نقاشی کودکان، فرم تصاویر، ابعاد آن، محل قرارگیری اجزاء و نوع و ترکیببندی رنگها همگی به نوعی بازتاب حالات و احساسات درونی کودک شماست. او دنیا و محیط اطرافش و حتی تخیلات خود را آنگونه که احساس میکند و در خیال متصور میشود، ترسیم میکند. کودکی که فضای نقاشی او غمگین، خشن و با رنگهای محدود است، بهطور حتم نگاهی متفاوت از کودکی دارد که فضایی شاد و پر از رنگهای درخشان را با همان موضوع و امکانات میکشد.
منم میخواهم تاثیر گذار باشم
اولین تلاشهای کودک در این زمینه به میل ذاتی او برای اثرگذاری و لذت بردن از کارهای خود ساخته نشأت میگیرد. نوزاد از اولین روزهای زندگی خود برای لحظاتی کوتاه توجهش به حرکاتی که در میدان دید او انجام میگیرد، جلب میشود و این حرکات را با چشمان خود تعقیب میکند. کمی بعد اندک اندک سرش را هم کمی بهطرف اشیا و یا اشخاص برمیگرداند. کودک در سه ماهگی مرتب به دستهایش نگاه میکند و از تجربه لمس اشیاء لذت میبرد و این زمانی است که او تجارب اساسی و مداومی در جهت فعالیتهای فکری و عاطفی خود پیدا میکند.
تجربیات کودک و فعالیتهای او ادامه پیدا میکند تا اینکه بالاخره کودک در یک سالگی مداد در دست میگیرد و بدون کشیدن تصویری خاص با آن روی کاغذ میکوبد. در این مرحله کودک عملا نمیتواند تصویری روی کاغذ بکشد و یا اثری با مداد روی آن برجاگذارد. تا اینکه بالاخره در 18 تا 20 ماهگی بهطور کامل موفق به کشیدن خط میشود.
در دو سالگی خطوط دایرهای و یا زاویهدار ظاهر میشوند.در این سن کودک بعد از کشیدن خط دلخواهش بهراحتی قلم را از روی کاغذ برنمیدارد و بعد از هر خط معمولا خطوط دیگری هم در همان محل رسم میکند.
در دو سال و نیمگی که قدرت عضلانی کودک بیشتر میشود و هنگامی که خطی را رسم میکند، با چشم هم مراقب آن است تا خط از محدوده تعیین شده خارج نشود.
در حدود سه سالگی، خطنگاریهای کودک دیگر فقط برای لذت بردن از حرکت، یا فشار مداد روی کاغذ نیست، بلکه مایل است احساسات درونی خود را که در ارتباط با تجربههای زندگی کوتاه مدتش بهدست آورده، بیان کند.
کودک بعد از سنین پنج، شش سالگی قدرت بیشتری در جهت نظارت بر واقعیتهای بیرونی پیدا میکند و چون لغات بیشتری آموختهاست بنابراین به راحتی میتواند اختلاف اشیا را با یکدیگر درک و بیان کند.
خط خطیهای پرمحتوا
پرورش قدرت بیان نقاشی کودک فقط وابسته به تکامل جسمی کودک نیست، بلکه با درک و شعور او نیز در ارتباط است. این ادراک در بدو تولد بسیار جزئی است ولی با پیشرفت سن کاملتر میشود. در حقیقت میتوان گفت؛ چون کودک هنوز مهارت کافی ندارد، بنابراین نمیتواند خوب نقاشی کند. با این حال کودک از همان آغاز خط نگاری از اینکه سه وجه چشم، مغز و دست خود را به کار میاندازد، لذت میبرد.
کودک بعد از سنین پنج، شش سالگی قدرت بیشتری در جهت نظارت بر واقعیتهای بیرونی پیدا میکند و چون لغات بیشتری آموختهاست بنابراین به راحتی میتواند اختلاف اشیا را با یکدیگر درک و بیان کند. کودک در حدود این سنین هنگام نقاشی فقط جنبههایی از اشیا را میکشد که آنها را شناختهاست و نه آنچه را که در ظاهر میبیند.
به همین دلیل نقاشی کودکان در این سنین دارای دو خصیصه متضاد است.او از یک سو نسبت به بیان برخی عناصر که قابل رویت هستند ولی از نظر او مهم جلوه نمیکنند، کوتاهی میکند و از سوی دیگر عناصری را میکشد که قابل رویت نیستند اما برای او مهم هستند.