گفت‌وگوی اختصاصی با پروفسور آرنود ویسر
پیشرفت ایران در رباتیک تحسین‌برانگیز است
در دنیای امروز هوش مصنوعی توانسته کامپیوتر را به ماشینی تبدیل کند که بتواند از عهده انجام کارهایی شبیه به کارهای انسان‌ها برآید. در حقیقت هوش مصنوعی پلی است که بسیاری از رشته های علمی جدید و قدیم را به هم پیوند می دهد. بسیاری از متخصصان، هوش مصنوعی را شاخه ای از علم کامپیوتر می دانند که دربردارنده روش هایی برای محاسبه و ارزیابی فرآیندهای ادراکی، استدلالی و یادگیری باشد. اگرچه حضور ربات ها در زندگی بشر می تواند نقش مهمی در تسهیل زندگی داشته باشد، اما باید توجه داشت هوش مصنوعی می تواند شبیه به تیغ دولبه باشد و به قدرتمندتر شدن ربات ها در مقابل انسان ها منتهی شود؛ چنانچه استفان هاوکینگ، فیزیکدان مشهور نیز حضور ربات های هوشمند را تهدیدی بزرگ برای بشر عنوان کرده است.
او بر این باور است که هوش مصنوعی با استفاده از قدرت تفکر و سازگاری می تواند در کنار مزایایی که برای زندگی انسان ها به ارمغان می آورد تهدیدی جدی برای آینده باشد و اگر بشر نتواند از روش مناسبی برای جلوگیری از مواجه شدن با پیامدهای هوش مصنوعی بهره گیرد، روزی این فناوری در جایگاهی شبیه به جنگ یا شیوع یک بیماری مهلک قرار خواهد گرفت. در حاشیه نهمین دوره مسابقات بین المللی ربوکاپ آزاد ایران با پروفسور آرنود ویسر، عضو کمیته اجرایی فدراسیون جهانی ربوکاپ که همراه تیم دانشگاه آمستردام هلند در این رقابت ها شرکت کرده بود درباره آینده هوش مصنوعی و پیش بینی او از پیشرفت های این علم گفت و گو کرده ایم.
تیم ربوکاپ دانشگاه آمستردام هلند در کدام بخش از این رقابت های ربوکاپ آزاد ایران شرکت کرد؟
این پنجمین بار است که همراه تیم دانشگاه آمستردام هلند برای حضور در مسابقات بین المللی ربوکاپ آزاد ایران به ایران سفر می کنم. تیم های مختلفی از این دانشگاه در نهمین دوره مسابقات ربوکاپ ایران شرکت کرده اند که این تیم ها در دو لیگ فوتبال و شبیه سازی امداد و نجات با دیگر تیم ها رقابت می کنند. استفاده از ربات ها در کمک به مصدومان بویژه مصدومانی که به علت وقوع زلزله زیر آوار می مانند یا مصدومانی که بر اثر آتش سوزی گرفتار حریق می شوند می تواند نقش مهمی در افزایش امکان دسترسی به مصدومان در مکان های غیرقابل دسترس و خطرناک داشته باشد و از این رو شبیه سازی عملیات امداد و نجات به عنوان یکی از بخش های اصلی در مسابقات ربوکاپ مطرح است.
سطح کیفی این رقابت ها را چگونه ارزیابی می کنید؟
سطح کیفی رقابت های ربوکاپ ایران بسیار بالا و در حد سطح مسابقات جهانی است. همه تیم ها هر سال با نوآوری های جدید در این رقابت ها حاضر می شوند. با توجه به این که پیشرفت ربات ها و تقابل آنها با انسان ها یکی از اهداف اجتناب ناپذیر دنیای آینده است در رقابت های ربوکاپ نیز رقابت ربات ها با انسان ها به عنوان یکی از اهداف اصلی مطرح است که بر این اساس ممکن است در آینده ای نه چندان دور یعنی تا 30 سال آینده تقابل با ربات ها دور از انتظار نباشد.
جایگاه علم رباتیک در ایران در مقایسه با دیگر کشورها چگونه است؟
پیشرفت علم رباتیک در ایران تحسین برانگیز است و خوشبختانه در ایران علم رباتیک از جایگاه ویژه ای برخوردار است و از این علم به عنوان یکی از عوامل رشد و پیشرفت اقتصادی نام برده می شود. در کشور هلند نیز دیدگاه مشابهی نسبت به این علم وجود دارد و ربات ها در زمینه های صنعتی کاربرد گسترده ای دارند. بر این اساس می توان از ربات ها به عنوان دستیار نیروی انسانی یا حتی در حوزه های پیشرفته تر نیز استفاده کرد. برگزاری مسابقات در ایران فرصت مناسبی است تا تیم های جوان و نوپا با مسابقات رباتیک بیشتر آشنا شده و با مقایسه خودشان با تیم های مطرح جهانی در پیشرفت این علم تاثیرگذار باشند.
اهمیت هوش مصنوعی در دنیای امروز چیست؟
تلاش های بسیاری که با هدف پیشرفت و گسترش کاربردهای هوش مصنوعی در گوشه و کنار دنیا انجام می شود نشان دهنده اهمیت این علم برای آینده زندگی بشر است. محققان آمریکایی ازجمله پیشگامان تحقیق در حوزه هوش مصنوعی هستند. آنها سال گذشته تصمیم گرفتند خودروهای بدون راننده را که نمادی از هوش مصنوعی است به تولید برسانند، اما در این زمینه در کنار رقابت ها، چالش های زیادی نیز وجود دارد. ما در ربوکاپ هدفمان این است که ربات ها بتوانند روزی جایگزینی برای انسان ها باشند و بتوانند هنگام مواجهه با بلایای طبیعی به کمک مصدومان بیایند. گرچه برای رسیدن به این هدف هنوز راهی طولانی را پیش رو داریم. البته محققان آمریکایی در زمینه ساخت ربات های انسان نما نیز به پیشرفت های مهمی دست یافته اند.
به نظر شما زندگی آینده بشر تا چه اندازه به رباتیک و هوش مصنوعی وابسته خواهد بود؟
استفاده از ربات ها در 20 سال گذشته روند مطلوبی داشته است و بخصوص در پنج سال اخیر حضور ربات ها در زندگی بشر بیش از پیش نمایان شده است که این رویکرد به منزله افزایش کاربرد ربات ها در زمینه های مختلف زندگی بشر خواهد بود. استفاده از ربات ها در امدادرسانی و کمک به مصدومان در مناطقی که دسترسی افراد با محدودیت همراه است ضروری و اجتناب ناپذیر است. چنانچه استفاده از ربات های امدادگر در انفجار اکلاهما نقش بسیار مهمی در تسریع کمک رسانی به مصدومان داشت و در حادثه نیروگاه هسته ای ژاپن هم ربات ها ثابت کردند بهترین امدادگران هستند و به همین دلیل در دنیای امروز انجام تحقیق و پژوهش برای بهره برداری از ربات ها در زمینه های مختلف مورد توجه قرار گرفته است.
بسیاری بر این باورند هوش مصنوعی در کنار مزایایی که دارد می تواند پیامدهایی هم داشته باشد. چگونه می توان از این پیامدهای احتمالی در امان ماند؟
گسترش کاربرد این علم با نگرانی هایی نیز همراه است. بسیاری از دانشمندان بر این باورند که گسترش هوش مصنوعی می تواند به مسیری منتهی شود که به آگاه تر شدن ربات ها بینجامد و به این ترتیب پیش بینی روزی که هوش مصنوعی یا همان رایانه های هوشمند بتوانند دنیا را به تسخیر خود درآورند چندان دور از انتظار نخواهد بود. تحقیق در حوزه هوش مصنوعی در کنار پیشرفت هایی که امروزه شاهد آن هستیم با چالش ها و محدودیت های بسیار زیادی همراه بوده است که با پیشرفت این علم این چالش ها نیز روزبه روز پیچیده تر می شود. البته دستیابی به ابزارهای هوشمندی که بتواند با هوش بشری برابری کند هنوز راهی طولانی در پیش دارد. در حال حاضر هوش مصنوعی فقط قادر است شرایطی را به انسان ها پیشنهاد کند یا این که به عنوان دستیار نیروی انسانی در انجام کارهای مختلف و بویژه امداد و نجات به ما کمک کند.
آینده هوش مصنوعی را چگونه پیش بینی می کنید؟
آنچه مسلم است رباتیک، هوش مصنوعی، نانو و کامپیوتر یا به عبارتی فناوری اطلاعات در دنیای آینده تغییر و تحول ایجاد می کند. البته پیش بینی آینده هوش مصنوعی دشوار است. یکی از نمادهای هوش مصنوعی که می توانید برای آینده تصور کنید خودروهای بدون راننده است که بویژه در شهرهای پرترافیک که افراد مدت زمان زیادی را در ترافیک سپری می کنند وجود خودروهای بدون راننده بسیار مورد توجه است و به این ترتیب شما می توانید هدایت خودرو را به هوش مصنوعی خودرو واگذار کرده و از زمانی که در ترافیک هستید برای مطالعه استفاده کنید یا این که بردن فرزندان به مدرسه را به این خودروهای هوشمند بسپارید. به طور کلی به کمک این خودرو ها می توانید راحت تر خانواده، کار و زندگی شخصی تان را مدیریت کنید. چشم انداز ما این است که تا سال 2035 از هوش مصنوعی در اتومبیل های بدون راننده به طور گسترده استفاده شود که این فناوری موجب تسهیل هر چه بیشتر زندگی خواهد شد.