علیرضا فخارزاده جهرمی، معاون بنیاد نخبگان استان فارس در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا
معاون بنیاد نخبگان استان فارس به تشریح وضعیت فارغ‌التحصیلان رشته‌های گروه ریاضی، انواع هوش و جایگاه آن در نزد مردم و طرح ملی شهاب یا "شناسایی و هدایت استعدادهای برتر" پرداخت و با بیان اینکه هدایت تحصیلی ذیل این برنامه قرار می‌گیرد، خاطرنشان کرد: اکنون زمان مناسبی است که اجرای این طرح مورد بازبینی قرار گرفته و از بیراهه رفتن آن جلوگیری شود.
علیرضا فخارزاده جهرمی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با بیان این که اکثر مردم ما هوش و استعداد را فقط از دو نوع تجربی و ریاضی دانسته و همه سراغ آنها می‌روند٬ وضعیت بازار و جایگاه متخصصان رشته تجربی را یادآور شد و گفت: در نهایت ضریبی که به هوش تجربی داده می‌شود، بیشتر است.
وی ضمن اشاره به نظریه گاردنر و آنچه در برنامه ملی "شهاب" در حال رخ دادن است، خاطرنشان کرد: بر طبق نظر گاردنر ۹ نوع هوش وجود دارد که معادل بومی‌سازی شده آن برابر با وجود ۸ نوع استعداد است.
معاون بنیاد نخبگان استان فارس انواع هوش را هوش کلامی٬ حرکاتی ورزشی، دینی یا معنوی٬ فضایی٬ ریاضی٬ تجربی٬ رفتاری-اجتماعی و هنری عنوان کرد و توضیح داد: اگر مردم نسبت به همه انواع این هوش آگاهی پیدا کنند٬ متوجه این موضوع خواهند شد که امکان موفقیت در همه زمینه‌ها وجود دارد.
فخارزاده در همین زمینه به ذکر یک مثال پرداخت و تشریح کرد: هنرمندی همچون استاد فرشچیان آثار منحصر به فردی از خود به جا گذاشته که تکرارنشدنی هستند. این در حالی است که اگر افراد دیگر شبیه به استاد فرشچیان باشند، آثار متفاوتی خلق خواهند کرد. واقعیت این است که چنین افرادی در جامعه کم داریم و اگر چنین نبود آثار بیشتری را در میادین و پارک‌ها و ... شاهد بودیم که علاوه بر بازده فرهنگی، باعث تقویت روحیه و زمینه‌ساز خلاقیت نیز می‌شد.
وی با بیان اینکه خیلی از افراد اهمیت هوش ریاضی را درک نمی‌کنند و اگر آن را درک کنند، بیشتر روی آن سرمایه‌گذاری خواهند کرد، گفت: بخشی از این کم اهمیتی بستر فرهنگی دارد و عمده آن ناشی ازعدم شناخت کافی از هوش ریاضی و جنبه‌های کاربردی و جدید این علم است. بخشی دیگر نیز به وضعیت بازار کار برمی‌گردد؛ البته در سطح کلان می‌توان گفت بازار کار پزشکی نیز اکنون تا حد قابل توجهی اشباع شده که برخی از مهم‌ترین دلایل آن، برنامه‌ریزی غلط و مطابق نیاز پیش نرفتن دانشگاه است.
استاد دانشکده ریاضی دانشگاه صنعتی شیراز سپس به شرح وضعیت افراد پذیرفته شده در کنکور ریاضی پرداخت و توضیح داد: رتبه‌های ممتاز این رشته به تحصیل در رشته‌های فنی- مهندسی دانشگاه‌های برتر مشغول می‌شوند، اما سایر افراد که سطح میانی هستند، دانشگاه فرهنگیان را، که ضمانت کاری دارد، به کار کردن بر روی ریاضیات پایه یا کاربردی ترجیح می‌دهند.
شناسایی هوش و استعداد در مدارس مطالبه مردم باشد
فخارزاده در ادامه به معرفی برنامه ملی شهاب (شناسایی و هدایت استعدادهای برتر) پرداخت و خاطرنشان کرد: در این برنامه طی ضوابطی به معلم سال چهارم آموزش داده می‌شود که چطور این ۸ هوش را در بچه‌ها شناسایی و گزارش کند. این رویه در سال‌های پنجم و ششم نیز پی گرفته شده و اطلاعات نسبی از هوش و استعداد دانش‌آموزان به دست می‌آید، که هدایت‌های دوره متوسطه نیز بر اساس آن خواهد بود.
معاون بنیاد نخبگان استان فارس تأکید کرد: پیش‌بینی شده که هدایت در "شهاب" ابتدا به صورت عام و بعد به صورت خاص بوده، هدایت تحصیلی بخشی از آن باشد. این در حالی است که اخیراً شنیده‌ایم آموزش و پرورش قصد دارد این برنامه را فقط به هدایت تحصیلی معطوف کند که نباید این‌طور باشد.
فخارزاده با اشاره به اینکه این برنامه به کارفرمایی بنیاد ملی نخبگان و با نظارت بنیادهای نخبگان استانی اجرا می‌شود، باز شدن ذهن خانواده‌ها به دنبال اجرای چنین برنامه‌هایی را یادآور شد و افزود: کشورهایی نظیر بلژیک، فنلاند و ژاپن که دارای نظام آموزشی بسیار موفقی هستند، رویه فوق را دنبال کرده‌اند و دنبال شدن آن باید مطالبه مردم از دولت باشد. دامنه این شناسایی فعلاً از پایه چهارم آغاز شده است. اگر این رویه ادامه پیدا کند و به درستی اجرا شود، هدایت انواع هوش و استعداد تا حدودی انجام می‌شود که البته باید جزو مطالبات مردم نیز باشد.
مراقب باشیم برنامه ملی شهاب به بیراهه نرود
معاون بنیاد نخبگان استان فارس افزود: طرح شهاب پنج سال است که به صورت نامحسوس (چراغ خاموش) در کشور اجرا می‌شود و اکنون زمان مناسبی است که مسئولین حواسشان باشد این طرح به بیراهه نرود. چنان‌چه طرح فوق به درستی اجرا شود، هدایت تحصیلی ذیل آن قرار می‌گیرد.
فخارزاده نهاد اجراکننده برنامه ملی شهاب را وزارت آموزش و پرورش معرفی کرد و توضیح داد: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم این طرح را از مقطع دانشگاه به بعد دنبال خواهند کرد. گویا بنیاد ملی نخبگان هم قصد دارد بر روی یک الی ۲.۵ درصد دانش‌آموزان دارای استعدادهای برتر سرمایه‌گذاری کند تا بحث نخبه‌پروری دنبال شود.
وی با اشاره به اینکه تمام این موارد در اسناد بالادستی کشور از جمله سند راهبردی کشور در امور نخبگان، سند چشم‌انداز مدرسه در افق ۱۴۰۰ و ... آمده است، از رصد این طرح از سوی ستاد انقلاب فرهنگی خبر داد و اظهار کرد: امیدوار هستیم به موجب اجرای صحیح این طرح در آینده، شاهد تحولاتی در نظام آموزشی باشیم.
لزوم نخبه‌سازی و نخبه‌گماری در کشور/دانشگاه و صنعت مشکلات را به هم انتقال دهند
معاون بنیاد نخبگان استان فارس خاطرنشان کرد: سه عامل منابع طبیعی، وضعیت جغرافیایی و نیروی انسانی از عوامل تأثیرگذار در موفقیت کشورها محسوب می‌شوند. در این میان سهم نیروی انسانی بیشتر است، چرا که اگر این عامل مؤثر واقع شود، به درستی از منابع طبیعی و موقعیت جغرافیایی استفاده خواهد شد.
فخارزاده تأکید کرد: در کشور باید نخبه‌شناسی، نخبه پروری و نخبه‌گماری صورت گیرد؛ این به معنی شناسایی و توانمندسازی استعدادهای برتر است به طوری که فرد مورد نظر به یک فرد خبره تبدیل شده و بتواند در صحنه‌های ملی، اجتماعی، مذهبی و ... اثرگذار باشد. پزشکی که فقط در پزشکی حاذق و عالم باشد و آن را صرفا از دید درآمد نگاه کند، بیشتر مانند یک تاجر است و البته این اصلا عیب نیست، اما او نخبه نیست. اما اگر علاوه بر اینها در سطح علمی بالا بوده و به رفع مشکلات جامعه نیز اقدام کند و اثرگذار باشد، او نخبه است.
وی با بیان این که تکنسین خوب در کشور کم داریم و در عین حال مهندس بیکار زیاد داریم، تشریح کرد: در برهه‌ای از زمان جمعیت نسل جوان بالا بود که آنها را با تحصیل جلو بردیم، در حالی که در ایجاد اشتغال برای آنها موفق نبوده‌ایم. در حال حاضر آنچه در دنیا انجام می‌گیرد، کارآفرینی است یعنی تولید کار توسط خود افراد، نه آن که لزوماً دولت برای آنها کار اداری درست کند.
معاون بنیاد نخبگان استان فارس ادامه داد: در گذشته این بحث مطرح بود که دانشجویان را به منظور استخدام تعلیم دهند. در حال حاضر در جهان پیشرفته این مطرح است که دانشجویان را برای کارآفرینی تعلیم دهند و منظور از این همان ایجاد دانشگاه‌های نسل سوم و کارآفرین است. فخارزاده خاطرنشان کرد: چاره کار این می‌تواند باشد که دانشگاه با دیدگاه کارآفرینی یا نو ارزش‌آفرینی جلو رفته و نیروی‌های فارغ‌التحصیل سرآمد خودش را در شرکت‌های خود یا وابسته به خود، که البته باید ایجاد یا مشارکت کند، به کار بگیرد.
وی با اشاره به این که آمریکا و اروپا در برهه‌ای از زمان با این مشکل مواجه بوده‌اند، لزوم قرار گرفتن متخصصین دانشگاهی در کنار متخصصین صنعتی و تولید درس‌های مشترک را یادآور شد و گفت: دانشگاه و صنعت باید مشکلات را به هم انتقال دهند؛ این کاری است که دیگران انجام داده و جواب گرفته‌اند.
معاون بنیاد نخبگان استان فارس در پایان بار دیگر بر لزوم گنجاندن فرآیند شناسایی هوش و استعدادها در طول تحصیلات پیش از دانشگاه تأکید کرد و افزود: اصل کار این است که باید هم از این دیدگاه و هم از دیدگاه کارآفرینی، تحولی در نظام آموزش و پرورش و آموزش عالی ایجاد شود.