حتما تا به حال با خود به این موضوع فکر کرده اید که ای کاش می توانستید پیش از رسیدن به خانه و زمانی که در راه بازگشت به خانه هستید با استفاده از یکی از کلیدهای صفحه کلید تلفن همراهتان شرایط را برای ورودتان مهیا کنید یا این که وقتی در سفر هستید بتوانید از طریق گوشی تلفن همراه خود همه شرایط مورد نیاز نظیر بسته بودن شیر گاز اصلی و... را تحت کنترل قرار دهید.
اگر چه پیش از این به نظر می رسید که دستیابی به این رویاها و اندیشه ها تنها آرزویی دست نیافتنی است، اما در دنیای امروز قابلیت های جدیدی که تحت عنوان سیستم های هوشمند از آنها نام برده می شود امکاناتی را در اختیار ساکنان خانه های هوشمند قرار داده که می تواند محدودیت هایی را که در گذشته وجود داشته است از میان بردارد.
بنابراین دیگر زندگی در یک خانه هوشمند که بتوان تمامی امکانات آن را از طریق سیستم های کنترل از راه دور تحت کنترل قرار داد رویایی دست نیافتنی نخواهد بود چرا که امروزه بسیاری از خانه ها در اروپا مجهز به سیستم های هوشمندی هستند که از مشخصات و ویژگی های خانه های هوشمند محسوب می شوند. ما انسان ها امروزه در دنیایی زندگی می کنیم که هر لحظه شاهد وقوع تغییرات جدیدی در حوزه فناوری هستیم و بی شک در چنین شرایطی دسترسی به آخرین دستاوردهای فناوری در محیطی که بیشترین ساعات شبانه روز را در آنجا سپری می کنیم از ملزومات اساسی زندگی محسوب می شود که امروزه تحت عنوان خانه های هوشمند، شهرک ها و شهرهای هوشمند قدم به زندگی ما انسان ها گذاشته اند.
وقتی ایده ساخت خانه های هوشمند برای نخستین بار در سال ۱۹۲۱ میلادی مطرح شد سر و صدای زیادی را در دنیای فناوری به راه انداخت که اگر چه این ایده برای مدت زمانی طولانی به دست فراموشی سپرده شد، اما در حقیقت ایده اصلی ساخت خانه های هوشمند براساس طرح هایی است که در آن زمان مطرح شد.
با گذشت زمان فناوری توانسته است در ابعاد مختلف زندگی ما انسان ها نفوذ کرده و آنها را تحت تاثیر خود قرار دهد به گونه ای که امروزه اغلب مردم تصور می کنند بدون دسترسی به امکانات خانه های هوشمند دیگر قادر به ادامه زندگی نخواهند بود و بر این اساس پیش بینی می شود تا چند سال آینده تعداد خانه های هوشمند در دنیا به بیش از یک میلیارد افزایش یابد. در خانه های هوشمند فعالیت های روزانه براساس یک برنامه زمان بندی شده آغاز خواهند شد و همه وسایل و امکانات به گونه ای تنظیم شده اند که پس از دریافت کوچک ترین علامتی مبنی بر نیاز به استفاده از امکاناتی خاص به طور خودکار فعال می شوند و این در حالی است که تنها با کمک حسگرهای موجود در سیستم کنترل مرکزی همه سیستم های ایمنی در زمانی که اعضای خانواده از خانه خارج می شوند فعال خواهند شد.
ارسال پیام کوتاه به تلفن همراه یکی از اعضای خانواده که شماره تماس آن در سیستم کنترل مرکزی ثبت شده است، در هنگام بروز حوادث ناگهانی، خاموش شدن وسایل پرسروصدا در هنگام به صدا در آمدن زنگ در خانه یا زنگ تلفن و تنظیم روشنایی اتاق ها براساس برنامه های زمانی از پیش تعیین شده از امکانات خانه های هوشمند هستند که رفاه و آسایش بیشتری را برای اعضای خانواده تامین می کنند.
البته باید این نکته را مورد توجه قرار داد که کشورهای اروپایی با داشتن بیش از ۸۰ میلیون سالمند و نیاز آنها به برخورداری از امکانات و تجهیزات مناسب بویژه درمیان افراد سالمندی که به تنهایی زندگی می کنند احداث خانه ها و شهرک های هوشمند را از اولویت های اصلی خود برشمرده اند. بدون تردید معیارهای زندگی مدرن نقش بسیار مهمی در بهبود کیفیت زندگی سالمندان داشته است. این در حالی است که گذشته از امکانات پیشرفته ای که از ویژگی های خانه های هوشمند محسوب می شوند به حداقل رساندن مصرف انرژی و بهره برداری از منابع سوختی سبز به جای سوخت های فسیلی که منبعی برای افزایش میزان آلاینده ها هستند نیز یکی از دیگر ویژگی های خانه های هوشمند است.
البته بسیاری از افرادی که زندگی در خانه های هوشمند را تجربه کرده اند بر این باورند خانه ای که هر فرد برای سکونت خود انتخاب می کند پیش از این که بتواند به امکاناتی برای بهینه سازی در مصرف انرژی دسترسی داشته باشد و بتواند براساس نیازهای ساکنان شرایط محیطی محل زندگی آنها را تغییر دهد و یا هر کار عجیب و غریب دیگری را که شما به عنوان فردی که در خانه ای زندگی می کنید به تنهایی قادر به انجام دادن آن نباشید، به آسانی و به طور خودکار انجام دهد باید محلی برای استراحت، تفریح و زندگی افراد باشد.
به عبارت دیگر اگر فردی که ساکن یک خانه می شود اختیار همه امور را به دست یک واحد پردازنده مرکزی کامپیوتری بسپارد پس از گذشت مدت زمان کوتاهی از این که هیچ نقشی برای تصمیم گیری در امور زندگی خود ندارد خسته می شود و دیگر تمایلی به ادامه زندگی در یک خانه هوشمند نخواهد داشت، مگر این که خانه های هوشمندی ساخته شود که این واقعیت ساده را نیز مورد توجه قرار دهد.
وقتی هوشمند بودن فراگیر می شود
بی شک هوشمند بودن ویژگی است که در دنیای امروز قدم به زندگی ما انسان ها گذاشته و به موجب آن، آینده متفاوتی را برای زندگی ما انسان ها در این کره خاکی به تصویر کشیده است. از ساخت گیرنده هایی برای پیش بینی وضعیت آب و هوا تا طراحی و تولید پارچه های هوشمند و عینک های هوشمندی که می توانند میزان عمق آب را تعیین کنند و همچنین برگزاری کلاس های آموزشی هوشمند یا طراحی برچسب های هوشمندی برای جلوگیری از گم شدن چمدان های مسافران در فرودگاه های پررفت و آمد تا ساخت ربات های هوشمندی که برای کمک به پزشکان جراح طراحی و ساخته شده اند همه و همه پیامدهای توسعه فناوری و فراگیرشدن آن در دنیای امروز هستند که هیچ راهی برای گریز از آنها وجود نخواهد داشت.
شهرهای هوشمند با توجه به گسترش فناوری های نوین و افزایش نیازهای شهروندان به امکانات جدید طراحی و ساخته شده اند در حقیقت می توان گفت که احداث شهرهای هوشمند پنجره ای به سوی دنیای جدیدی است که در آن آخرین دستاوردهای حوزه فناوری گرد هم آمده اند تا شرایط زندگی آسان تری را برای شهروندان آن فراهم کنند. در این شهرها که براساس زیرساخت های زندگی الکترونیک طراحی شده اند همه خدمات مورد نیاز افراد به صورت هوشمند و با استفاده از آخرین فناوری های روز دنیا در اختیار آنها قرار خواهد گرفت.
در شهرهای هوشمند همه خدمات مورد نیاز شهروندی از طریق شبکه های اطلاع رسانی تامین می شود و در این صورت دیگر نیازی به ارائه خدمات از طریق سازمان ها نخواهد بود. در حقیقت با اجرای طرح شهرهای هوشمند ادارات و سازمان های دیجیتالی ارائه خدمات مورد نیاز مردم را بر عهده خواهند گرفت. شهرهای تالین در استونی، بریستول در انگلستان، آیندهوون در هلند، ۲ شهر در ایالت نیوبرانسویک کانادا، ایالت ویرجینیا در آمریکا و همچنین شهر استکهلم در سوئد از شهرهای هوشمند برتر در سطح دنیا هستند که با جذب و تشویق جوانان به استفاده از فناوری های نوین ارتباطی نقش موثری در گسترش فناوری های نوین و افزایش استفاده عمومی شهروندان از این امکانات داشته اند. اگرچه سکونت شهروندان در خانه های هوشمندی که در آنها بتوانید تنها با استفاده از یک کلید میزان گرما، روشنایی، امنیت، پخش فایل های صوتی و تصویری و به عبارتی دیگر همه گوشه و کنار خانه را تحت کنترل خود قرار دهید مسیری طولانی را پیش رو دارد، اما افزایش سرعت و پهنای باند ارتباطی و همچنین گسترش شبکه های بی سیم در شهرهای بزرگ که می توان آنها را از زیرساخت های اصلی توسعه شهرهای هوشمند به شمار آورد حاکی از آن است که رویای زندگی در خانه های هوشمند بیش از پیش به واقعیت نزدیک خواهد شد.
شهرهای هوشمند سکونتگاه شهروندان هوشمند
بی شک دسترسی به فناوری های هوشمند نقش بسیار مهمی در بهبود وضعیت زندگی ما انسان ها داشته است. با افزایش رشد جمعیت شهری نه تنها لازم است بر وسعت شهرها افزوده شود، بلکه باید بتوانیم شهرهای جدیدی بسازیم که مجهز به آخرین فناوری های هوشمند هستند. در دنیای امروز، کلانشهرها قطب های اقتصادی مهم دنیا هستند و وجه تمایز آنها در مقایسه با دیگر شهرها این است که این گونه شهرها براساس سیستم های هوشمندانه و خلاقانه مدیریت می شوند.
اگر نگاهی به شهرهای هوشمند در سطح دنیا بیندازیم متوجه خواهیم شد که در این شهرها نیروهای کاری هوشمند و ماهر مسوولیت ارائه خدمات شهروندی را برعهده دارند و به همین علت می توانند بهترین خدمات را در محیطی سالم و عاری از هرگونه آلودگی زیست محیطی در اختیار شهروندان قرار دهند. از آنجا که تا سال ۲۰۵۰ میلادی بیش از ۷۰ درصد جمعیت دنیا ساکن شهرها می شوند این ویژگی از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود. فناوری اطلاعات مهم ترین زیرساخت برای توسعه شهرهای هوشمند است.
مکانیزه شدن شهرها را نمی توان تنها پیامد ناشی از پیشرفت های به دست آمده در حوزه فناوری اطلاعات به شمار آورد، بلکه به موازات رشد فناوری اطلاعات شاهد گسترش کاربرد راهکارهایی برای صرفه جویی در مصرف انرژی و استفاده از منابع تجدیدپذیر انرژی در شهرهای هوشمند بوده ایم. در این شهرها سیستم های مرکزی که متشکل از شبکه های زیرساخت و عوامل محیطی و دیگر نیازمندی های مرتبط با زندگی شهروندی هستند به گونه ای از طریق ابزارهای فناوری اطلاعات به هم مرتبط شده اند که می توانند خدمات مورد نیاز شهروندان در زمینه های مختلف تجارت، حمل و نقل، ارتباطات، آب و انرژی را براحتی در اختیار آنها قرار دهند.
در شهر استکهلم سوئد که یکی از ۷ شهر برتر هوشمند در سطح دنیاست با تعیین هزینه ای به عنوان عوارض رفت و آمد در ساعات پرتردد شبانه روز از میزان انتشار آلاینده های هوا به میزان قابل توجهی تا حدود ۳۵ درصد کاسته شده است. از آنجا که پیش بینی می شود تا پایان دهه ۲۰۳۰ میلادی جمعیت سالمندان در دنیا در مقایسه با گذشته افزایش چشمگیری داشته باشد بنابراین دسترسی به فناوری های جدید در سیستم بهداشت و درمان کشورها بیش از پیش اهمیت خواهد داشت که این ویژگی نیز در توسعه شهرهای هوشمند مورد توجه قرار گرفته است.
بدیهی است که در شهرهای هوشمند بیش از هر چیز توسعه زیرساخت های مبتنی بر فناوری های دیجیتال مورد توجه قرار گرفته است. خانه های هوشمند احداث شده در شهرها و شهرک های هوشمند از طریق شبکه ای از امواج مادون قرمز به یک رایانه مرکزی مرتبط شده و این شبکه هوشمند براساس اطلاعات جمع آوری شده در واحد پردازش مرکزی این رایانه درباره فعالیت هایی که توسط هر یک از اعضای خانواده در ساعت های مختلف در قسمتی از خانه انجام می شود براساس یک برنامه نرم افزاری میزان نور، دما و تهویه هوا در قسمت های مختلف را تنظیم می کند. در چنین شرایطی استفاده از سیستم های دیجیتالی علاوه بر این که دسترسی به امکانات رفاهی بیشتری را برای ساکنان خانه های هوشمند امکان پذیر می سازد می تواند نقش بسیار مهمی در کاهش انتشار گازهای آلاینده زیست محیطی در سطح شهرک های هوشمند و همچنین کاهش هزینه های ناشی از مصرف انرژی در این شهرک ها داشته باشد. یکی از دیگر امکانات شهرها و شهرک های هوشمند وجود امکاناتی برای اتصال سریع و راحت به اینترنت است.
بنابراین هریک از شهروندان در هر نقطه ای از این شهر می توانند براحتی امنیت محل زندگی و محل کار خود را از طریق اینترنت تحت کنترل قرار دهند. با گسترش سیستم های کنترل الکترونیکی در خانه های هوشمند احداث شده در این شهرها، شهروندان زندگی در خانه های دیجیتالی را تجربه خواهند کرد که در آنها کانون ارسال پیام های دیجیتالی از طریق یک رایانه دمای هوا، میزان روشنایی، تهویه هوا و همچنین سیستم امنیتی را تحت کنترل خود قرار خواهند داد. شهرهای هوشمند که امروزه برخی از کشورها احداث چنین شهرک ها و شهرهایی را در اولویت برنامه های خود قرار داده اند مجهز به سیستم های هوشمندی هستند که ساکنان آنها می توانند به کمک توانمندی های سیستم های کنترل از راه دور و بویژه از طریق گوشی تلفن همراه یا کامپیوتر شخصی خود، محل زندگی خود را از نقاط مختلف زیر نظر داشته باشند.
اگرچه تصور می شود که زندگی در این شهرها بیش از این که واقعی به نظر برسند رویایی دور از ذهن هستند، اما حقیقت این است که در سال های اخیر بیش از ۴۰۰ شهر و شهرک هوشمند در نقاط مختلف دنیا احداث شده و مورد بهره برداری قرار گرفته است که روز به روز بر تعداد افراد داوطلب برای زندگی در این شهرها افزوده می شود چرا که به تجربه ثابت شده است استفاده از فناوری های نوین بویژه فناوری های دیجیتالی که به جزیی جدایی ناپذیر از زندگی ما انسان ها مبدل شده اند می تواند نویدبخش یک زندگی بهتر و راحت تر برای ما انسان ها باشد.