اختراع رایانه‌های شخصی در سال 1943 میلادی نخستین باری بود كه انسان را مجبور كرد به مبحث «هوش مصنوعی» هم فكر كند. با این وجود سال 1960 میلادی نخستین باری بود كه تئوری «هوش مصنوعی» مطرح شد و شخصی به نام «جان مك‌كارتی» (John McCorthy) پایه‌های آن را بنیان نهاد. البته با گذشت چندین سال، این بخش از علم پیشرفت چندانی نكرد. «آلان تورینگ» Alan Turing در سال 1950 میلادی گفته بود: «با گذشت حدود 50 سال زمانی می‌رسد كه انسان می‌تواند رایانه‌ها را برنامه‌ریزی كند، مدلی از این دستگاه را با قابلیت اجرای بازی‌های هوشمندانه تقلیدی ارائه دهد و در نهایت رایانه‌هایی ساخته شود كه پس از 5 دقیقه سؤال و جواب از انسان، بتوانند با او تعامل برقرار كنند و هویت واقعی وی را تشخیص دهند.» اگرچه تورینگ در آن زمان برمبنای علم خود پیش‌بینی‌هایی انجام داده بود، اما به اعتقاد بسیاری از كارشناسان امروزی، او برای نخستین بار تعریفی از «هوش مصنوعی» ارائه كرد.هوش مصنوعی كه در اصل عرصه تلاقی بسیاری از دانش‌ها و علوم محسوب می‌شود، در پزشكی، ریاضیات، روانشناسی، نورولوژی و... ریشه دارد و بر پایه چهار اصل تعریف شده است: سیستم‌هایی كه به‌طور منطقی فكر می‌كنند، سیستم‌هایی كه به‌طور منطقی عمل می‌كنند، سیستم‌هایی كه مانند انسان فكر می‌كنند و سیستم‌هایی كه مانند انسان عمل می‌كنند.
هوش مصنوعی و ایكس‌‌باكس وان
هوش مصنوعی این روزها در زمینه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال شركت مایكروسافت آخرین مدل از كنسول بازی خود موسوم به Xbox One را بر پایه فلسفه هوش مصنوعی طراحی كرده است. در این كنسول بازی خود انسان به عنوان دستگاه كنترل از راه دور محسوب می‌شود و به عبارت دیگر، دسته بازی وجود ندارد. سیستم این دستگاه قادر است بدن كاربری كه مقابل آن قرار می‌گیرد را اسكن كند و حركات بدن را به صورت سه‌بعدی در صحنه بازی نمایش دهد. در این طرح كه انسان وارد دنیای مجازی می‌شود، امكان تشخیص افراد از روی صدای آنها هم فراهم شده است و در اصل، دستگاه به صورت هوشمندانه مانند انسان فكر و عمل می‌كند.
هوش مصنوعی و بینا شدن
از دیگر بخش‌هایی كه هوش مصنوعی این روزها وارد آن شده است می‌توان به علم پزشكی اشاره كرد. در این راستا گروهی از محققان دانشگاه MIT طرحی را با عنوان «شبكیه مصنوعی» مطرح كرده‌اند كه با سیستم هوشمند خود بینایی را به انسان بازمی‌گرداند. این شبكه مصنوعی یك سیستم تفكری هوشمند را در خود جا داده است كه می‌تواند به اعصاب بینایی متصل شود و بر خلاف روش‌های كنونی كاشت تجهیزات الكترونیكی در چشم، سلول‌های نوریاب و رنگ‌یاب چشم را تحریك كند و اطلاعات دریافتی از آنها را به تراشه هوشمند مركزی انتقال دهد و با استفاده از جریان الكتریكی، اعصاب بینایی را مستقیماً به حركت درآورد تا امكان مشاهده محیط پیرامون برای فرد نابینا فراهم شود.
هوش مصنوعی و تكامل روبوت‌ها
هوش مصنوعی در علم روبوتیك نیز اثرات قابل ملاحظه‌ای برجا گذاشته است و قوی‌ترین روبوت هوشمند چهارپای جهان نیز برمبنای همین علم ساخته شده است. این روبوت BigDog نام دارد و برخلاف همنوعان خود می‌تواند راه برود، بدود، از سطوح شیب‌دار بالا برود، بار حمل كند، موانع را از پیش‌روی خود بردارد، مسیر صحیح را شناسایی كند و به‌طور مستمر با صاحب خود در ارتباط باشد. كنترل حركات و تعادل این روبوت چهارپا برعهده سیستم تفكری مصنوعی هوشمند است كه با سیستم‌های هیدرولیكی دست‌ها و پاها ارتباط دارد و در هر لحظه با تشخیص شرایط محیطی، بهترین تصمیم را برای بخش‌های مختلف بدن روبوت اتخاذ می‌كند. این روبوت حسگرهای حركتی، حسگرهای مفصلی، موتورهای تقسیم‌كننده توان مفصلی، حسگرهای تكیه‌گاهی، سیستم‌های تقسیم وزن، سیستم گردش‌نما، سیستم صوتی و... را شامل می‌شود كه تمامی آنها به سیستم تفكری مركزی متصل شده‌اند. این سیستم مركزی قادر است فشار روغن، دمای روغن، دمای موتور، دور موتور، مقدار انرژی باتری و دیگر عوامل تأثیرگذار را در هر لحظه بررسی و تحلیل كند.
هوش مصنوعی و چاپگر چهار بعدی
یكی از محققان دانشگاه MIT به نام «اسكایلار تیبیت» Skylar Tibbits نیز برمبنای هوش مصنوعی، نخستین چاپگر چهاربعدی(4D) جهان را تعریف كرده است. او در این تعریف از ساخت موادی سخن به‌میان می‌آورد كه می‌توانند خود را بازسازی كنند. این روزها فرآیند تولید محصولات مختلف بسیار پیچیده شده و فناوری روی تمامی بخش‌های آن اثر گذاشته است. اما موادی كه برپایه آنها اشیا و اقلام مورد نیاز خود را تولید می‌كنیم پایدار هستند و باید در انتظار بمانند تا آنها را به شكل مورد نظر خود تغییر دهیم. با این وجود این محقق در حال ساخت موادی است كه می‌توانند خود را بسازند و با اتصال به یكدیگر، محصول نهایی مورد نظر ما را تولید كنند. این مواد به گونه‌ای ساخته می‌شوند كه بر حسب نیازهای ما و با توجه به شرایط پیرامون تغییر حالت می‌دهند و به صورت هوشمندانه نیازهای ما را برآورده می‌كنند.
هوش مصنوعی و هوانوردی
«مركز تحقیقات پروازی Dryden» وابسته به سازمان فضایی ناسا برمبنای هوش مصنوعی نرم‌افزاری طراحی كرده است كه به هواپیمای آسیب‌دیده امكان می‌دهد تا رسیدن به نقطه امن و فرود آمدن روی زمین، به پرواز خود ادامه دهد. هسته مركزی این نرم‌افزار بر پایه هوش مصنوعی ساخته شده است و در هر لحظه با تمامی بخش‌های هواپیما به صورت مستقیم ارتباط دارد و هر زمان كه خرابی را در بخش ویژه‌ای تشخیص دهد، آن را به صورت خودكار از چرخه فعالیت خارج می‌كند و در آن واحد بخش‌های دیگر مرتبط را جایگزین می‌كند تا جلوی بروز هرگونه حادثه گرفته شود. برای این نرم‌افزار شبكه پیچیده‌ای شبیه به شبكه عصبی انسان پیش‌بینی شده است كه به صورت كاربردی كوچكترین جزئیات هواپیما را زیر نظر می‌گیرد و وضعیت آن را بررسی می‌كند.
سازمان فضایی ناسا سیستم دیگری موسوم به «سیستم یكپارچه مدیریت سلامت وسیله نقلیه» را برمبنای همین علم به كار می‌برد كه اطلاعات دریافتی از تمامی حسگرهای هواپیما را تحلیل می‌كند و نتایج حاصل از آن را با استانداردهای از پیش تعیین شده مورد قیاس قرار می‌دهد و نتیجه نهایی را در اختیار خلبان می‌گذارد. این سیستم بدون دخالت انسان یكپارچگی بخش‌های مختلف هواپیما را دائماً زیرنظر می‌گیرد و بر مبنای پروتكل‌های تعریف شده، سلامت این وسیله نقلیه آسمانی را تضمین می‌كند.
هوش مصنوعی و حمل ونقل
طی سال‌های اخیر هوش مصنوعی در بخش حمل‌ونقل بسیار مورد توجه قرار گرفته است. دانشمندان برمبنای این علم استانداردی را با نام «منطق Fuzzy> مطرح كرده‌اند كه می‌توان آن را اساس ساخت خودروهای بدون سرنشین دانست. كارشناسان معتقدند خودروهایی كه برمبنای این استاندارد ساخته می‌شوند حتی با داشتن سرعت بیش از 190 كیلومتر در ساعت نسبت به خودروهایی كه انسان رانندگی آنها را برعهده دارد، امنیت بیشتری دارند. شركت گوگل با تأكید بر هوش مصنوعی یكی از پیشرفته‌ترین خودروهای بدون سرنشین جهان را ارائه كرده است. «كریس اورمسان» (Chris Urmson) مدیر طرح خودروهای بدون سرنشین گوگل بر اساس تحلیل اطلاعات به دست آمده از صدهاهزار مایل طی شده به وسیله محصول خود توضیح داده است كه این خودروها نه تنها از لحاظ رعایت نكات ایمنی مانند حفظ فاصله با خودروهای جلویی ایمن‌ترند، بلكه هوش مصنوعی حتی در مقایسه با رانندگان حرفه‌ای خیلی روان‌تر باعث شتاب گرفتن یا كاهش سرعت خودرو می‌شود و در نهایت بهتر از انسان عمل می‌كند.
هوش مصنوعی و امور مالی
در سال 2010 میلادی نیمی از تراكنش‌های مالی جهان برمبنای سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی انجام شده بود كه پیش‌بینی می‌شود در سال 2020 تمام سیستم‌های مالی جهان بر این اصل عمل كنند. نرم‌افزار ویژه هوش مصنوعی مخصوص عملیات‌های مالی و بانكداری الگوریتم پیچیده‌ای را در خود جا داده است؛ تمامی تغییرات نرخ ارز در سراسر جهان را به صورت خودكار محاسبه می‌كند، امكان خرید و فروش سهام را فراهم می‌آورد، نتایج كوتاه‌مدت و بلندمدت حاصل از سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف را بیان می‌كند، جلوی هرگونه كلاهبرداری را می‌گیرد و برای هر یك از افراد برمبنای سرمایه و شرایط موجود راه‌هایی پیشنهاد می‌دهد تا در كوتاه‌ترین زمان به بیشترین سود برسند. این روزها نرم‌افزارهای فراوانی بر پایه این فرآیند ساخته شده‌اند و بسیار مورد استقبال كاربران قرار گرفته‌اند.
هوش مصنوعی و پیش‌بینی وضعیت آب‌وهوا
هواشناسی از جمله علومی محسوب می‌شود كه طی آن در هر لحظه حجم گسترده‌ای از اطلاعات مورد پردازش قرار می‌گیرد. این اطلاعات به‌قدری وسیع و گسترده است كه اغلب مراكز هواشناسی به ابررایانه مجهز شده‌اند
تا امكان پردازش و تحلیل اطلاعات
یاد شده فراهم شود. اما دانشمندان این روزها با استفاده از نرم‌افزارهای هوش مصنوعی بهتر و دقیق‌تر از هر زمان دیگری پیش‌بینی‌های خود را برای وضعیت جوی انجام می‌دهند. «سازمان توسعه هوش مصنوعی» ابزاری در این زمینه ارائه كرده است كه می‌تواند بدون دخالت انسان حجم‌های گسترده از اطلاعات دریافتی را دسته‌بندی كند و آن دسته از اطلاعاتی را كه از چشم انسان دور می‌ماند نیز مورد استفاده قرار دهد. این ابزار به گونه‌ای طراحی شده است كه اگر وقوع یك توفان بزرگ پیش‌بینی شود، به صورت خودكار پیام هشدار دهنده خود را به رسانه‌ها منتقل می‌كند و جان انسانها را نجات می‌دهد. همچنین گفته شده كه دقت این ابزار نسبت به پیش‌بینی‌هایی كه انسان انجام می‌دهد بسیار بیشتر است. به‌طور كلی باید توجه داشت كه هوش مصنوعی در تمامی مباحث از جمله امور مالی، پزشكی و درمانی، صنایع بزرگ، خدمات آنلاین، سیستم‌های ارتباطی، سیستم حمل‌ونقل، ابزارهای مخابراتی، بازی‌های معمولی و رایانه‌ای، موسیقی، سیستم هوانوردی، نگهداری از محیط زیست، كیهان‌شناسی، ایمنی، كمك‌رسانی و... مورد استفاده قرار می‌گیرد و بر اساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته، تا پایان دهه كنونی زندگی انسان را به‌طور كامل به خود وابسته می‌كند. با این وجود، هنوز هیچ محقق و دانشمندی به این نتیجه نرسیده است كه هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین هوش طبیعی انسان شود.