اسباب بازی مناسب کدام است؟ این سوالی است که بارها تکرار شده وهر وقت خواسته‌ایم برای کودک اسباب بازی بخریم به آن فکر کرده‌ایم. یک اسباب بازی خوب از چند جنبه باید مورد بررسی قرار گیرد.
الف- جنس و مواد اولیه: به طور معمول اسباب بازی‌ها ازجنس فلز، پلاستیک، چوب و یا پارچه ساخته می‌شوند، هر یک از این مواد در نوع اسباب بازی و کاربرد آن تاثیر خاص دارد که در هر صورت باید از نظر ایمنی و بهداشتی مورد توجه قرار گیرد. مثلاً تیزی وسایل فلزی، تراشه‌های وسایل چوبی، شکنندگی وسایل پلاستیکی و غیرقابل شستشو بودن عروسک‌های پارچه ای باید مورد توجه باشند.
۱-نخ‌های اتصال اسباب بازی‌ها باید زیاد بلند نباشد تا کودک آن را به دور گردن خود نپیچد و یا قطر نخ‌ها نباید بسیار کم باشد تا سبب بریدگی پوست دست کودک شود.
۲-در خمیرهای بازی باید از رنگ‌های خوراکی استفاده شود تا سمی و خطرناک نباشند.
ب- تناسب سن کودک با ویژگی اسباب بازی‌ها: تناسب سن با وسیله بازی از چند جنبه قابل توجه است:
۱-کودک توانایی استفاده از وسیله را داشته باشد. مثلاً دست‌هایش قدرت فشار دادن دکمه یا اهرم را داشته باشد
۲-با توجه به علاقه کودک به وسایل منزل، اسباب بازی‌های جایگزین کاربردی باشد. مثلاً وسایل نجاری باید به گونه ای باشد که علاوه بر بی خطر بودن، کاربردی باشد در غیر این صورت کودک به سراغ شی واقعی خواهد رفت.
۳-از نظر رشد شناختی نیز قابل درک باشد. مثلاً یک وسیله بازی آموزشی که با کارشما سرو کار دارد نمی‌تواند برای کودک 3 ساله مناسب باشد چون قانون پذیر نیست و یا یک وسیله بازی چند نفره برای یک کودک قابل بازی نیست. به طور مثال در تلویزیون عروسکی قهرمان یک فیلم می‌شود، ناخودآگاه آن عروسک مورد علاقه کودکان قرار می‌گیرد. زی زی گولو، موش‌ها، کلاه قرمزی و..... بنابراین باید به این مسئله توجه داشت.
ج- نزدیکی با واقعیت: سازندگان وسایل بازی، براساس آنچه در محیط زندگی بزرگسالان وجود دارد، اقدام به ساخت وسایلی چون وسایل پزشکی، خانه عروسکی، انواع ماشین‌ها، حیوانات و... می‌نمایند. طبیعی است که کودک به این وسایل حساسیت نشان دهد زیرا در دنیای بازی خود از آنها می‌خواهد استفاده کند.
د - آفرینندگی و سازندگی: اسباب بازی علاوه بر آشنا کردن کودک با اشیاء گوناگون، باید به کودک فرصت دهد تا خود بتواند خلق کند و بیافریند. با در اختیار گذاشتن خمیربازی و وسایل ساختمان سازی به او فرصت می‌دهید تا بسازد و بیافریند. می‌توانید در زیر نمونه ای از اسباب بازی مناسب کودک خود را پیدا کنید:
از تولد تا سن ۱۸ ماه: جغجغه، زنگوله، عروسک‌های پارچه ای، جانوران پلاستیکی، وسایل نقلیه ساده، مکعب‌های، سوراخ دار، کتاب‌های پارچه ای یا مقوایی کلفت، اسباب بازی‌های فشار دادنی صدا دار، اشیاء شناور برای آب بازی، وسایل کشیدنی و هل دادنی، تو پ های نرم.
۱۸ ماهگی تا ۳ سال: وسایل شن بازی، عروسک قابل شستشو، پیچ و مهره پلاستیکی، چکش و میخ پلاستیکی، سه چرخه، توپ، پازل های ۳ تا ۵ قطعه، مکعب‌های درشت خانه سازی، وسایل نقاشی، کتاب‌های تصویری.
۳ تا ۵ سال: عروسک و وسایل خانه عروسکی، پازل ۹ تا ۱۵ قطعه، وسایل نقلیه گوناگون، وسایل خمیربازی، وسایل نقاشی، مکعب‌های ساختمان سازی اندازه بزرگ و متوسط، انواع لباس‌های مشاغل گوناگون.
ضمن تاکید در روند انتخاب اسباب بازی‌ها و توجه به بازی کودکان و شریک شدن در بازی‌های کودکان به نکاتی چند اشاره می‌شود:
۱- با کودکان بازی کنید. همراهی شما می‌تواند آغازگر بازی باشد و یا وارد شدن در بازی آنها به منزله توجه به روند فعالیت آنها و جدی گرفتن بازیشان می‌باشد.
۲- اسباب بازی‌های زیاد، باعث سردرگمی کودک می‌شود، همیشه چند وسیله را در اختیار او قرار دهید و به تناوب آنها را تغییر دهید.
۳- به جای یک سبد اسباب بازی از چند جعبه استفاده کنید که از همان ابتدا بتواند طبقه بندی کند.
۴- کودک برای یافتن وسیله مورد نظرش بارها سبد را خالی خواهد کرد در روز بیش از ۳ بار سبد او را جمع نکنید.
۵- از شکسته شدن اسباب بازی‌ها نگران نشوید و یا کودک را سرزنش نکنید. چه بسا کنجکاوی او، باعث شکستن وسیله بازی شده است.
۶- برای بازی کودک جایی را مشخص کنید تا کودک در آرامش و بدون نگرانی از بر هم خوردن آنچه که ساخته، در آنجا بازی کند، در ضمن او باید بتواند شما را ببیند.
۷- برای خمیربازی و نقاشی، نایلونی را روی میز بیندازید تا موجب چسبیدن خمیر به زمین واطراف و یا ریختن رنگ نشود. داشتن اسباب بازی زیاد، کودکان را به کلکسیونری تبدیل می‌کند که هرگز لذت وسیله را تجربه نخواهند کرد و هرگز قادر نخواهند بود که با آن وسیله و کاربردهای گوناگونش آشنا شوند.