همه والدین در مرحله‌ای از رشد کودک خود تصور می‌کنند که کودکشان باهوش است. ولی برتری در یکی دو زمینه به این معنی نیست که کودک استعداد درخشانی دارد.
روزنامه سلامت: همه والدین در مرحله‌ای از رشد کودک خود تصور می‌کنند که کودکشان باهوش است. بیشتر بچه‌ها در زمان خاصی از لحاظ یکی دو جنبه از رشد جلوتر از سن خود می‌افتند ولی برتری در یکی دو زمینه به این معنی نیست که کودک استعداد درخشانی دارد.
مشخصه یک کودک باهوش این است که تقریبا از نظر تمام جنبه‌های پیشرفت و نیز کسب مهارت‌ها، از سن خود جلوتر است. کودک باهوش معمولا از هر لحاظ پیشرفته‌تر از کودکان دیگر است.
آینده کودکان باهوش چگونه خواهد بود؟
کودک باهوش در رویارویی با موقعیت‌ها و اطلاعاتی که غیرمعمول و مبهم‌اند و در ظاهر تناسبی با یکدیگر ندارند احساس راحتی می‌کند و به آسانی سازگاری مییابد.
او از هرگونه تمرین مغزی و چیستان لذت می‌برد و حتی برخی از آنها برای او بسیار ساده است. کودک باهوش همیشه به سرعت یاد می‌گیرد و می‌تواند آنچه را که یاد گرفته است به طور بسیار وسیعی به کار گیرد.
او اطلاعات را با کارایی، سرعت و انعطاف‌پذیری بسیار بالا پردازش می‌کند و همیشه راهبردها و برنامه‌ریزی را برای استفاده از اطلاعات به خوبی به کار می‌گیرد. هرچند استعداد سرشار به خودی خود مشکلی برای کودک باهوش محسوب نمی‌شود ولی ممکن است واکنش سایرین آن را به یک دردسر تبدیل کند.
بعضی والدین کودک خود را درک نمی‌کنند و برخی از کودکان والدین را و به این ترتیب کودک باهوش ممکن است درونگرا شود. هرچند این موضوع لزوما نگران‌کننده نیست ولی اگر یک کودک باهوش تنهایی را ترجیح دهد و بر قوه تخیل خود متکی شود، ممکن است در دوره‌ای که مشغول خلق و تحلیل اندیشه‌ها است منزوی شود.
اشتیاق یادگیری
شوق کودکان باهوش برای کسب اطلاعات و یادگیری خیلی زیاد است ولی حتی در این صورت هم لازم است والدین آنها درباره نوع آموزش اختصاصی‌تر یا جهشی که مورد نیاز آنهاست و اطمینان از حصول آن با معلم کودک گفتگو کنند.
شاید لازم باشد مصرانه از طرف کودک خود در این امر مداخله کنید زیرا با وجود آنچه معلمان ممکن است بگویند، بدون شک شما شخصیت کودک خود را بهتر از کسی که فقط روزی چند ساعت و آن هم فقط در محیط مدرسه او را می‌بیند، می‌‌شناسید.
استعداد سرشار شامل قریحه‌های ویژه استثنایی مانند توانایی‌های هنری یا موسیقی، توانایی‌های ویژه ریاضی یا زبان یا توانایی تجسم فضایی است که به کودک شما امکان می‌دهد که برای مثال در سطح بسیار بالا شطرنج بازی کند، به اضافه بهره هوشی بسیار بالایی دارد.
مشکل شما در فراهم‌کردن محرک‌های کافی برای کودک پرهوشتان افزایش مییابد، زیرا اکنون ما باهوشی یا استعداد سرشار را چیزی بیش از یک ماهیت منفرد نمی‌‌دانیم.
باز هم تکالیف مدرسه
شکی نیست که برنامه‌های آموزشی جهشی مفید است. کودک باهوش در برخورد با تکالیف کلاسی که برای او بسیار راحت است کسل و سرخورده می‌شود و در کلاس دردسر ایجاد کند، تنها به این دلیل که دروس معمولی او را برنمی‌انگیزد.
در این صورت ممکن است لازم باشد کودک باهوش شما یک یا چند کلاس را به صورت جهشی طی می‌کند تا بتواند همراه بچه‌هایی که از نظر سنی یکی دو سال جلوتر از او هستند روی درس‌ها کار کند. ممکن است فعالیت عقلانی به قدری از رشد شخصیتی او جلو افتاده باشد که شما از بابت گذاشتن کودک باهوش خود در کلاس بالاتر برای مثال به دلیل ترس از اینکه کودک از نظر اجتماعی نتواند با محیط سازگار شود، نگران شوید.
ولی خیالتان آسوده باشد این مطلب در یک مطالعه حیرت‌انگیز روی کودکان باهوش که در آن ۱۵۰۰ کودک دارای بهره هوشی بالا از مدارس کالیفرنیا در سال‌های دهه ۱۹۲۰ تا آخر عمر یعنی سنین شصت، هفتاد و هشتاد سالگی تحت نظر گرفته شدند، رد شده است. محققان در این مطالعه دریافتند که کودکان باهوش غیر از وضعیت درسی، از بسیاری جهات دیگر نیز برتر از همسالان کم‌استعدادتر خود هستند.
آنها سالم‌تر بودند. به چیزهای زیادی مانند سرگرمی‌ها و بازی‌ها علاقه داشتند و در زندگی آینده نیز موفق بودند. در میان کودکان تحت مطالعه، هم پسرها و هم دخترها تا سطوح خیلی بالاتر از آنچه که معمول کودکان معاصر آنها بود به تحصیل ادامه دادند و در بزرگسالی نیز در زندگی شغلی خود موفق‌تر بودند.
کودک باهوش و خانواده موثر
شواهدی وجود دارد که کودکان پراستعداد در محیط‌های خانوادگی بار می‌آیند که تجربه کودک را از زندگی غنا می‌بخشند و نیز شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد کودکان خانواده‌های طبقه متوسط جامعه بیشتر در معرض تحریک اضافی که کودکان باهوش را به کودکان پراستعداد تبدیل می‌کند، قرار می‌گیرند.
از طرف دیگر هیچ شواهدی وجود ندارد که والدین کودکان پرهوش اشتیاق بیش از حد و آزاردهنده از خود نشان می‌دهند یا کودکان خود را خلاف میل خودشان مجبور به درس خواندن می‌کنند.