معصومه امیرخانی، گفتار درمانگر در گفتگو با ایسنا:
رشد طبیعی گفتار و زبان نقش اساسی در سایر جنبه‌های رشد انسان از قبیل رشد اجتماعی، رشد روانی، رشد اخلاقی و رشد شخصیتی و پیشرفت تحصیلی دارد. نگرانی در بین والدینی که فرزندان آنها دیر زبان باز می‌کنند، رایج است. اما برخی والدین به دنبال توجیه آن هستند و عموما بیان می‌کنند که کودک ما تنبل است و یا اطرافیان او مانند پدر، مادر، دایی و... نیز دیر شروع به سخن گفتن کرده‌اند.
در مواجهه با این مشکل باید بدانیم در هر سنی چه انتظاری باید از کودک خود داشته باشیم:
پیش از ۱۲ ماهگی کودک باید نشانه‌هایی مانند صداهای نامفهوم برای ایجاد ارتباط با محیط اطراف از خود نشان دهد. حوالی ۹ ماهگی کودک باید بتواند از برخی صداها بدون توجه به معنای آنها گفتار تولید کند.
کودک در ۱۲ تا ۱۵ ماهگی باید محدوده وسیعی از اصوات کلامی را به کار ببرد و یک یا چند کلمه صحیح را بیان کند و قادر به فهم و انجام دستورات باشد.
کودک در ۱۸ ماهگی در حدود ۲۰ کلمه و تا ۲ سالگی حدود ۵۰ کلمه را باید بیان کند. در دو سالگی کم کم ترکیبات دو کلمه‌ای می‌سازد و دستورات دو مرحله‌ای را اجرا می‌کند.
والدین کودک دو تا سه ساله اغلب شاهد یک تحول اساسی در صحبت کردن کودک هستند به صورتی که دامنه لغات کودک به یکباره افزایش پیدا می‌کند و می‌تواند سه کلمه یا بیشتر را با هم ترکیب کند و جمله بسازد و درک کودک در این سن افزایش پیدا می‌کند.
اگر کودک هیچ یک از موارد فوق را متناسب با سن خود انجام ندهد و با توجه به این الگو صداها را پاسخ ندهد و یا با صدا منظور خود را منتقل نکند، به عنوان مثال اگر کودک تا ۱۸ ماهگی از اشاره استفاده کرده و یا در فهم خواست‌های کلامی ساده و انجام آنها مشکل داشته باشد، حتما باید موضوع رصد و پیگیری لازم انجام شود.
اگر کودک بزرگتر از دو سال، کلمات و رفتارها را تقلید کرده ولی خودش به صورت خود انگیخته از آنها استفاده نکند و یا در فهم دستورات دچار مشکل است و وضوح گفتار پایینی دارد باید با مراجعه با گفتاردرمانگر درمان را آغاز کنند.
به طور کلی گفتار کودک باید در دو سالگی ۵۰ درصد، در سه سالگی ۷۵ درصد و در چهار سالگی ۱۰۰ درصد قابل فهم باشد.
عوامل زیادی باعث تاخیر کلامی در کودکان می‌شوند: عقب‌ماندگی ذهنی، مشکلات شنیداری، دو زبانه بودن خانواده، فقر روانی و اجتماعی، اوتیسم، آسیب‌های مغزی، آسیب ویژه زبانی، وراثت و موتیسم انتخابی را می‌توان از جمله عوامل تاخیر کلامی در کودکان برشمرد.
درمان قطعی اختلالات گفتاری، زبانی و ارتباطی گفتاردرمانی است؛ والدین نباید زمان را از دست داده و مراجعه به گفتار درمانگر را به تعویق بیاندازند.
والدین در مواجهه با رشد کند زبانی فرزند خود حتما موضوع را با گفتاردرمانگر در میان بگذارند. آنها نباید برچسب کند ذهن بودن به فرزند خود بزنند و آنان را با دیگر کودکان مقایسه کنند بلکه باید وقت بیشتری را با کودک خود سپری کرده و کلمات معنادار روزمره را مدام تکرار کنند.
قرار گرفتن کودک در محیط همسالان خود و تشویق کودک به گوش کردن صدا از راهکارهای رشد کلامی کودک است و لازم است والدین در ابتدا به افزایش دایره لغات کودک بپردازند و سپس با شعر و قصه خواندن، جملات ساده و آهنگین را به کودک آموزش دهند.