هوش فضایی قابلیت درک اشکال و تصاویر سه‌بعدی است. به طور معمول این قابلیت، متعلق به نیمکره (لوب) راست مغز است که در هنگام حل پازل‌ها، نقشه‌خوانی و طراحی و اجرای پروژه‌های عمرانی و مهندسی خود را نشان می‌دهد.
از آنجایی که هوش فضایی شامل عمل دیدن می‌شود بنابراین توانایی انسان در درک و تحلیل اشکال و تصاویر را نیز افزایش می‌دهد. شناخت تصویر، درک رابطه شکل و زمینه همچنین سازمان‌دهی و مدل‌سازی ساختار یک ایده به صورت تصویری از قابلیت‌های هوش فضایی به شمار می‌آید.
به هوش فضایی، اغلب "تفکر دیداری" نیز گفته می‌شود. به عنوان مثال وقتی یک نفر مشغول پیاده‌روی در محوطه‌ای وسیع بدون جاده یا هیچ علامت راهنمایی است، و تنها همراه او یک نقشه و یک قطب‌نما است؛ عمل ذهنی آن فرد در تصویرسازی ذهنی برای پیدا کردن مسیر خود بر اساس نقشه و قطب‌نما، چیزی است که هوش فضایی را معنا می‌کند.
هوش فضایی از توانایی انسان در بازی شطرنج گرفته تا هدایت و فرماندهی نیروهای ارتش در میدان جنگ، تاثیر دارد. در بازی شطرنج نه تنها لازم است شما برای پیروزی بر حریف، استراتژی خود را تعیین و راه‌بری کنید بلکه نیاز است، همزمان حرکت‌های حریف را نیز پیش‌بینی و خنثی نمائید. در اینجا هوش فضایی به کمک شما می‌آید تا به مغز شما قدرت تصویرسازی صفحه شطرنج و پیش‌بینی تمام حرکات احتمالی مهره‌ها را حتی بدون حرکت واقعی آنها بدهد.
مثال خوب دیگر برای کاربرد هوش فضایی، پازل مکعب روبیک است. این مکعب سه وجهی 3×3×3 با 9 مربع در هر طرف، عملا 54 وجه را می‌سازد. هر وجه با یکی از 6 رنگ پر شده‌اند که با کوچکترین حرکتی در طول یا در عرض، تمام رنگ‌ها به هم ریخته شده و شما باید برای مرتب کردن دوباره وجه‌ها با رنگهای یکسان، تمام قوای ذهنی و مهارت‌های درک فضایی خود را به کار برید. گرچه که ترفندهای زیادی برای حل پازل مکعب روبیک وجود دارد اما آنچه در همه این راه‌ها، مشترک است، قدرت تحلیل فضایی یا همان هوش فضایی است که شما را قادر به درک و استفاده از راه‌حل می‌کند.
آموزش و افزایش هوش فضایی به رشد بسیاری از عملکردهای مغز از جمله، حافظه، توانایی شناختی و تفکر کمک می‌کند. افرادی که می‌توانند راه‌حل‌ها و الگوهای حل مسئله را به خوبی درک و تجسم نمایند، همیشه موفق‌تر از افرادی هستند که ناچارند تمام راه‌های ممکن را برای حل مسئله در عمل آزمایش کنند تا نهایتا بتوانند آن را حل نمایند.