يک روبات که محصول تحقيق مشترک دانشکده آموزش و بازيابی و دانشکده علوم کامپيوتر دانشگاه زاگرب است، اين توانايی را دارد که طيف اختلال موسوم به اوتيسم يا آتيسم را شناسايی کرده و تشخيص دهد. هدف ساخت اين پروژه، کاهش دادن روند تشخيص اين اختلال در کودکان است که روندی طولانی و زمان‌بر است و خانواده های زيادی در فهرست انتظار طولانی برای امکان تشخيص به سر می‌برند. آنکيتسا باربير ملادينوويچ، از زاگرب، در اين گزارش می‌گويد اين روبات قرار است به عنوان ابزار کمکی برای متخصصان تشخيص مورد استفاده قرار گيرد.
لوکا، پسر چهار ساله‌ای که برای تخشيص اختلال طيف اوتيسم با اين روبات (که نامش «رنه» است) روبه‌رو شده می‌گويد:«هم می تواند بنويسد، هم می تواند بنشيند و هم می تواند آب بنوشد.»
یاسمينا استوسيچ، محقق دانشگاه زاگرب، می گويد: «برای بچه هايی که در طيف اختلال اوتيسم هستند، اين روبات نوعی محرک است که راحت ارتباط برقرار می کند چرا که چشم هايش هميشه يک جاست و تکان نمی خورد، دهانش هميشه در يک جاست و حرکت ندارد.
بچه هايی که اوتيسم دارند به دليل حرکت های دست و صورت و بدن، ارتباط گرفتن برايشان سخت است چرا که معنی تک تک اين حرکات را نمی دانند. ضمن اين که ما هر روز هم لباس هايمان را عوض می کنيم. اما اين روبات هميشه يک شکل است و بچه ها نيازی به توجه به طيف زيادی از اطلاعات ندارند و می توانند روی يک مسئله متمرکز شوند.»
طيف اختلال موسوم به اوتيسم، عارضه ای است که مراکز ارتباط اجتماعی و کلامی را دربرمی گيرد و باعث می شود عملکرد مغز در ارتباط با محيط و اطرافيان، دچار تغيير شود. نتيجه آن می شود که کودکان يا افراد دارای اوتيسم، نگرش و درک متفاوتی از جهان دارند. برای آن ها نگرش به جهان امری است که با بانکی از تصاوير در مغز شکل می گيرد و برخی از ارتباط های پيچيده مانند شوخی، جوک و طعنه زدن را نمی‌تواند تميز دهد.
طيف موسوم به اختلال اوتيسم گسترده است و از درجه های پايين و افراد موسوم به اوتيسم غيرفعال تا اوتيسم فعال را دربرمی گيرد. به دليل گستردگی نشانه های اين عارضه، آن را هنوز طيف می نامند و افرادی حتی با توانايی ويژه يا خاص، به دليل مشکلات در برقراری رابطه اجتماعی و ارتباط محيطی، در اين طيف تعريف می شوند.
اين گزارش می گويد تشخيص اوتيسم در کرواسی روندی طولانی است و بچه ها در پنج يا شش سالگی می توانند از تشخيص کامل و دريافت کمک های لازم برخوردار شوند. اين در حالی است که هرقدر سريع تر اوتيسم تشخيص داده شود، بهتر می توان به نيازهای کودک توجه کرد و با جهان متفاوت او نوعی ارتباط برقرار کرد.
برای تشخيص اوتيسم، برای هر کودک بين چهار تا شش ساعت وقت از سوی متخصص گذاشته می شود تا با کمک پازل، رنگ، شکل اجسام و توان ارتباط گيری کودک، بتوانند امکان اوتيسم و درصد جدی بودن آن را بررسی کنند. بر اساس آن تشخيص است که می توان برای هرکودکی نوعی برنامه آموزشی و درمانی و کمکی تشکيل داد.
در برخی از کشورها، شرط تشخيص اوتيسم، برای دريافت هرگونه کمک درمانی و تحصيلی و آموزشی آن هم از مراکز مشخص و خاص، از شروط اصلی است و با گسترش طيف اختلال اوتيسم، خانواده ها در فهرست های انتظار طولانی مدت قرار می گيرند.
«ماريا چوکلی» که «فيليپ» پسر چهارساله اش در برنامه تحقيقی اين روبات قرار دارد، می گويد روند تشخيص از سوی متخصص برای طيف اوتيسم، بسيار طولانی و خسته کننده و او مدت زيادی در نوبت مانده است. او می گويد: «فيليپ ۱۴ يا ۱۵ ماهه بود که هرگونه حرف زدن يا تقليد صدا را متوقف کرد. حتی ديگر به کسانی هم که دور او بودند، نگاه نمی کرد. حتی به ما که پدر و مادرش بوديم، نگاه نمی کرد.»
وی می افزايد: «دو ماه پس از اين وضعيت شروع کرديم به پيدا کردن راهی که به ما بگويد قضيه چيست. متاسفانه چون آن زمان فقط يک سال و نيمش بود، به ما می گفتند الان خيلی زود است، اين الان خيلی بچه است، خيلی چيزها ممکن است اتفاق بيافتد. حالا منتظر بمانيد ببينيم چه می شود. خيلی وقت از ما گرفته شد تا بفهميم تشخيص دقيق چيست و چه کمکی می توانيم بکنيم.»
ماريا چوکلی در مورد اولين ديدار پسرش با روبات می گويد: «اولين باری که روبات را ديد، نشست و نگاهش کرد. برای فيليپ که خيلی کم می شود چيزی پيدا شود و او را آرام کند، ديدن اين روبات خيلی جالب بود.»
محققان می گويند تجربه ديدار بچه ها با اين روبات، مثبت بوده است. کودکانی که با کاهش تمرکز و توجه روبرو هستند يا اين که نمی توانند به چشمان ديگران نگاه کنند، راحت با اين روبات ارتباط می گيرند. از ديدن آن به وجد می آيند و در کل نتيجه مثبت بوده است.
کار تکميل و ساخت اين روبات يعنی رنه، در فرانسه انجام شده و چند کشور ديگر هم هستند که برای تشخيص اوتيسم، از روبات کمک می گيرند. کارشناسان اميدوارند ارتباط با روبات بتواند به تشخيص بهتر در آينده به افراد مبتلا به اختلال طيف اوتيسم، کمک کند.