ساعات آموزشی مدارس باز هم كاهش یافت: بعد از تعطیلی پنجشنبه های مدارس، تعطیلی های وقت و بی وقت به دلیل آلودگی هوا، بارندگی، تعطیلات قبل و بعد از امتحانات، تعطیلات نوروز، روزهای بین تعطیلی و... این بار مسابقات جام جهانی فوتبال است كه ساعات آموزشی مدارس را باز هم كم می كند تا همچنان با كمتر از 160 روز آموزشی پایین تر از میانگین جهانی از لحاظ ساعات و روزهای آموزشی قرار گیریم.
شش میلیون دانش آموز متوسطه امسال درگیر برنامه فشرده درسی و امتحانی هستند كه به دلیل مسابقات جام جهانی فوتبال قرار است زودتر از موعد هر سال برگزار شود. سال گذشته نیز درست در همین روزها بود كه انتخابات ریاست جمهوری خردادماه امتحانات دانشگاه ها را جلو انداخت تا دانشگاه ها و خوابگاه ها به دستور وزارت علوم وقت قبل از انتخابات تعطیل شده باشد. در آن روزها دانشجویان باید جزوه ها و كتاب های تمام نشده را در یك برنامه فشرده كه حتی روزهای جمعه را هم حساب كرده بود، امتحان می دادند. امسال نیز اگرچه مسابقات
جام جهانی كه قرار است 24-23 خرداد ماه شروع شود، تاریخ امتحانات دانشگاه را تغییری نداده اما آموزش و پرورش از چندی قبل اعلام كرده اند «برای اینكه امتحانات خرداد ماه با مسابقات جام جهانی تداخل نداشته باشد، امتحانات پایانی سال تحصیلی 93-92 را اواخر اردیبهشت ماه برگزار می كنیم.»
مسوولان آموزش و پرورش می گویند تنها چند روز تاریخ امتحانات را جلو انداخته ایم و این چند روز تاثیر چندانی در كیفیت آموزش و فشردگی امتحانات ندارد اما از آنجایی كه مدارس معمولااز یك هفته قبل از امتحانات مطابق روال هر سال كلاس های درس را تعطیل می كنند، با شروع امتحانات در 27 اردیبهشت تقریبا از 20 اردیبهشت كلاسی برگزار نمی شود كه با احتساب دو روز تعطیل پنجشنبه و جمعه مدارس عملااز 18 اردیبهشت به حالت نیمه تعطیل در می آیند. بنابراین با این تصمیم آموزش و پرورش مدارس عملااز اواسط اردیبهشت به بعد به حالت تعطیل و نیمه تعطیل در می آیند تا در سال جدید كمتر از یك ماه مفید كلاس درس برگزار كرده باشند. این وضعیت در حالی است كه مقایسه روزها و ساعات آموزشی در ایران در مقایسه با سایر كشورهای پیشرفته نشان می دهد، كه متوسط میزان آموزش رسمی در كشور ما پایین تر از میانگین جهانی قرار دارد.
ساعات آموزشی در ایران پایین تر از میانگین جهانی
علاوه بر سه ماه تعطیلات تابستانی و 13 روز تعطیلات نوروز، تعداد روزهای تعطیل در سال 93 مطابق روال هر سال با احتساب جمعه ها 74 روز است. سال پیش نیز تنها تعطیلات روزهای جمعه و تعطیلات رسمی بیش از 77 روز بود. به این تعطیلات اگر تعطیلات بین التعطیلی، روزهایی كه به دلیل آلودگی هوا یا بارندگی مدارس تعطیل می شود و همچنین تعطیلات روزهای قبل از نوروز، بعد و قبل از امتحانات در سال را حساب كنیم، با تعطیلات سه ماهه تابستان، تعداد روزهای آموزشی در ایران بسیار پایین تر از استاندارد جهانی قرار می گیرد. تعداد روزهای آموزشی در ایران به طور متوسط 160روز است. این در حالی است كه تعداد روزهای آموزشی در كانادا 180 روز، فرانسه 174 روز، آلمان 210 روز، انگلیس 192 روز، تایوان 222 روز، ژاپن 240 روز و كره جنوبی 222 روز است.
همچنین میانگین ساعات آموزشی در یك سال تحصیلی بین 667-600 است. مقایسه این ساعات با كشورهای پیشرفته نشان می دهد تعداد ساعات آموزشی در كانادا 5/952 ساعت، فرانسه 1073، آلمان 1050، تایوان 1177، ژاپن 1050، كره جنوبی 975 و ایالات متحده امریكا 1014 ساعت مقرر شده است.
بر اساس گزارش مركز پژوهش های مجلس همچنین زمان ساعات تحصیلی در ایران به طور متوسط بین 250-225 دقیقه اما در كشورهای دیگر همچون كانادا 304 دقیقه، فرانسه 370دقیقه، آلمان 300دقیقه، انگلیس 300دقیقه، تایوان 318 دقیق، ژاپن 330 دقیقه و ایالات متحده امریكا نیز 338 دقیقه است. از طرف دیگر مقایسه روزهای شروع و پایان سال تحصیلی نشان می دهد، از مجموع 223 كشور مورد بررسی دنیا 40 كشور از جمله ایران، دوره تعطیلات سه ماهه دارند و تنها یك كشور (سومالی) دارای تعطیلات 4 ماهه است. به عبارت دیگر 18 درصد از كشورهای دنیا 3 ماه تعطیلات متوالی دارند: در حالی كه 82 درصد دیگر دوره تعطیلات دو ماهه یا كمتر از آن دارند.
این مساله نشان می دهد در اغلب كشورهای دنیا، تعطیلات در طول سال توزیع شده است. از میان 223 كشور، در 17 كشور مانند آغاز سال در مهرماه و پایان آن در خرداد ماه سال بعد است. برخی از این كشورها عبارتند از: عراق، بحرین، یمن (قاره آسیا)، اسپانیا (اروپا)، هندوراس (امریكای شمالی)، لیبی، مالی، كنگو (آفریقا) . بیشتر كشورهایی كه سه ماه متوالی تعطیلات دارند، در قاره آسیا (17 كشور از 50 كشور) و آفریقا (11 كشور از 58 كشور) قرار گرفته اند.
دانش آموزان: از هر تعطیلی استقبال می كنیم
در حال حاضر این تصمیم آموزش و پرورش مخاطبان زیادی دارد: دانش آموزان، معلمان، كاركنان مدرسه و خانواده ها كه به دلایل مختلف موافق و مخالف این تصمیم هستند و كارشناسان كه معتقدند به اندازه كافی در كشور تعطیلات داریم و با توجه به پایین بودن ساعات آموزشی در ایران در مقایسه با كشورهای دیگر، این تعطیلات تاثیر زیادی در كیفیت آموزش دارد.
از بین واكنش های مطرح شده نسبت به این خبر، پسران به طور اكثریت در مقایسه با دختران از این تصمیم آموزش و پرورش رضایت بیشتری دارند. تنها تعداد معدودی كه نظر آنها بلافاصله با واكنش همكلاسی ها همراه است، از شروع زودهنگام امتحانات رضایت ندارند. «خیلی كار خوبی كردند، از هر تعطیلی استقبال می كنیم»...«نمی شود كه هم امتحان داد هم فوتبال دید»... «حالامگه هر چند سال ما جام جهانی داریم»...«بذارید با خیال راحت فوتبال ببینیم»...«یك هفته زودتر كه این حرف ها را نداره...»
با این وجود یكسری هم مخالفند: «ما سال دیگه كنكور داریم»...«همین طوری هم چند فصل از كتابامون مونده بود»... «دبیرامون اصلاتمرین حل نمی كنند فقط تند تند درس می دهند...» دانش آموزان دختر بیشتر مخالف این تصمیم آموزش و پرورش هستند. سارا كه دانش آموز سوم دبیرستان است به شدت به این تصمیم آموزش و پرورش انتقاد دارد: «این كار اصلامعنا نداره چون ما سوم ها نهایی هستیم و باید شب و روز نداشته باشیم تازه كتابارو هم اگه بتونن تدریس كنن وقت كافی برای مرور نداریم ازطرفی ترم2 بارم بندیش بیشتره. خیلی كارمسخره یی است چون اصلاما نهایی ها به جام جهانی كاری نداریم مهم معدل ما است نباید فدای جام جهانی بشه.»
شقایق دانش آموز دبیرستانی دیگری است كه مخالف این تصمیم است: «یعنی چی... به خاطر همین خبر ما در عرض 2 جلسه فصل مثلثات حسابان رو تموم كردیم... آخه جام جهانی چه ربطی به ما داره.» زینب در مقطع پیش دانشگاهی درس می خواند و امسال كنكور دارد: «واسه ماكنكوریاعالیه. چون می تونم درسارو حداقل دوسه باردوره كنم. فقط بیچاره سومی ها بدجوری دلم براشون می سوزه چون درسای ما پیش دانشگاهی ها معمولابیشترش قبل ازعید تموم میشه و مهم تر اینكه معدل مون دركنكورتاثیری نداره ولی واسه سومی ها این معدل سرنوشت سازه.» یكسری از دانش آموزان دختر هم موافق این تصمیمند: «ما كه درسامون رو قبل عید تموم كردیم بعد عید فقط سوال كنكور حل می كنیم.»
بر اساس قانون پذیرش دانشجو و در راستای حذف كنكور سوابق تحصیلی داوطلبان در كنكور 93، 25 درصد تاثیر مستقیم خواهد داشت. از این رو معدل برای دانش آموزانی كه طی سال های آینده كنكور دارند، اهمیت زیادی دارد. شنیدن نظر معلمان هم نشان می دهد دو دسته اند: عده یی دلسوزترند و نگران مباحث درس داده نشده، تمرینات حل نكرده و كیفیت آموزش هستند. دسته دیگر هم بنا به دلایل خاص خود از تعطیلات زودهنگام تابستانه استقبال می كنند و می گویند كتاب هایمان را تمام كرده ایم و مشكلی برای امتحانات نداریم.
بعضی از معلمان هم به دقیقه نودی بودن این تصمیم انتقاد دارند. معلمی در مقطع دبیرستان كه شیمی درس می دهد، می گوید: «دیر به ما اعلام كردند، اگر زودتر گفته بودند، از اول برنامه ریزی می كردیم. الان تمام تلاش مون رو می كنیم كه فقط تمام كتابا و مباحث رو تموم كنیم. این به ضرر خود دانش آموزاست. هر چند خیلی هاشون به خاطر فوتبال راضی اند.»
دبیر ریاضی یك دبیرستان دخترانه هم می گوید: «كجای دنیا به خاطر فوتبال مدارس را تعطیل می كنند. با این تصمیم به دخترها كه چندان فوتبالی نیستند ضرر زیادی وارد می شه. ما كتاب ها را در هر صورت تموم می كنیم. اما اینكه چطوری بماند... چند تا از زنگ های ورزش بچه ها را هماهنگ كردیم كلاس ریاضی براشون تشكیل بدیم كه تمرینات را حل كنیم.»
در این میان بیشترین مخالفان این تصمیم آموزش و پرورش در بین والدین هستند كه نگران هزینه داده شده و كیفیت آموزش به فرزندشان هستند. پدر دانش آموزی در مقطع راهنمایی در مخالفت با این تصمیم می گوید: «به بهانه های مختلف از ما پول می گیرند. برای پسرم كه در مدرسه غیرانتفاعی درس می خونه از ما هزینه 9 ماه را پیش پیش گرفتند. الانم هم كه كتاب ها را هول هولكی تموم كردند و گفتند برای امتحانات آماده بشید.»مادر دانش آموز دبیرستانی هم كه نگران معدل پسرش است، می گوید: «خود پسرم خیلی از این تصمیم راضیه ولی من و پدرش نگران معدلشیم. چون تعطیلات امسال خیلی بیشتر از معمول بود. چند روز هم به دلیل آلودگی تعطیل كردند. الانم گفتند از 20 اردیبهشت بیشتر لازم نیست بیایند. من می دونم خیلی از كتاب هاشون رو به زور دارند تموم می كنند.»انتقاد اكثر والدین به دلیل هزینه های بالای كتاب های كمك آموزشی و كلاس های متفرقه تقویتی و آمادگی كنكور است كه مجبورند برای جبران كم كاری مدارس هزینه كنند.
كارشناسان چه می گویند
سیدمحمدباقر عبادی، عضو كمیسیون آموزش مجلس در گفت وگو با «اعتماد» در مورد این تصمیم آموزش و پرورش می گوید: چند روز زودتر برگزار شدن امتحانات به این دلیل كه امتحانات مصادف با جام جهانی نشود، با توجه به اینكه دانش آموزان خواه ناخواه در فضای رسانه یی مسابقات قرار می گیرند، می تواند تصمیم مناسبی باشد. اما در شرایطی كه از قبل برای چنین تصمیمی برنامه ریزی شود. به گفته او آموزش و پرورش با توجه به پیش بینی مسابقات جام جهانی بهتر بود از اوایل سال مدارس برای این فشردگی و تعطیلات آماده كند تا اتمام یكسری از كتاب ها به مشكل نخورد.
مهدی بهلولی، كارشناس و دبیر آموزش و پرورش در توصیف حال و هوای این روزهای مدارس به «اعتماد» می گوید: شروع زود هنگام امتحانات به دلیل مسابقات جهانی در مدارس در هر صورت باعث فشردگی در آموزش شده است و این وضعیت در مورد یكسری درس ها و كتاب ها حادتر است. مثلامعلمان مجبورند تمرین كمتری حل كنند و مباحث را فشرده درس دهند.
او با بیان اینكه بعضی از كتاب های درسی چون در طول سال به تعطیلات دیگر هم خورده بود، با مشكل مواجه شده است، ادامه می دهد: با این وجود با توجه به اینكه آموزش و پرورش این تصمیم را از چندی پیش اعلام كرده است، یكسری هماهنگی ها و همكاری ها بین معلمان در مورد ساعات آموزشی صورت گرفته تا كتاب هایی كه مانده است تمام شود.
این كارشناس آموزشی با اشاره به كم بودن تعداد روزهای آموزشی در ایران در مقایسه با سایر كشورها می گوید: بیشتر از زمان آموزش آنچه نگران كننده است و اهمیت دارد، كیفیت آموزش در مدارس است. به گفته او این وضعیت با توجه به اینكه مدارس ما امكانات فضایی مناسبی ندارند و در بسیاری موارد به دلیل متنوع نبودن ساعات آموزشی، آموزش بیش از حد تئوریك مباحث خستگی دانش آموزان ساعات مفید یادگیری و میزان یادگیری او را پایین می آورد.
بهلولی در پاسخ به این سوال كه آیا اساسا اتخاذ چنین تصمیمی از سوی آموزش و پرورش درست است یا خیر می گوید: این تصمیم یك نوع تصمیم مردم پسند است. اما كارشناسی و آموزشی- علمی نیست. به گفته او آموزش و پرورش می توانست به جای اتخاذ چنین تصمیمی از مدارس بخواهد تاریخ امتحانات را طوری برنامه ریزی كنند كه امتحانات مشكل تر تا قبل از بازی های جام جهانی برگزار شده باشد و درس های سبك تر بدون فشردگی در روزهای پایانی خرداد امتحان گرفته شود.