در راهروی مدرسه كه راه می روی از بعضی كلاس ها صدای معلم می آید، می رسی پشت در اتاقی كه بالایش نوشته 'دفتر'، در میزنی: تق تق ... آرام سر و انگشت اشاره بالا گرفته ات را از لای در داخل می بری و می گویی: اجازه گچ رنگی می خوام برای كلاس ریاضی!
كت، شلوار، مانتو و مقنعه گچی، تخته سیاه یا سبز كه رویش خط كشی شده باشد، گچ های استوانه ای یا مكعبی سفید و رنگی، لوحه های آموزش، 10 تا چوب كبریت كه با نخ به همدیگر بسته باشی تا دهگان را نشان دهی، اینها همه نوستالوژی بچه های زمان ما در مدرسه هستند، مدارسی كه در آنها آخرین حد تكنولوژی آموزشی مولاژ بدن انسان، یك میكروسكوپ آینه ای و آمپر سنج و ولت سنج هایی برای آزمایش های ساده علوم بود.
مدارس حالا با آن زمان قابل مقایسه نیستند، همان طور كه دوران دانش آموزی ما با بچه های حالا قابل مقایسه نیست. ما غصه مان این بود كه نتوانستیم مشقمان را كامل بنویسیم اما دغدغه دانش آموزان امروز این است كه چرا مثلا سرعت اینترنت بالا نیست تا بتوانند فلان جزوه آموزشی را دانلود كنند! همه اینها بخاطر این است كه ما در مدارس سنتی درس می خواندیم و آنها دانش آموز مدارس هوشمند هستند.
طرح راه اندازی مدارس هوشمند یا Smart School اولین بار در كشور مالزی اجرا و قرار شد تا سال 2020 میلادی همه مدارس این كشور به صورت هوشمند اداره شوند، در كشور ما این طرح از سال 86 و با راه اندازی اولین مدرسه هوشمند در مقطع ابتدایی اجرایی شد. پس از آن طرح مدارس هوشمند در چند دبیرستان تهران به صورت آزمایشی اجرا شد و سپس در همه كشور توسعه یافت.
نكته مهمی كه در راه اندازی مدارس هوشمند وجود داشت این بود كه علاوه بر تامین سخت افزارهای آن باید معلمان و دانش آموزان نیز برای تدریس و تحصیل در چنین مدارسی آماده می شدند دانش آموزان به اقتضای سن و سرگرمی های زمان خود با حداقل های كار با رایانه ، نرم افزارها و گشت و گذار در اینترنت آشنایی داشتند و این معلمان بودند كه باید از لاك تدریس سنتی بیرون آمده و خود را با شرایط جدید مدارس همراه می كردند.
'محمد شاهی' دانش آموز كلاس اول دبیرستان یكی از مدارس هوشمند است او معتقد است: برای انتخاب معلمان مدارس هوشمند باید نهایت دقت به خرج داده شود تا دبیر انتخاب شده علاوه بر تسلط و مهارت در زمینه تدریس، خلاق، پرانرژی و علاقه مند به یادگیری و كار مداوم با تكنولوژی باشد.
'فرهاد امامی' همكلاسی محمد هم با تایید حرف دوستش گفت: معلم باید دارای چنین خصوصیتی باشد تا بتواند روحیه پویا در كلاس ایجاد كند ، تكالیف درسی را به صورت جزوه اینترنتی از ما بخواهد، در كنار داشتن مدیریت فناوری آموزشی از ورود به دنیای اینترنت نترسد و اگر شعار مدارس هوشمند مدارسی بدون كاغذ است باید در عمل اجرا شود.
'ستاره اسدی' هم در كلاس سوم راهنمایی یك مدرسه هوشمند درس می خواند. او با گلایه از روند هوشمند سازی مدرسه اش گفت: در مدرسه ما هوشمند سازی شامل نشان دادن چند اسلاید در كلاس علوم و لوح فشرده ای بود كه به عنوان تكلیف نوروزی به ما داده شد. تازه معلمان از ما خواستند سوالات و مطالب لوح فشرده را به صورت جزوه به آنها تحویل دهیم.
این دانش آموز افزود: شاید در این قضیه معلمان ما تقصیری نداشتند اما وقتی دانستن الفبای كار با رایانه مثل دانستن زبان دوم برای همه دانش آموزان هم سن و سال من عادی شده معلمان هم باید حدالامكان خود را به ما برسانند و در مدرسه ای كه نام هوشمند را یدك می كشد تغییراتی در ارائه مطالب درسی به وجود بیاورند.
مادر 'ترانه یزدانی ' كه در كلاس سوم یك دبیرستان هوشمند درس می خواند معلم است. ترانه می گوید: مادرم تخصصی در حوزه IT ندارد ولی با سیستم آموزشی و هوشمند سازی مدرسه اش كاملا آشنا شده و می تواند از امكانات آن خوب استفاده كند ، به نظر من معلمی در مدارس هوشمند موفق است كه خوب بداند كه منابع در كجا وجود دارند كه وقتی دانش آموزان سؤالی مطرح كردند آنها را به منابع موردنظر راهنمایی كند.
از آنجایی كه هوشمند سازی مدارس به عنوان یك اولویت مهم در دستور كار مسوولان وزارت آموزش و پرورش قرار گرفته و قراراست دو تا سه سال آینده همه مدارس كشور هوشمند شود تغییر رویكرد تدریس معلمان امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.
'صادق كاشف' كه معلم ریاضی یكی از مدارس هوشمند است می گوید: باید قبول كرد كه سیستم آموزشی در حال تحول است و در دنیای امروز چاره ای جز قبول تغییر در روش های تدریس وجود ندارد. كاشف با یادآوری اینكه در گذشته معلمان بخصوص دبیران ریاضی دانای مطلق كلاس بودند گفت: در مدارس هوشمند دیگر بحث معلم محوری و كتاب محوری وجود ندارد بلكه معلم به عنوان راهنما و یاری رسان به دانش آموزان مطالب درسی را تدریس می كند.
كاشف با لحنی طنز ادامه داد: مهمترین مزیت تدریس در مدارس هوشمند این است كه معلم ریاضی دیگر نیازی به پاك كردن تخته و گچی شدن! ندارد چون مطالب درسی را به صورت اسلاید و ویدئو پروژكتور به دانش آموزان آموزش می دهد.
'حكیمه نجف زاده' دبیر زیست شناسی نیز با بیان اینكه در مدارس هوشمند باید امكانات سخت افزاری برای تدریس معلم فراهم شود گفت: در شرایطی كه دانش آموزان با یك جستجوی كوتاه در اینترنت می توانند پاسخ همه سوال های خود را بیابند معلم باید همیشه خود را در مورد مطالبی كه آموزش می دهد به روز نگه دارد و از آخرین تحولات علمی درس خود مطلع باشد بنابراین وجود گروهی كه این مطالب علمی را به صورت محتوای آموزش الكترونیكی در مدرسه تهیه كنند برای افزایش راندمان كار معلمان ضروری به نظر می رسد.
'الهه سیادتی' دبیر زبان نیز معتقد است: صرف تدریس در مدارس هوشمند ملاك امتیاز معلم نیست بلكه معلمی در مدارس هوشمند موفق است كه بتواند دانش آموزان را در بحث تحقیق و پژوهش اینترنتی مدیریت كند. چون به نظر می رسد دانشگاه های مجازی قدم بعدی دنیای علم برای دانش اندوزی باشد و دانش آموزانی در این راه موفق هستند كه در مدارس خود پیش زمینه تحقیق و پژوهش اینترنتی را داشته اند.
'علی توانمند' مسوول سایت رایانه یك مدرسه هوشمند هم با بیان اینكه دانش آموزان نسل كنونی در برابر معلمان از نظر قدرت داده پردازی رایانه ای همیشه یك قدم جلوتر هستند گفت: به همین دلیل است كه معلمان مدارس هوشمند باید جزء كارآزموده ترین و متخصص ترین نیروها در زمینه درسی خود باشند تا با پذیرش نقش جدید خود به عنوان آموزشیار و هدایتگر، قابلیت های لازم را در زمینه كار با تجهیزات الكترونیكی كسب كنند.
در دنیای فناوری، زمانی كه موبایل، لب تاپ، تبلت و ... به عنوان مظاهر علم و دانش از سر و كول ما بالا می رود، وقتی می بینم بعضی از دانش آموزان تكالیف درسی خود را برای معلم شان ایمیل می كنند، هیچ یاد دوران مدرسه خودم نمی افتم چون هیچ دانش آمور امروز كه تكالیفش را پای رایانه انجام می دهد هیچ شباهتی با ما كه منتظر بودیم معلم دفتر مشقمان را خط بزند ندارد. ولی امروز وقتی در دست بعضی از دانش آموزان شاخه گلی می بینم كه دارند به عنوان هدیه روز معلم به مدرسه می برند باز هم نوستالژی زمان مدرسه مرا با خود به گذشته می برد.
ما در چنین روزی تخته را پاك می كردیم، تخته پاك كن را هم آنقدر گوشه پنجره می كوبیدیم تا هیچ ذره گچی روی آن نماند كه لااقل آن روز لباس معلم مان گچی نشود. بعد روی تخته می نوشتیم 'معلم عزیزم روزت مبارك ' ... بچه های امروز تخته سیاه ندارند، مدرسه ها پر شده از 'وایت برد با ماژیك'. نمی دانم شاید در مدارس هوشمند، امروز در ' دسك تاپ ' همه رایانه های كلاس به هوشمند پروران روز معلم را تبریك گفته باشند...