حضور نمایندگان تام‌الاختیار كه از طرف دولت‌های متبوع خود دارای اختیار هستند این كنوانسیون امضاء گردید.