نام کتاب: ریاضیات زیبا
جان نش، نظریه بازی‌ها، و جست‌وجوی رمز طبیعت
نویسنده: تام سیگفرید
مترجم: مهدی صادقی
موضوع: ریاضیات
تعداد صفحات: ۳۱۲
شابک: 978-964-185-253-7
نوبت چاپ: ۴
قطع: رقعی
جلد: شومیز
قیمت: ۱۵۰,۰۰۰ ﷼
در سال 2001، فیلمی روی پرده های سینما آمد كه حیرت همگان را برانگیخت. این فیلم هر چند كه نتوانست جایزه اسكار را ببرد اما برنده جایزه گلدن گلوب و جوایز متعدد دیگری شد. «ذهن زیبا» كه برداشتی از كتاب سیلویا ناسار با همین نام بود به فراز و نشیب های زندگی «جان نش»، ریاضیدان كه دچار شخصیت دوگانگی شده بود پرداخته بود. او در ذهنش گمان می كرد كه مسوولیتی خطیر برای مقابله با دشمن دارد و از این رو استخدام شده است تا با ریاضیات به مقابله با آنها بپردازد. اما در واقع این گونه نبود. و او در همین حال در دنیای واقعی فرضیه یی را تكمیل كرد كه در دنیای اقتصاد و دیگر علوم كاربرد بسیار یافت. در فیلم هر چند شخصیت و ذهن دوگانه «نش» در بعضی مواقع غیرواقعی بود اما به یك اصل وفادار مانده و آن این بود كه او ریاضیدانی بود كه توانست با تكمیل نظریه بازی ها انقلابی را در همه علوم از جمله علم اقتصاد برپا كند، به همین خاطر در سال 1994، آكادمی نوبل، جایزه نوبل اقتصادی را به او اعطا كرد.
اما اخیرا كتابی به زبان فارسی منتشر شده كه به كند و كاو كار «جان نش» می پردازد. «ریاضیات زیبا» كه بر گرفته از كتاب «ذهن زیبا» سیلویا ناسار است به این مهم پرداخته است و در عین حال نظریه بازی ها را بسط هم داده است.
فرضیه یا نظریه بازی ها، از مدت ها پیش افكار ریاضیدانان را به هم ریخته بود. فون نویمان، ریاضیدان برجسته امریكایی در سال 1928 مقاله یی را ارائه داد كه این مقاله در اصل ورود نظریه بازی به دنیای مدرن بود. هر چند تا پیش از فون نویمان، ریاضیدانان برجسته یی مانند جیمزوالدگریو انگلیسی در سال 1713 و ارنست تسرملو آلمانی، در سال 1913 روی نظریه بازی ورق و شطرنج كار كرده بودند اما این كارها نتوانستند وارد تئوری دیگر علوم شوند و حتی نتوانستند به این سوال جواب دهند كه بهترین استراتژی قطعی برای دو نفری كه می خواهند بازی را ببرند چیست. فون نویمان، در مقاله خود توانست مشخص كند كه در بازی های دونفره مجموع صفر همیشه راهی وجود دارد تا بهترین استراتژی ممكن را پیدا كرد یا به دنبال استراتژی ای بود كه به واسطه آن با توجه به قواعد بازی و انتخاب های حریف، امكان برد شما حداكثر شود. این مقاله اساس انقلابی در علم اقتصاد بود.
با آنكه فون نویمان در مقاله سال 1928 تلاش نكرد تا چیزی درباره علم اقتصاد بنویسد اما در سال های بعد او با همكاری اقتصاددانی به نام اسكار مورگن اشترن، نظریه بازی ها را با علم اقتصاد تركیب كرد و كتاب «نظریه بازی ها و رفتار اقتصادی» را در سال 1944 منتشركردند.
اما این كتاب یك چیزی كم داشت كه با ورود «جان نش» نظریه بازی ها تكمیل تر شد و آن «تعادل» بود. هر بازی در نهایت به یك نقطه تعادل خواهد رسید. هر بازی یا یك برد دارد یا یك باخت. اما می تواند، هر دو سر برد باشد یا هر دو سر باخت. در هر صورت بازی «تعادل» دارد. این نقطه «تعادل» سرآغاز كار «جان نش» بود. نش، در دوران دانشجویی خود مقاله یی را تحت عنوان «مساله داد و ستد» منتشركرد كه با مساعدت از نظریات فون نویمان و مورگن اشترن بود. این مقاله او را در زمره یكی از پیشگامان نظریه بازی ها قرار داد. این مقاله در واقع «تعادل نش» را معرفی كرد. نش در این مقاله نشان داد كه «حداقل یك نقطه پایدار وجود دارد كه در آن استراتژی های بازیكن های رقیب در تعادل است.» اگر ریاضیات نیوتن در قرن هفدهم انقلابی در ریاضیات به وجود آورد، اگر آدام اسمیت در قرن هیجدهم اقتصاد را به یك علم تبدیل كرد، نظریه بازی ها هم كه «نش» در آن انقلابی به وجود آورد بنیان علوم را تقویت كرد. این برداشت از كتاب «ریاضیات زیبا» است. كتاب ریاضیات زیبا نوشته تام سیگفرید و ترجمه مهدی صادقی از سوی نشر نی منتشر شده است كه به زیبایی و در قالب یك داستان نظریه انقلابی جان نش، پیشینه و سابقه، آن را معرفی می كند.