دانشگاه هاروارد یکی از دانشگاه‌های خصوصی عضو لیگ دانشگاه‌های آیوی یا مجتمع نیلوفری است، مجتمعی متشکل از هشت دانشگاه مشهور جهان که به دلیل ساختمان‌های قدیمی که نمای آنها با پیچک پوشانده شده به این شکل نامگذاری شده‌اند.
هاروارد در کمبریج ماساچوست واقع شده و شدت نفوذ و قدرتی که دارد آن را به یکی از مشهورترین دانشگاه‌های جهان تبدیل کرده‌است. هاروارد در سال 1636 توسط نهاد هیات قانونگذار ایالت ماساچوست ایجاد شد و کمی بعد از آن نام اولین حامی و پشتیبان مالی این دانشگاه، جان هاروارد برای آن انتخاب شد.
دانشگاه هاروارد قدیمی‌ترین موسسه آموزش عالی در آمریکا محسوب می‌شود. بدنه دانشجویی و برنامه‌های آموزشی این دانشگاه در قرن هجدهم به تدریج از وضعیت صرفا روحانی و مذهبی به حالت عمومی‌تر درآمد و در قرن نوزدهم، این دانشگاه به بنیادی‌ترین مرکز فرهنگی در میان روشنفکران و نخبگان بوستون تبدیل شد. از سال 1869 تا 1909 در میانه جنگ‌های داخلی آمریکا، تصدی طولانی‌مدت چارلز ویلیام الیوت براین دانشگاه آن را به مرکز تحقیقاتی مدرن و حرفه‌ای تبدیل کرد. دانشگاه هاروارد در سال 1900 به عضو بنیانگذار انجمن دانشگاه‌های آمریکا تبدیل شد. ریاست این دانشگاه در دوران رکود اقتصادی بزرگ آمریکا و جنگ جهانی دوم به عهده جیمز بریانت کونانت بود، فردی که تلاش کرد پس از پایان جنگ ساختار آموزشی این دانشگاه را متحول ساخته و ورود به این دانشگاه را برای همه آزاد کند.
تاکنون هشت رئیس‌جمهور آمریکا، جان آدامز، جان کوئینکی آدامز، تئودور روزولت، فرانکلین روزولت، جان.اف.کندی، جورج بوش، رادرفورد بیرچارد هیز و باراک اوباما در این دانشگاه تحصیل کرده‌اند و 150 برنده نوبل در این دانشگاه به عنوان دانشجو یا عضو هیات علمی و یا محقق حضور داشته‌اند. کتابخانه این دانشگاه نیز به عنوان یکی از بزرگترین کتابخانههای آکادمیک جهان و بزرگترین کتابخانه آمریکا از دیگر ارزش‌های آن به‌شمار می‌رود. هاروارد در میان تمامی موسسات آموزش عالی در جهان از بزرگترین پشتوانه مالی برخوردار است، پشتوانه‌ای که در ژوئن سال گذشته ارزشی برابر 32.3 میلیارد دلار داشت.
تاریخچه
هاروارد در سال 1636 به رای دادگاه عالی خلیج کلونی ماساچوست با نام ابتدایی کالج جدید یا کالج شهر جدید تاسیس شد. در سال 1639، پس از اینکه یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه کمبریج 400 جلد کتاب و 779 پوند استرلینگ را به این دانشگاه بخشید، به هاروارد تغییر نام داد. بسیاری از فارغ‌التحصیلان اولیه این دانشگاه به عنوان کشیش و روحانی در کلیساها و یا مجلس در سرتاسر نیوانگلند مشغول به‌کار شدند. انکریز ماتر اولین رئیس دانشگاه هاروارد بود که از سال 1685 تا 1701 ریاست این مرکز را به عهده داشت. پس از وی جان لورت اولین رئیس غیرکشیش هاروارد به‌شمار می‌رود.
جیمز بریانت کننانت یکی از مهمترین روسای هاروارد به شمار می‌رود که از سال 1933 تا 1953 هدایت آن را به عهده داشت و در این دوران توانست هاروارد را از حق مسلم ثروتمندان به فرصتی برای نخبگان تبدیل کند. وی برنامه‌ای را برای شناسایی و جذب و پشتیبانی از جوانان نابغه آغاز کرد و در سال 1945 با انتشار گزارشی درباره چگونگی تحصیلات عمومی توانست یکی از تاثیرگذارترین بیانیه‌های تاریخ آموزش و پرورش آمریکا را از خود به‌جا بگذارد.
از سال 1945 تا 1960 امکان ورود افراد طبقه متوسط جامعه به این دانشگاه ایجاد شد و محدودیت‌های مذهبی برای ثبت‌نام در هاروارد کاهش پیدا کرد، اما محدودیت‌های نژاد‌پرستانه همچنان بر هاروارد سایه افکنده بود. در این دوران زنان تنها در دانشکده ردکلیف که در سال 1879 تاسیس شده و به یکی از مهمترین دانشکده‌های زنان در ایالات متحده آمریکا تبدیل شد، مشغول به تحصیل بودند و اکثریت دانشجویان این دانشگاه را مردها تشکیل می‌دادند. اما درسال 1977 با تلفیق پذیرش دانشجوی این دانشکده با هاروارد، میزان پذیرش دانشجویان زن نیز افزایش یافت. درو گیلپین فاوست اولین زنی است که در سال 2007 به عنوان رئیس هاروارد انتخاب شد و تاکنون نیز پست خود را در سمت ریاست این دانشگاه حفظ کرده‌است.
دانشکده‌ها و ساختمان‌های مربوط به آن
هاروارد از 11 واحد آکادمیک مجزا، 10 دانشکده و موسسه مطالعات پیشرفته ردکلیف تشکیل شده که در سرتاسر کلان‌شهر بوستون پراکنده هستند: دانشگاه اصلی هاروارد در هاروارد‌یارد در کمبریج واقع شده و وسعتی برابر 85 هکتار دارد. دانشکده اقتصاد و مجموعه‌های ورزشی هاروارد از جمله استدیوم هاروارد در منطقه جارلز‌ریور در آلستون قرار گفته‌اند،منطقه‌ای به وسعت 145 هکتار که در برابر دانشکده کمبریج در آلستون واقع شده‌است. دانشکده پزشکی، دندانپزشکی و سلامت عمومی هاروارد نیز در منطقه‌ای به وسعت 8.5 هکتار در منطقه پزشکی و آکادمیک لانگ‌وود در فاصله 5.3 کیلومتری از بوستون واقع شده‌اند.
هاروارد جدا از مناطقی که گفته شد، در منطقه جامائیکا پلین بوستون دارای باغ گیاه‌شناسی به نام باغ گیاه‌شناسی آرنولد است و همچنین در شهرهای مختلفی از جمله واشنگتن، پیترشام، کنکورد، فلورسان ایتالیا و شانگهای چین از مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی متعددی برخوردار است.
آموزش و تحصیلات
دانشگاه هاروارد 46 رشته در مقطع لیسانس، 134 رشته در مقطع فوق لیسانس و 32 رشته در مقاطع بالاتر را برای دانشجویانش عرضه کرده‌است. هاروارد در سال تحصیلی 2008-2009 درحدود هزار و 664 مدرک کارشناسی، 400 مدرک کارشناسی ارشد، 512 مدرک دکترا و چهار هزار و 460 مدرک تخصصی اهدا کرده‌است.
هاروارداز سال 1978 تا 2008 ورود به این دانشگاه مستلزم تکمیل دوره‌ای متشکل از هفت کلاس آموزشی خارج از رشته مورد نظر دانشجویان بود اما از سال 2008 به بعد دانشجویان کارشناسی باید دوره‌هایی را در هشت رشته عمومی درک زیبایی‌شناختی و تفسیری، فرهنگ و اعتقادات، استدلال تجربی و ریاضی، استدلال اخلاقی، علوم سیستم‌های زنده، علوم جهان فیزیکی، جوامع جهانی و ایالات متحده در جهان تکمیل کنند. هاروارد یکی از جامع‌ترین برنامه‌های دکترا را در جهان ارائه می‌کند.
دوره‌های تحصیلی هاروارد براساس سیستمی ترمیک بوده و از اوایل سپتامبر آغاز می‌شود و تا اواسط می به‌پایان می‌رسد. در سال تحصیلی 2012-2013 شهریه سالانه هاروارد 38 هزار دلار و هزینه کلی تحصیل در این دانشگاه 57 هزار دلار اعلام شد. از سال 2007 به بعد خانواده‌هایی که درآمد سالانه آنها کمتر از 60 هزار دلار بود از پرداخت هزینه های مربوط به تحصیل در هاروارد،از جمله هزینه اقامت و تغذیه معاف شدند، خانواده‌هایی با درآمد سالانه 60 هزار تا 80 هزار دلار تنها چند هزار در سال پرداخت کرده و خانواده‌هایی با درآمد سالانه 120 هزار تا 180 هزار دلار نباید بیشتر از 10 درصد از درآمد سالانه خود را پرداخت کنند.
اداره هاروارد به عهده ترکیبی از دو هیات مدیران است: هیات ناظران و هیات مدیره که این دو شامل 160 هزار کارمند و عضو هیات علمی هستند. هاروارد همچنین دوهزار و 400 استاد، هفت‌هزار و 200 دانشجوی کارشناسی و 14 هزار دانشجوی کارشناسی ارشد دارد. رنگ منصوب به این دانشگاه که رنگ تیم ورزشی هاروارد نیز هست، قرمز سیر بوده و از سال 1858 به صورت غیررسمی به این دانشگاه نسبت داده شد. در آن سال چارلز ویلیام الیوت جوان برای اعضای تیم قایق‌رانی خود سربند‌های سرخ رنگی خرید تا تماشاگران مسابقه به‌راحتی بتوانند تیم هاروارد را تشخیص دهند.
کتابخانهها و آزمایشگاه‌ها
سیستم مرکزی کتابخانه هاروارد در کتابخانه وندرنر در هاروارد‌یارد واقع شده‌است که شامل 80 کتابخانه مستقل حاوی 15 میلیون نسخه کتاب است. به این شکل هاروارد به گفته انجمن کتابخانههای آمریکا، مالک بزرگترین کتابخانه آکادمیک آمریکا و یکی از بزرگترین کتابخانههای جهان است.
محبوب‌ترین این مجموعه در میان دانشجویان کارشناسی، کتابخانههای کابوت، لامونت و ویدنر هستند. در این مراکز کتاب‌های کمیاب و دستنوشته‌های تاریخی و دیگر انواع مجموعه‌های ارزشمند یافت می‌شوند. قدیمی‌ترین مجموعه نقشه‌ها،اطلس‌ها و فرهنگ‌های جغرافیای آمریکا در این کتابخانهها یافت می‌شوند و دسترسی به آنها برای عموم آزاد است. همچنین بزرگترین مجموعه زبان آسیای شرقی خارج از آسیای شرقی در کتابخانه هاروارد-ینچینگ موجود است.
هاروارد همچنین مالک چندین موزه علمی،هنری و فرهنگی است،موزه هنر هاروارد تشکیل شده از سه موزه جداگانه‌است که در آنها می‌توان مجموعه‌هایی باستانی از هنرهای اسلامی، چینی، هندی اروپایی را یافت.
رتبه‌بندی هاروارد
دانشگاه هاروارد بارها توسط معتبرترین موسسه‌های رتبه‌بندی جهانی به عنوان برترین دانشگاه جهان انتخاب شده‌است. این دانشگاه از سال 2003 به بعد در رتبه‌بندی ARWU به عنوان برترین دانشگاه جهان انتخاب شده‌است و همچنین این دانشگاه در رتبه‌بندی مشترک QS و تایمز از سال 2004 تا 2009 به عنوان برترین دانشگاه جهان انتخاب شد. این دانشگاه در رتبه‌بندی عملکرد آکادمیک دانشگاه‌ها سال 2012 برترین دانشگاه جهان انتخاب شد و در رتبه‌بندی 2013-2014 PayScale به عنوان هشتمین دانشگاه برتر جهان انتخاب شد.
مشهورهای هاروارد
از مشهورترین دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه هاروارد می‌توان به بان‌کی‌مون، تئودور روزولت، جان.اف.کندی، ال گور، جورج واکر بوش، باراک اوباما، بینظیر بوتو، فردریک پرنسس دانمارک، بیل گیتس و مارک زاکربرگ اشاره کرد.
هاروارد از دانشکده‌هایی مانند هنر و علوم، کالج هاروارد، دانشکده کارشناسی ارشد هنر و علوم، موسسه رادکلیف، دانشکده اقتصاد، دندانپزشکی، طراحی، دانشکده کندی، حقوق، پزشکی، آموزش، مهندسی و علوم کاربردی و سلامت عمومی برخوردار است.