سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در چهارم نوامبر 1946 تأسیس شد و در شانزدهم نوامبر 1946، چهل و شش كشور از جمله ایران اساسنامه آن را امضا کردند. یونسكو در بند اول اساسنامه خود، هدف از تشکیل این سازمان را چنین بیان می‌دارد: كمك به استقرار صلح و امنیت از طریق ترویج همكاری میان ملت‌ها در زمینه‌های آموزش، علوم و فرهنگ به منظور افزایش احترام همگان به عدالت، حاكمیت قانون، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی برای همه، بدون توجه به تفاوت‌های نژادی، جنسیت، زبان و مذهب، مطابق با منشور ملل متحد.
یونسكو برای اینکه بتواند اهداف خود را در قرن بیست و یکم تحقق بخشد، می‌کوشد چالش‌ها و پیامدهای جهانی‌شدن را با همه پیچیدگی‌هایش درک کند و به تعیین راهبردها و خط مشی‌هایی از مواضع فرارشته‌ای، میان‌رشته‌ای و بین فرهنگی بپردازد که همگان ـ به ویژه کشورهای توسعه‌نیافته و قشرهای محروم جامعه ـ از دستاوردهای آن بهره‌مند شوند.
یونسكو چارچوبی را برای بررسی مشكلات جهانی انسان‌ها بر اساس برابری كشورهای عضو ارائه می‌دهد كه بر مبنای اصول جهان‌شمول، تنوع و کرامت انسانی استوار شده است. این سازمان به طور جدی در پی تقویت ارکان منسجمی است که صلح، توسعه پایدار و حقوق بشر را تشكیل می‌دهد و در زمینه فقرزدایی و ترویج گفت‌وگو میان تمدن‌ها، فرهنگ‌ها و مردم مشارکت می‌کند.
آموزش:
یونسكو از بدو تشکیل تاكنون برای بهبود و ارتقاء امر آموزش در جهان از طریق مشاوره‌های فنی، معیارگذاری، طرح‌های ابتکاری، ظرفیت‌سازی و شبکه‌ای‌كردن نهادهای آموزشی فعالیت می‌کند. اولویت‌های آموزشی یونسکو عبارت است از :
- آموزش پایه برای همه با تأكید بر سوادآموزی، آموزش پیشگیری از HIV/AIDS و آموزش معلمان
- آموزش متوسطه، آموزش فنی و حرفه‌ای و آموزش علم و فناوری
- آموزش عالی.
علوم طبیعی:
یونسكو در این حوزه به توانمندسازی ظرفیت کشورهای در حال توسعه و توسعه‌نیافته در زمینه علوم، مهندسی و فناوری کمک می‌کند و چند برنامه بین‌المللی را برای شناخت، ارزیابی و مدیریت بهتر نظام‌های زمین طراحی کرده است.
اولویت‌های یونسکو در مورد علوم طبیعی:
- آب و بوم‌سازگان‌های وابسته، اقیانوس‌ها
- ظرفیت‌سازی در علوم پایه و مهندسی، تدوین سیاست‌های علمی و ترویج فرهنگ حفاظت
- ارتقاء کاربرد علوم، مهندسی و فناوری‌های متناسب برای توسعه پایدار
- مدیریت و استفاده از منابع طبیعی، آمادگی برای مقابله با بلایای طبیعی و کاهش اثرات زیانبار آنها و منابع تجدیدپذیر انرژی.
علوم‌انسانی و اجتماعی:
این بخش از علوم، نقشی اساسی در شناخت و تفسیر فضاهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایفا و با شناسایی روند تغییرات و تحولات، محورهای عمل و فعالیت سازمان را مشخص می‌كند. اولویت‌های یونسکو در زمینه علوم اجتماعی و انسانی:
- اخلاق علم و فناوری با تأكید بر اخلاق زیستی
- ارتقاء حقوق بشر و مبارزه با تمامی اشکال تبعیض، نژادپرستی، بیگانه‌هراسی و نابرابری
- فلسفه، علوم انسانی، دموکراسی و گسترش امنیت انسانی
- مدیریت تحولات اجتماعی.
فرهنگ:
احترام به فرهنگ‌ها و حفظ آنها و تضمین اینکه فرهنگ‌های مختلف به یکدیگر احترام گذارند و برای حفظ یکدیگر بکوشند، به گونه‌ای که در عین تعامل و نزدیکی، تنوع و وحدت آنها حفظ شود، به عهده یونسکو و شرکای آن است.
اولویت‌های یونسکو در زمینه فرهنگ:
- ترویج تنوع فرهنگی با تأكید ویژه بر میراث فرهنگی معنوی و مادی
- سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و درك و گفت‌وگوی بین مذهبی و بین فرهنگی
- صنایع فرهنگی، خلاقیت‌ها و بیان‌های هنری.
ارتباطات و اطلاعات:
برنامه ارتباطات و اطلاعات ملهم از اساسنامه یونسکو است که سازمان را ملزم به ترویج جریان آزاد عقاید از طریق کلام و تصویر کرده است. هدف اصلی یونسکو ایجاد جامعه‌ای دانش‌مدار بر اساس دسترسی آزاد به اطلاعات و توجه به همه ابعاد اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی مربوط به ارتباطات و اطلاعات در چارچوب توسعه پایدار است.
اولویت‌های یونسکو در مورد ارتباطات و اطلاعات:
- توانمندسازی مردم از طریق دسترسی به دانش و اطلاعات با تأكید ویژه بر آزادی بیان
ـ توسعه رسانه‌ها
ـ گسترش كاربرد فناوری‌های جدید اطلاعاتی و ارتباطی در حوزه‌های آموزش، علوم و فرهنگ.