روزنامه ایران، یکشنبه ۲۵ تیر ۱۳۹۶
بیژن ظهوری زنگنه/ استاد علوم ریاضی دانشگاه صنعتی شریف
خبر تکاندهنده فوت مریم میرزا خانی قلب دانشگاهیان صنعتی شریف را هم به دردآورد. انگار همین دیروز بود که مریم، دانش‌آموز پایه دوم دبیرستان به دانشگاه صنعتی شریف آمده بود و می‌خواست با اشتیاق در کلاس‌های ریاضی دانشگاه شرکت کند. این کلاس‌ها نه برای مریم که برای همه دانش‌آموزان ممتاز ریاضی از سراسر کشور تشکیل می‌شد. مریم یکی از چند دانش‌آموز نخبه و با استعداد در درس ریاضی بود. خوب به خاطر دارم همان روزها که او تنها 16-17 سال داشت زودتر از بقیه دانش‌آموزان سر کلاس درس می‌آمد و با پرسش‌های پی در پی اش، ذوق و شوق تدریس را برای من دو چندان می‌کرد. در آن کلاس، دو دانش‌آموز ممتاز بیشتر نبودند. یکی «مریم میرزاخانی» و دیگری «رویا بهشتی»... یکی سؤال می‌پرسید و دیگری بدنبال جواب سخت معادلات و مجهولات بود. اما یکی نه تنها سؤال می‌پرسید که پارا فراتر گذاشته و خیلی از معادلات را برهم می‌زد! همان روزها بود که مریم از علاقه وافرش به رشته ریاضی و شرکت در المپیاد ریاضی سخن می‌گفت. بعد از تابستان هم به دانشگاه می‌آمد و با ما درباره معادلات ریاضی، بحث و گفت‌و‌گو می‌کرد. برای همین تلاش بی‌وقفه اش، سرانجام توانست در همان دوران نوجوانی، چندین جایزه بین‌المللی معتبر را کسب کند.
تا جایی که بالاخره بدون کنکور وارد دانشگاه شد و چندین سال هم دانشجوی من باقی ماند. در آن زمان به خوبی به خاطر دارم که تا دیروقت در دانشگاه می‌ماند و تحقیق می‌کرد و تحقیق و تحقیق... خیلی وقت‌ها، درباره معادلات و حل مسائل مختلف مرا سؤال پیچ می‌کرد و در نهایت این خود او بود که به نتیجه خیلی از مجهولات می‌رسید.
در همان دوران لیسانس، شروع به نوشتن مقالاتی با همراهی دکتر محمودیان، استاد دانشگاه شریف کرد و انصافاً نیز مقالات ماندگاری از خود به جای گذاشت. سختکوشی و کنجکاوی مریم مثال زدنی بود. آنقدر که بعضی شب‌ها، در راه منزل، همراهی‌ام می‌کرد تا بتواند سرانجام پاسخ سؤال‌هایش را پیدا کند. مریم به قدری تلاش می‌کرد که به یاد ندارم از درس من نمره‌ای به غیر از 20 گرفته باشد. حتی یکبار هم از جزوه من ایراد گرفت! سال‌ها گذشت و مریم توانست مدرک فوق‌لیسانس خود را هم در رشته ریاضی از دانشگاه شریف اخذ کند. زمانی‌که برای خداحافظی پیش ما آمد، همه مطمئن بودیم که زمانی مریم با همین تلاش‌ها و استعداد وافرش در رشته ریاضی، خودش را به عنوان یک زن برجسته ایرانی، به دنیا معرفی و ثابت خواهد کرد.
این اتفاق بالاخره افتاد و روزی او توانست بزرگترین جایزه ریاضی دنیا را از آن خود کند. آن زمان، شوق و حال و روز او وصف ناشدنی بود. مریم به نابغه ریاضی دنیا تبدیل شد، چرا که سختکوش، پر تلاش و شفاف بود. دختری که از همان زمان دانش‌آموزی، بال پریدن داشت و رؤیاهای بزرگش را برای استادانش هم ترسیم می‌کرد. او همیشه بدنبال کشف راه حل‌های جدید و معادلات پیچیده ریاضی بود. سرانجام هم توانست در جوانی، به لیست دانشمندان بزرگی اضافه شود که جهت گیری‌های علمی ریاضی را مشخص کردند. اما اکنون از دست دادن چنین اعجوبه‌ای، تأسف عمیق ما را به دنبال دارد.