در سیستم آموزشی امروز کودکان به خوبی برای دنیای فردا آماده نمی گردند. لئو بابوتا می نویسد: به عنوان کسی که از دنیای اصناف به دنیای دولت و سپس به دنیای همیشه در حال تغییر آنلاین مهاجرت کرده است، میدانم که دنیای دیروز به سرعت در حال نامأنوس گشتن است. من در دنیای مطبوعات، جایی که فکر می کردیم همیشه به روز خواهیم بود، آموزش دیدم اما الآن معتقدم که این راه منسوخ شده است.
متأسفانه در سیستم آموزشی رشد کردم که پیش فرضش این بود که دنیا، با تغییرات اندکی در مد و ظاهر، همواره همین طور می ماند. ما مهارت هایی را که برای مشاغل دهه ۱۹۸۰ مورد نیاز بود آموختیم اما این مهارت ها زیاد به مشاغل سال ۲۰۰۰ مربوط نبودند.
البته اگر فرض کنیم هر انسان نمی تواند ۲۰ سال آینده اش را پیش بینی کند سیستم آموزشی قدیم با عقل جور در می آید. در دهه هشتاد رایانه های شخصی بسیار جوان بودند،فکس آخرین فناوری ارتباطی بود و اینترنت آن طوری که امروز می شناسیمش تنها در رویای نویسندگانی چون ویلیام گیبسون وجود داشت.
ما نمی دانستیم دنیا چه چیزی در آستینش دارد؛ و این امروز هم درست است؛ ما هیچ وقت نمی دانیم. هیچ گاه در پیش بینی آینده دقیق نبوده ایم بنابراین تربیت فرزندان مان با این پیش فرض که درباره آینده همه چیز را میدانیم کار هوشمندانه ای نیست.
پس چگونه باید فرزندانمان را برای دنیایی که ناشناخته و غیرقابل پیش بینی است آماده کنیم؟ راه حل آموزش آن ها برای سازگار شدن با شرایط، برای در آغوش گرفتن تغییرات و نترسیدن از آن ها و آماده کردن آن ها برای چارچوب های کلی و نه مسائل خاص است.
این امر مستلزم اتخاذ یک رویکرد کاملاً متفاوت نسبت به تعلیم و تربیت فرزندان است. این امر به معنای رها کردن عقاید قدیمی و باز اختراع همه چیز است.
من و همسرم در زمره کسانی هستیم که این کار را انجام داده ایم. ما به کودکانمان در منزل آموزش داده ایم. ما به آن ها آموخته ایم که برای خود یاد بگیرند، بدون آنکه دانش را مستقیماً در اختیار آن ها قرار دهیم و از آن ها امتحان بگیریم.
البته اعتراف می کنم که ما همه پاسخ ها را در اختیار نداریم و نمی توان گفت یک دسته آموزش خاص هستند که قطعاً بهترین نتیجه را در بر خواهند داشت؛ اما این را میدانیم که در کنار کودکانمان به یادگیری مشغولیم و اینکه ندانستن ممکن است خوب باشد. می تواند فرصتی برای کشف کردن شیوه های جدید باشد؛ بدون اینکه تکیه بر شیوه های قدیمی بدهیم که ممکن است درست کار نکنند.
ترجیح می دهم به جای بحث درباره شیوه های مختلف به معرفی مهارت های اساسی بپردازم که معتقدم فرزندانمان با آموختن آن ها برای هر تغییری در دنیای آینده آماده خواهند بود.
۱. سؤال پرسیدن
مهم ترین عامل در یادگیری کودکان این است که آن ها خود یاد بگیرند. اینکه همه چیز را به خود آموزش دهند؛ زیرا اگر چنین اتفاقی افتد، دیگر نیازی نخواهد بود که ما همه چیز را به آن ها آموزش دهیم؛ هر آنچه خودشان در آینده نیاز داشته باشند می توانند یاد بگیرند. اولین گام برای چنین آموزشی آموختن پرسشگری است. خوشبختانه کودکان خود این کار را به طور طبیعی انجام می دهند؛ امید ما این است که آن را تقویت کنیم. یک شیوه عالی برای انجام این مهم سرمشق دهی است. وقتی شما و فرزندتان به چیز جدیدی بر می خورید، سؤال بپرسید و در پاسخ های احتمالی با فرزندتان به کاوش بپردازید. وقتی کودک سؤال می پرسد، به جای تنبیه کردن، او را تشویق نمایید. (اگر بدانید چه تعدادی از بزرگ سالان پرسشگری را مذمت می کنند شگفت زده می شوید.)
۲. حل کردن مسائل
اگر کودکی بتواند مسائل را حل کند، می تواند هر کاری انجام دهد. یک کار جدید ممکن است برای هر کدام از ما دلهره آور باشد اما در واقع تنها یک مسئله جدید است که نیاز به حل شدن دارد. یک مهارت جدید، محیط جدید، نیاز جدید و ... تنها مسائل جدید هستند. حل کردن مسائل را با انجام نمونه های ساده به فرزندتان آموزش دهید و سپس به او اجازه دهید نمونه های خیلی ساده را خودش انجام دهد. به سرعت تمام مسائل را برای کودک حل نکنید. به او اجازه دهید با آن ها درگیر شود و شیوه های مختلفی را برای حل مسئله امتحان کند و به این گونه تلاش ها پاداش دهید. سرانجام کودکتان در شیوه های حل مسئله اش اعتمادبه نفس به دست میاورد و آن وقت کاری نیست که نتواند انجام دهد.
۳. کنترل کردن پروژه ها
به عنوان یک کارآفرین آنلاین من میدانم که کارم شامل یکسری پروژه است که گاهی به هم مرتبط اند، گاهی کوچک یا بزرگ (معمولاً شامل تعدادی پروژه کوچک تر) هستند. من میدانم که پروژه ای نیست که نتوانم آن را کنترل کنم زیرا پروژه های زیادی انجام داده ام. نوشته ی حاضر یک پروژه است. نوشتن کتاب یک پروژه است. فروختنش پروژه دیگری است. در کنار کودکتان روی پروژه ها کارکنید. به او اجازه دهید در کنار شما یاد بگیرد که پروژه ها چگونه انجام می گردند. سپس به او اجازه دهید پروژه های بیشتری را خودش انجام دهد. هرچه اعتماد به نفسش بالاتر رفت، به او اجازه دهید روی پروژه های بیشتری کار کند. به زودی روند یادگیری او دربردارنده تعدادی پروژه است که او آن ها را انجام داده و نسبت به آن ها بسیار هیجان زده است.
۴. پیدا کردن عشق
آنچه مرا به سمت فردا هدایت می کند اهداف، اصول، انگیزش، پاداش و ... نیست بلکه عشق است. وقتی آن قدر هیجان زده هستم که نمی توانم از فکر کردن درباره چیزی دست بکشم، ناگزیر آن را در آغوش می گیرم و با تمام تعهد به آن مشغول می گردم و بیشتر اوقات آن را تمام می کنم و عاشق انجام دادنش هستم. به کودکتان کمک کنید علایقش را بیابد. کافی است یکسری کارها را امتحان کنید، سپس آنچه را که او در موردش بیش ترین هیجان را دارد انتخاب کنید و به او کمک کنید بیش ترین لذت را از آن ها ببرد. هیچ اشتیاقی را سرکوب نکنید، آن ها را تشویق نمایید. همچنین، شادی را از آن ها نگیرید، کاری کنید علایق کودک باارزش گردند.
۵. استقلال
فرزندان باید به گونه ای تربیت شوند که با گذشت زمان هرچه بیشتر روی پای خود بایستند. البته این روند نباید سریع بلکه به گونه ای باشد که هر از گاهی کودک مستقل تر شود. (لینک به مستقل بودن). به آرامی آن ها را تشویق کنید خودشان کارها را انجام دهند. به آن ها بیاموزید چگونه کارها را انجام دهند، سرمشق آن ها شوید، سپس به آن ها در انجامش کمک کنید، سپس کمتر کمک کنید و به آن ها اجازه دهید اشتباه کنند. به آن ها کمک کنید با انجام موفقیت آمیز کارها اعتمادبه نفس بگیرند و همچنین به آن ها اجازه دهید شکست ها را حل و فصل نمایند. همین که یاد بگیرند مستقل باشند، خواهند فهمید به معلم، والدین یا رئیس برای گوشزد کردن کارها نیاز ندارند. آن ها می توانند خود را مدیریت کنند، آزاد باشند و مسیر زندگی شان را انتخاب کنند.
۶. شاد بودن برای خود
بسیاری از ما والدین کودکانمان را نازپرورده می کنیم، آن ها را محصور می کنیم و کاری می کنیم که برای شاد بودن وابسته به حضور ما باشند. در نتیجه وقتی کودک رشد کند نمی داند چطور باید شاد باشد. او باید بلافاصله به یک دوستِ دختر یا پسر آویزان شود. وقتی در آن به مشکل برمیخورد شادی را در چیزهای دیگر جست و جو می کند: خرید، خوراک، بازی های ویدئویی، اینترنت و غیره؛ اما اگر کودکی از سنین پایین متوجه شود که خودش می تواند شاد باشد، بازی کند، مطالعه کند و تخیلش را به کار گیرد، یکی از ارزشمندترین مهارت ها را کسب کرده است. زمان هایی (مانند غروب) برای خلوت و جدایی والدین از فرزندان اختصاص بدهید.
۷. همدلی
این یکی از اساسی ترین مهارت هاست. ما برای کار کردن با دیگران، مراقبت از دیگران و شاد بودن از طریق شاد کردن دیگران به این مهارت نیاز داریم. کلید آموزش این مهارت سرمشق بودن است. همیشه نسبت به فرزند خود و دیگران دلسوز باشید. با پرسیدن اینکه فکر می کند دیگران چه احساسی دارند و بلند فکر کردن درباره احساس دیگران همدلی را به کودک آموزش دهید. سعی کنید از هر فرصتی استفاده کنید که به کودک نشان دهید در مواقعی که قادر هستید، چگونه می شود از رنج دیگران کاست و دیگران را با انجام کارهای محبت آمیز کوچک شاد کرد و اینکه چگونه این کار شما را نیز خوشحال خواهد کرد.
۸. تحمل
بسیاری از اوقات ما در یک محیط بسته رشد می کنیم، جایی که دیگران (حداقل به ظاهر) شبیه خودمان هستند و وقتی به افرادی برخورد کنیم که با ما متفاوت هستند ممکن است تجربه ای ناخوشایند، تکان دهنده و دلهره آور باشد. فرزند خود را در برابر انسان های مختلف، شامل نژاد، جنسیت و شرایط ذهنی متفاوت، قرار دهید. به آن ها نشان دهید نه تنها متفاوت بودن مشکلی ندارد بلکه تفاوت ها باید پاس داشته شوند و وجود آن هاست که زندگی را بسیار زیبا می سازد.
۹. کنار آمدن با تغییر
به نظر من، این مهارت یکی از مهم ترین مهارت ها حین رشد فرزندانمان است زیرا جهان همواره در حال تغییر است و توانایی پذیرش تغییر، کنار آمدن با آن و هدایت موج تغییر امتیاز مهمی است. این مهارتی است که خودم هنوز در حال یادگیری آن هستم اما خوب متوجه ام که به میزان بسیاری به من کمک می کند. مخصوصاً وقتی خودم را با افرادی مقایسه می کنم که در برابر تغییر مقاومت می کنند و از آن می ترسند؛ کسانی که هدف تعیین می کنند و نقشه می کشند و تلاش می کنند به سختی به آن متعهد باشند درحالی که من خودم را با شرایط جدید سازگار کرده ام. خشکی و سخت گیری در محیط های در حال تغییر کمتر از انعطاف، سیالیت و روان بودن به کمک می آید. در این زمینه نیز، سرمشق بودن برای کودک در هر فرصت ممکن مهم است. به آن ها نشان دهید تغییرات عادی هستند و سازگاری با آن ها و در آغوش گرفتن فرصت هایی که قبلاً وجود نداشتند یک اولویت است. زندگی یک ماجراجویی است؛ کارها خراب می شوند و به گونه ای دور از انتظار تغییر می کنند و تمامی نقشه های شما را به هم می ریزند و همه این ها قسمتی از هیجان زندگی است.
ما وقتی خبری از آینده نداریم نمی توانیم به فرزندانمان داده هایی برای یادگیری یا شغلی از پیش آماده شده بدهیم؛ اما می توانیم آن ها را آماده کنیم تا باهر چیزی سازگار شوند، هر چیزی را بیاموزند، هر مسئله ای را حل کنند و پس از حدود ۲۰ سال به خاطر آن از ما تشکر کنند.