معصومه قاسمی - دکترای تخصصی روانشناسی و آموزش کودک
ایام تابستان است، متنی که در پی می‌آید روش‌هایی معرفی شده است که می‌تواند یاریگر اولیا در ماه‌های تعطیلات مدرسه‌ها و البته در ایام دیگر باشد:
کودکان و نوجوانان در تعطیلات تابستان می‌توانند به جای بیکاری و وقت گذرانی‌های بیهوده که در بسیاری اوقات، زیان‌های فراوانی نیز در بردارد، با آموختن کارها و مهارت‌های جدید، اوقاتی پربار را سپری کنند. به راستی روزهای گرم و بلند تابستان فرصت مناسبی است تا با سرگرمی‌ها، بازی‌ها و مسئولیت‌های جدید، کودکان را از بیکاری و کسالت برهانیم و آنان را به اجرای فعالیت‌های پرفایده و به درد بخور، تشویق کنیم.
چند پیشنهاد ساده برای پر بار کردن اوقات بیکاری کودکان
۱. کاشتن سبزیجات:
به راستی چه کاری بهتر از کاشت و برداشت سبزیجات در باغچه، جعبه و گلدان می‌تواند، پایه‌های علوم تجربی را به کودکان بیاموزد؟ می‌توانید با کاشت دانه‌ها و بذرهایی که به آسانی رشد می‌کنند، ضمن سرگرم ساختن کودکان خود، چیزهای بسیاری درباره زندگی گیاهان و غذاهایی که مصرف می‌کنند به آنان بیاموزید.
۲. نگارش رویدادها و ماجراهای سفرهای تابستان:
کودک خود را به گردآوری بروشور، کارت پستال و دفترچه‌های اطلاعاتی مکان‌هایی که در طول تابستان به آنجا می‌روید، تشویق کنید و از آنها بخواهید، شرحی در مورد هر یک بنویسند و سفرنامه‌ای در مورد گشت و گذارهای تابستانی خود و خانواده، تهیه کنند. آنها همچنین می‌توانند عکس‌ها و نوشته‌های خود را در کتابچه یا آلبومی چسبانده و برای هر سفر یا بازدید، مجموعه‌ای دارای عکس و شرح کامل تهیه کنند.
۳. از کودکان خود بخواهید، عروسک‌های نمایشی درست کنند:
کودکان می‌توانند با وسایل ساده‌ای که در اختیار دارند، عروسک‌های نمایشی تهیه کنند. سپس داستانی در مورد عروسک خود تهیه کرده و برای سایر اعضای خانواده یا دوستان خود نمایش دهند.
۴. کودکان را به ساختن وسائل یا پختن غذاها و شیرینی‌های ساده وادارید:
اگر به کتابفروشی یا اسباب بازی فروشی سری بزنید، کتاب‌های بسیاری در مورد ساختن وسائل گوناگون از قبیل لانه پرندگان، هواپیما و تابلوهایی که با تکه های پارچه درست می شوند، پیدا می‌کنید، این نوع سرگرمی به کودکان یاد می‌دهد که با خواندن دستورهای ساخت و عمل کردن به آنها، روش ساختن وسائل و دستگاه‌های گوناگون را یاد بگیرند. ضمناً حس خلاقیت آنها نیز پرورش یافته و از ساختن چیزها لذت می‌برند.
کتاب‌هایی که روش اجرای آزمایش‌های علمی ساده را به کودکان می‌آموزند نیز برای تقویت روحیه علمی‌کودکان بسیار سودمند است.
کتاب‌های آشپزی نیز می‌توانند به گذراندن اوقات بیکاری نوجوانان کمک کنند. می‌توانید آنها را به درست کردن غذاهای جدید، وادارید. در این صورت خود آنها هم از خوردن غذاهای دستپخت خود لذت می‌برند.
۵. کارها و مسئولیت‌های خانه را به کودکان واگذار کنید:
کودکان و نوجوانان انرژی فراوانی دارند، آیا بهتر نیست که این گنجینه انرژی را صرف کارهای سودمند کنند؟ از کودکان خود بخواهید در طول تعطیلات تابستان کارهای مفیدی مانند، شستن ماشین، رنگ کردن نرده یا وسائل خانه، چیدن میز یا تمیز کردن قفسه‌ها را برعهده گرفته و انرژی خود را صرف این قبیل کارها کنند.
۶. کودکان را راهنمای گردشگری خود سازید:
نیمی از لذت سفر پیش از رفتن به مقصد آغاز می‌شود. کودکان را در کارهای پیش از سفر دخالت دهید. از آنها بخواهید روی نقشه شهرها و راه‌های رسیدن به آنها را پیدا کنند. آثار تاریخی و جاهای دیدنی شهرها را بیابند و اطلاعات و ویژگی‌های هر مکان دیدنی را تهیه کنند تا در هنگام سفر با استفاده از این راهنما از آن مکان‌ها بازدید کنید. اگر با خودرو شخصی مسافرت می‌کنید از کودکان بخواهید مسافت‌ها را تعیین کرده و مقدار بنزین مصرفی را تخمین بزنند.
۷. کودکان را به دیدن کارخانه‌ها یا مکان‌های مربوط به حرفه‌های گوناگون ببرید:
بی‌گمان بازدید از کارخانه‌های تولید مواد غذایی یا بهداشتی و یا کارگاه‌های سازنده وسائل خانگی یا تولیدی برای کودکان و نوجوانان بسیار جالب و سودمند است. در هر مکانی که زندگی می‌کنید، مکان‌های بسیاری از این دست، وجود دارد. در تعطیلات تابستان به چند تای آنها سری بزنید.
۸. کودکان را به موزه‌ها ببرید:
موزه های محل زندگی‌تان مکان‌های بسیار جالب و دیدنی برای کودکان به شمار می‌روند. هر چقدر هم گرفتار و پرمشغله باشید باز هم یکی دو روزی فرصت بازدید از آنها را خواهید داشت. به همراه فرزندانتان به دیدن موزه‌ها بروید و یقین داشته باشید که این کار حتی بیش از بسیاری از دوره‌های آموزشی برای کودکان و نوجوانان آموزنده است.
۹. کودکان خود را به نوشتن تشویق کنید:
از کودکان بخواهید برای شما، خواهران و برادران یا دوستان و خویشان خود نامه بنویسند. همچنین آنها می‌توانند برای مجله‌ها یا روزنامه‌ها، مسئولان برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی یا مسئولان محلی خود، نامه نوشته و درخواست خود را مطرح کنند. این کار سبب تقویت مهارت نوشتن و حس خودباوری آنها خواهد شد.