بعضی از افراد فکر می‌کنند کسانی که حافظه خوبی دارند حتماً از هوش بیشتری هم برخوردار هستند اما در واقع قدرت حافظه تا حد زیادی بستگی به این دارد که از چه ابزارهایی برای حفظ‌کردن موضوعات استفاده می‌کنیم و تا چه حد در استفاده از آنها مهارت داریم.
خیلی اوقات پیش می‌آید فراموش می‌کنیم دسته‌کلید خود را کجا گذاشته‌ایم. شماره تلفن منزل را فراموش یا مدام وسایل‌مان را گم می‌کنیم. فراموشی برای همه ما واژه آشنایی است چون اغلب برایمان پیش آمده که گاهی هنگام شرکت در امتحان آنچه را خوانده‌ایم به خاطر نمی‌آوریم، نشانی دوستمان را فراموش می‌کنیم، نمی‌توانیم شماره تلفنی را به یاد آوریم یا نام فرد آشنایی که بارها او را دیده‌ایم از خاطرمان می‌رود و حتی روز تولد اعضای خانواده را هم فراموش می‌کنیم. متخصصان معتقدند که استرس‌های روزمره تا حدی مغز انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهند و باعث کم‌حافظگی می‌شوند.
بعضی از افراد فکر می‌کنند کسانی که حافظه خوبی دارند حتماً از هوش بیشتری هم برخوردار هستند اما در واقع قدرت حافظه تا حد زیادی بستگی به این دارد که از چه ابزارهایی برای حفظ‌کردن موضوعات استفاده می‌کنیم و تا چه حد در استفاده از آنها مهارت داریم.
چرا فراموش می‌کنیم؟
فراموشی، نوعی ناتوانی در به‌یادآوردن و به‌خاطرسپردن موضوعات مختلف و حاصل تغییراتی در مغز است که می‌تواند بخشی طبیعی از فرایند پیری یا نشانه‌ای از نوعی بیماری باشد. اما همه فراموش‌کردن‌ها به این دلیل نیستند و دلایل زیاد دیگری می‌توانند در آن دخیل باشند.
زمانی که فرد فراموشی را تجربه می‌کند، به‌یادآوردن اطلاعات و رویدادها، یادگرفتن چیزهای تازه یا شکل‌دادن به خاطرات جدید بسیار سخت خواهد بود. عمده دلایل فراموشی، افزایش سن، عوارض جانبی داروها، تروما و ضربات شدید، کمبود ویتامین، عفونت مغزی و دیگر اختلالات و بیماری‌هاست.
استرس، کار زیاد، نداشتن خواب و استراحت کافی و حواس‌پرتی مداوم بر حافظه کوتاه‌مدت ما تأثیر می‌گذارند. البته در افراد مسن، فراموشی بیش از حد می‌تواند نشانه‌ای از آلزایمر یا زوال عقل باشد. بنابراین برای شروع فرایند درمان، عوامل زمینه‌ای این مشکل باید شناسایی شوند.
افزایش کارایی مغز
بررسی‌های علمی گسترده از ارتباط مستقیم بین سبک زندگی با عملکرد سلول‌های مغز خبر می‌دهند. فرقی ندارد چند سالمان باشد، در واقع سبکی که برای زندگی خود انتخاب می‌کنیم تأثیر زیادی بر فعالیت‌های ذهنی ما خواهند داشت. توجه داشته باشیم سوخت اصلی مغز، گلوکز است و نخستین نشانه‌های اختلالات مغزی و ازبین‌رفتن حافظه نیز در واقع کاهش توانایی این سیستم در استفاده بهینه از گلوکز است. استفاده از مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان‌های قوی در تقویت مغز مؤثر است. اسفناج، بروکلی، سیب‌زمینی و به طور کلی سبزیجات برای مغز مفید هستند. اسیدهای چرب امگا۳ یکی از مواد مهم برای افزایش کارایی مغز هستند. خوردن ماهی، انواع مغزها به‌ویژه گردو، دانه‌ها و حبوبات باعث تقویت حافظه می‌شوند. مصرف ویتامین‌های گروه B و اسیدفولیک هم تأثیر زیادی در بالابردن کارایی مغز دارد؛ در حالی که پرخوری باعث تصلب شرائین، سختی دیواره رگ‌های مغز و در نهایت نیز منجر به کاهش قدرت ذهنی خواهد شد و کشیدن سیگار و مصرف بالای الکل هم برای حافظه مناسب نیست.
سرعت تغییر و تحولات جامعه کنونی و همراه‌شدن با آن، استرس و اضطرابی به دنبال دارد که اگر در آن غرق شویم، سلامت و سیستم عصبی و مغز ما را مورد تهدید قرار خواهد داد. بنابراین با وجود مشغله‌های بسیاری که همه ما امروزه با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کنیم، باید فرصتی هم برای رسیدگی به خود داشته باشیم.
برای این منظور باید راهی برای مدیریت استرس پیدا کنیم تا از این طریق بتوانیم مانع از تخریب سلول‌های مغزی شویم. برای برخورداربودن از حافظه خوب نباید خواب کافی را فراموش کنیم. کم‌خوابی می‌تواند قدرت حافظه و تمرکز را کاهش دهد. ضمن آنکه خواب شب نیز اهمیت بیشتری نسبت به خوابیدن در روز دارد.
برقراری ارتباطات اجتماعی مختلف، ورزش و رفتن به طبیعت هم می‌تواند احتمال ابتلا به استرس‌های مزمن، اضطراب و افسردگی را کاهش دهد.
تقویت حافظه
دقت و توجه یکی از بخش‌های مهم حافظه است و شرط ورود اطلاعات از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلندمدت، داشتن دقت و توجه و تمرکز است. بنابراین با آنکه فراهم‌آمدن چنین شرایطی کار آسانی نیست اما باید راه‌هایی برای افزایش تمرکز بیابیم.
انباشته‌شدن کارها نیز باعث ایجاد استرس می‌شود چون مغز باید فرصتی برای پردازش اطلاعات داشته باشد. بنابراین مدیریت زمان و برنامه‌ریزی صحیح و قابل اجرا می‌تواند باعث آرامش بیشتر برای یادگیری و به‌خاطرسپردن اطلاعات باشد.
مطالب خوانده‌شده نیز باید مرتب و منظم باشند و مرتب تکرار شوند چون حافظه مطالب دسته‌بندی‌شده را راحت‌تر به یاد می‌آورد. ضمن آنکه تکرار و همچنین به کار بردن ترفندهای مختلف برای بهتر به‌خاطرسپردن مطالب نیز ازجمله تکنیک‌هایی است که می‌تواند به یادآوری بهتر کمک کند. همچنین مرور اطلاعات و مطالب خوانده‌شده می‌تواند مفید واقع شود.