روزهای آخر تابستان و اول پاییز برای بعضی از خانواده ها روزهای کاملا خاصی است. بسیاری از خانواده ها باید در این ایام فرزند کلاس اولی خود را راهی کلاس درس کنند و از این موضوع کمی نگران هستند و این نگرانی برای والدینی که فرزند آنها پیش از این در محیط های آموزشی مثل مهدهای کودک و پیش دبستانی ها حضور نداشته، بیشتر است...
ارتباط با محیط مدرسه، قرارگرفتن در یک محیط آموزشی منضبط، اولیای مدرسه، سایر دانش آموزان و... عواملی هستند که در این روزها دغدغه والدین را تشکیل می دهند اما آیا دانش آموزان کلاس اولی واقعا با وارد شدن به این محیط جدید مشکل دارند و اگر دارند، والدین چه کاری برای رفع این مشکل می توانند انجام دهند؟ برای یافتن پاسخ این پرسش ها، با دکتر کتایون رازجویان، روان پزشک کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، درباره اقدام های والدین در آستانه سال نوی تحصیلی برای دانش آموزان کلاس اولی گفت وگو کرده ایم.
این روزها خانواده ها، مخصوصا خانواده هایی که فرزند کلاس اولی دارند، نگرانی های فراوانی بابت ورود فرزند خود به یک محیط آموزشی جدید دارند، آیا دلیلی برای این نگرانی ها وجود دارد یا اینکه حساسیت بیش از حد والدین باعث بروز آن می شود؟ شاید در سال های دور، ورود کودک به دبستان و کلاس اول باعث نگرانی می شد ولی در سال های اخیر، کمتر شاهد هستیم که دانش آموزی برای قبول این موقعیت دچار مشکل شود و والدین را نیز نگران کند.
چرا؟
چون پیشرفت های رسانه های ارتباط جمعی، بسیاری از این مشکلات را حل کرده است. کودک ۶ ساله در حالی وارد محیط دبستان می شود که بارها و بارها در تلویزیون و کتاب های داستان درباره خوبی های مدرسه دیده و شنیده و مثل کودک قدیم نیست که بدون هیچ آمادگی قبلی و شناخت از محیط مدرسه، وارد آن شود. امروزه بسیاری از کودکان با اشتیاق قدم به مدرسه می گذارند و از بودن در این محیط احساس رضایت می کنند. تازه این فقط یک سوی ماجراست و عوامل دیگری نیز در ارتباط برقرار کردن کودک با محیط مدرسه تاثیر دارند.
یعنی مهدهای کودک و مراکز پیش دبستانی؟
بله، مراکز پیش دبستانی با ایجاد محیطی شاد و با محوریت بازی و آموزش همزمان، یک سال پیش از ورود دانش آموز به مدرسه، او را برای مواجهه با این مرحله آماده می کنند. در این محیط، کودک با مسائلی مانند حضور آموزگار، اجازه گرفتن، حضور در کلاس و پشت نیمکت نشستن آشنا و مباحث جدی تر در آموزش به سال بعد و کلاس اول موکول می شود.
یعنی کودکانی که به پیش دبستانی می روند، برای ورود به مدرسه مشکل خاصی ندارند؟
در بیشتر موارد مشکلات سطحی کودکان با حضور در کلاس های پیش دبستانی برطرف می شود ضمن اینکه اگر مشکلات حادتری نیز وجود داشته باشد، والدین یک سال زودتر متوجه آن می شوند و فرصت خواهند داشت با بهره گیری از روش های اصولی، این مشکلات را قبل از ورود به دبستان برطرف کنند. بسیاری از مشکلات از قبیل نداشتن تمرکز، بی تابی و مشکل در یادگیری در این مرحله تشخیص داده می شود.
و اگر این دوره را سپری نکنند؟
به طور طبیعی، مشکلات کودکانی که هرگز از خانواده و والدین خود جدا نبوده اند، از کودکانی که در دوره های پیش دبستانی حضور داشته اند، بیشتر خواهد بود. مدرسه یک محیط نظام مند است و اصول و قوانین خاص خود را دارد و کودکی که به این قوانین آشنا نباشد، دیرتر می تواند خود را با این محیط هماهنگ کند بنابراین پدرها و مادرها باید کودک خود را در کلاس های پیش دبستانی ثبت نام کنند تا با این کار هم به خود، هم به فرزند خود و هم به آموزگار او در دبستان کمک کنند.
ولی ما همچنان با کودکانی مواجه هستیم که دوره پیش دبستانی را نگذرانده اند و حالا در آستانه ورود به دبستان هستند! والدین برای این دانش آموزان چه باید بکنند؟در حال حاضر، برای کودکانی که امسال وارد کلاس اول می شوند، امکان سپری کردن دوره پیش دبستانی وجود ندارد بنابراین پدر و مادر باید آمادگی های لازم برای حضور در محیط مدرسه را به فرزند خود بدهند که البته کار چندان ساده ای هم نیست.
این آموزش ها شامل چه مواردی می شود؟
والدین باید برای فرزند خود محیط مدرسه را به شکل ساده تعریف کنند. دلیل حضور آنها در این محیط، انتظارهایی که از آنها می رود، رابطه معلم و شاگردی و مسائلی از این قبیل باید برای کودک توضیح داده شود. حقیقت این است که دانش آموز با ورود به کلاس اول وارد یک مرحله جدید می شود ولی والدین باید تعادل را نیز در شناساندن این مرحله جدید رعایت کنند. کودک باید حس کند وارد یک مرحله بالاتر شده و در عین حال نباید این مرحله جدید را آنقدر خاص به او نمایش دهیم که از سپری کردن آن با موفقیت هراس داشته باشد.
در برنامه کودکی که به مدرسه می رود، چه تغییراتی باید ایجاد شود؟
از مهم ترین مسائل در این دوره، تنظیم ساعت های خواب و بیداری دانش آموز است که پدر و مادر باید توجه ویژه به آن داشته باشند. همچنین والدین باید ساعت های مهمانی خود را تنظیم کنند تا به ساعت خواب دانش آموز لطمه وارد نشود. اگر کودک سابقه دوری از خانواده را ندارد، باید از همان روزهای ابتدایی، برنامه رفت و آمد او را با سرویس مدارس تنظیم نکنند و سعی کنند روزهای اول همراه با او به مدرسه بروند و کودک را به خانه بازگردانند تا آشنایی با سرویس، تدریجی انجام شود. به غیر از این، خانواده ها می توانند به تدریج انتظاراتی که از کودک می رود، به او آموزش دهند. مثلا اینکه به او بیاموزیم که وسایل مدرسه اش را جمع کند، برنامه درسی اش را به یاد داشته باشد و لوازم مورد نیاز خود را بررسی کند و به او یادآوری کنیم که «تو الان مسوول کیفت هستی!»