شناسنامه کتاب:
نام کتاب: چگونه از فرزند خود یک نابغه بسازیم؟
نویسنده: شاکونتالا دوی-- ترجمه زهره زاهدی
محل نشر: تهران
تاریخ نشر: ۸۷۰۸۱۱
رده دیویی: ۶۴۹.۶۸
قیمت: ۲۸۰۰۰
قطع: رقعی
جلد: شومیز
تعداد صفحه: ۱۶۸
زبان کتاب: فارسی
تیراژ: ۲۰۰۰
شابک: ۹۶۴-۶۵۳۴-۳۶-۸
موضوع: آموزش و پرورش - مشارکت والدین
مختصری درباره کتاب:
این مقاله خلاصه ای از كتاب چگونه از فرزند خود یك نابغه بسازیم نوشته شاكونتالادوی (Shakuntala Devi) است كه توسط زهره زاهدی ترجمه شده است و توسط انتشارات جیحون چاپ شده است.
آیا می توان نبوغ را در فرزندتان بیدار كنید؟ این سوالی است كه شاكونتالادوی نویسنده كتاب در تلاش است تا به آن پاسخ گوید. بدون شك مطالعه این كتاب برای والدین كودكان دبستانی می تواند ارزشمند و مفید واقع شود.
هنگامی كه نوزادی به دنیا می آید، معجزه خلقت یعنی مغز در وجود او متجلی می شود. این موهبت الهی، چاه بی تهی است كه فرزندتان می تواند برای سیراب كردن عطش ابدی اش برای دانستن از آن آب بكشد. اندامی است كه كودك از طریق آن می تواند هزاران راه ممكن برای رسیدن به رویاها، تصورات و آرمان های خود كشف كند.
نابغه در فرهنگ وبستر چنین تعریف شده است :
كسی كه توانایی فطری ذهنی، یا استعدادی منحصر به فرد داشته باشد، كسی كه روحیه او الهام بخش، یا زندگی بخش یك قوم باشد، كسی كه والاترین استعدادهای ذهنی به صورت موهبت به او اهداء شده باشد.
در فرهنگ آكسفورد نبوغ چنین تعریف شده است :
روح حافظ شخص، مكان یا سازمان، استعدادی طبیعی، عطیه خاص ذهنی، استعداد ذهنی غریزی و خارق العاده كه در خدمت تخیل، خلاقیت یا اختراع قرار گیرد.
هر انسانی در خود «استعدادی ذاتی» و «توانی منحصر به فرد» دارد. هر كودكی با مغزی به دنیا می آید كه از نظر علمی توان بالقوه داشتن «والاترین استعدادهای ذهنی» و «موهبت های خاص ذهنی» و همچنین «استعدادهای غریزی، خارق العاده، تخیلی، خلاقانه و مخترعانه» را دارد در توصیف معنوی تر «روح حافظ» مترادف با «فرشته نگهبان»، مادر خوانده پریا، راهنما، كمك غیبی یا الهام و..... و نبوغ است.
كودك هر انسانی، منحصر به فرد است و می تواند مانند یك نابغه بدرخشد. اگر با عشق از او حمایت كنید و باورش كنید، هرگز دچار احساس كمبود و حقارت كه مانع موفقیت است، نخواهد شد. در عوض خود دوستی و اعتماد به نفس در او تقویت خواهد شد كه هر دو از لوازم آزاد كردن آن توان بالقوه بسیار مهم یعنی نبوغ درون است كه هنوز دست نخورده است.
با تقویت خود دوستی و اعتماد به نفس در كودك زمینه های آزاد شدن توان بالقوه بسیار مهم یعنی نبوغ درون كه هنوز دست نخورده است مهیا می شود.
اگر شما فرزندتان را باور كنید، او نیز خود را باور خواهد كرد. فرزند شما از همین حالا هم از تیز هوشی فطری برخوردارست. زیرا استعداد داشتن قدرت ذهنی خارق العاده بالقوه در مغز وجود دارد. كودك شما از توان بالایی برای اختراع كردن برخوردارست و موهبت داشتن ذهنی با تخیلات و خلاقیت های رنگی و قوی به او عطا شده است. اعتماد، حمایت، داده های ذهنی، اعتقاد شما به فرزندتان امكان می دهد همه این ویژگیها را با موفقیت بروز دهد.
با بی اعتقادی به فرزند، نبوغ را از درون تخریب می كنید. برعكس، با اعتقاد راسخ نسبت به فرزندتان، مانند خورشید خواهید شد كه نور خود را بر غنچه ای می تاباند تا آن را به گلی شكفته مبدل كند.
برای بروز نبوغ در فرزندتان به سه عامل زیر توجه كنید:
-- باور كنید كه شما می توانید نبوغ را فرزندتان بیدار كنید.
-- باور كنید كه فرزندتان توان آن را دارد كه یك نابغه شود.
-- هرگز اجازه ندهید به فكرتان خطور كند و هرگز ابراز نكنید كه فرزندتان كم هوش و كم استعداد است.
اگر این سه عامل كلیدی را در ذهنتان حك كنید، برای انجام ماجرایی بسیار مهم آماده اید: بیدار كردن نبوغ در فرزندتان.
در جهت نبوغ كودك نوپایتان باید چهار قدم را بردارید:
1. شرایط هدایت كننده ایجاد كنید. گل در خاك مناسب و شرایط زیست محیطی مناسب رشد می كند. فرزند آدمی نیز در شرایط هدایت كننده و مناسب گل می كند.
2. همواره راهنمایی كنید، دستور ندهید. كودك نسبت به لحن صدای شما بسیار حساس است.آهنگ صدای خود را چنان تنظیم كنید كه ملایم و ترغیب كننده باشد. اگر فرزندتان فشاری احساس كند، هرگز به نتایج دلخواه نخواهید رسید. یادگیری باید برای فرزندتان تجربه ای لذتبخش باشد. اگر احساس كند یادگیری را به او تحمیل كرده اند، دیگر لذت بخش نخواهد بود.
3. صبور باشید نه متوقع: روانشناسان كودك دریافته اند كه كودك تا سن شش سال و گاه بیشتر، به هر موضوعی نمی تواند بیشتر از دو دقیقه توجه كند. یعنی كودك پس از دو دقیقه حواسش از كاری كه شما می كوشید او را به آن مشغول كنید پرت می شود و سرگرم بازی با عروسك خود می شود و مجبورش نكنید به انجام كار مورد نظر شما ادامه دهد زیرا فقط باعث آزار او می شود.
4. دانش را به همراه عشق هدیه كنید. والدین مانند همه انسانها، میل به ابراز اشتیاق و تعصب بیش از حد دارند و لذا گاهی خود و فرزندانشان را تحت فشار بیش از حد قرار می دهند.ممكن است وقتی مشتاق و حتی نگران بیدار كردن نبوغ در فرزندتان هستید یك عامل حیاتی را فراموش كنید و آن شادی فرزندتان است. همواره دانش و تشویق خود را به همراه عشق و مهربانی تفویض كنید. زیرا نبوغ باید برای كودك یك موهبت باشد نه یك تحمیل.
فرد نابغه می تواند به كمك قدرت دانش پیشرفته، استعدادهای طبیعی پرورش یافته و اعتماد به نفس، بر رویدادها تاثیر بگذارد و سرنوشت خود را به دست گیرد. اگر از سنین پایین به كودك آموزش داده شود تا استعدادها و مواهب خاص و منحصر به فرد خود را پرورش دهد، به او حق انتخاب و سلطه بر سرنوشت خودش داده می شود. مثلا مادری را می شناسم كه از هر فرصتی برای آموزش فرزندش استفاده می كند، به هنگام غذا، زمانی كه كودك با بلوك هایش بازی می كند، موقع تماشای فیلم، در هنگام حمام كردن و ... مادر با در اختیار قرار دادن هر فرصتی برای یادگیری دختر، احساس طبیعی را در ذهن او تقویت می كند كه یادگیری و مطالعه و تحقیق، بخشی از نفس زندگی هستند. این آموزش گرانبهایی است كه كودك با آن رشد می كند!
این كودك اكنون یازده ساله است. از نظر بازی با دوستان و انجام تكالیف درسی هر دو به یك اندازه لذت بخش هستند. من تضمین می كنم كه این كودك همچنان كه بزرگتر شود و با مطالعات سنگین تر و ضروری تر مواجه شود، هرگز دچار افسردگی پیش از امتحانات و یا احساس رنج آور «مجبورم درس بخوانم» نخواهد شد.
تا زمانی كه همه والدین نفهمند كه مغز همه كودكان موهبتی الهی است و می تواند به یك مغز نابغه مبدل شود، جامعه همچنان تعداد انگشت شماری «مورد مكشوف» را ستایش خواهد كرد و اكثریت را نادیده خواهد گرفت، چه ثروت گرانبهایی كه به هدر می رود.
بهره گبری از كتابهای مصور بدون نوشته، به كودكان خواندن نمی آموزد.
اگر هنگام خواندن كتابهای مصور با نوشته، بر روی كلمات اشاره كنید كودك با كلمات آشنا می شود. بخصوص كلماتی كه بر كودك تاثیر عاطفی دارد. استفاده از كارتهای نمایشی كه روی آن نوشته و یا تصویر است برای بهتر فهماندن مطالب استفاده می شود (Flash Cards)بر روی مقوای سفید 25 در 25 سانتی متر می توان با حروف بزرگ نام اسباب بازی های كودك خود را بنویسید. برای مثال روی یك مقوا بنویسید «خرس» و روی مقوای دیگر گربه و بدین وسیله با برداشتن هر اسباب بازی كارت مربوطه را برداشته و بخوانید و آنگاه برای هر اسم یك قصه بگویید و از این طریق كلمه بر ذهنش حك می شود و آنگاه از كودك بخواهید در این رابطه یك قصه بگوید.
یك مربی كودكستان كه زمانی می شناختمش، برای آموزش دختر خودش روش خاصی داشت، او كارتی را كه رویش كلبه ای نوشته بود، پشت سرش پنهان می كرد و با بازیگوشی به دخترش نزدیك می شد و می گفت «مامان برای بچه اش چه قایم كرده؟» توجه كودك یك ساله جلب می شد و سعی می كرد خود را به آن موضوع اسرار آمیز برساند.
سپس مادر كارت را بالا می گرفت و با پیروزی می گفت «گربه!»، قهقهه شادی كردن نشان می داد كه بازی نتیجه مطلوب را به بار خواهد آورد. این كودك در مدت كوتاهی خواندن یاد گرفت. به زودی خواندن جملات را آغاز كرد. مادرش كتابهای ساده مختلفی خرید كه هریك از آنها برای كودك خردسال، گنجی از دانش در برداشت. دختر كوچولو در سن چهار سالگی چنان با كلمات و جملات آشنا بود كه اعجاب همگان را برمی انگیخت. موفقیت این مادر مرهون اعتقادی بود كه به فرزندش داشت و نگرش سالم و سازنده اش، و شكیبایی و شوخ طبعی اش كه فرزند را مشتاق همه بازهای خواندنی می كرد. هر مادری باید روش خاص خود را بیابد كه فرزندش را به خواندن كلمات مكتوب ترغیب كند. عشق فراوان شما نسبت به فرزندتان، ضامن موفقیت شماست.
پرورش توان حرف زدن در سنین پایین، بر توانایی خواندن كودك تاثیر مثبت دارد. می توانید همزمان با حرف زدن او دست بزنید یا به طریق دیگری شادی خود را از این امر نشان دهید. او هم به نوبه خود خوشحال می شود و میل دارد كه این كار را تكرار كند. در نتیجه، او از بابت حس شنوایی خود به وجد می آید.
شعرهای انگین كودكستانی نقش مهمی ایفاء می كند. بسیاری از آنها جاذبه درونی مقاومت ناپذیر دارند اما نقش آموزشی آنها فاقد ارزش است و جذابیت آنها در ریتم آهنگین آنهاست. كودك شما هر چه زودتر به حرف بیفتد، توان خواندن زودتر در او پایه ریزی می شود. پرورش استعداد برقراری ارتباط، اولین قدم در آموزش خواندن است. هنگامی كه كودكتان را تشویق به حرف زدن می كنید، در واقع او را به استفاده از استعداد طبیعی شنیدن هم ترغیب می كنید.
برای علاقمند كردن كودكتان به خواندن، باید علاقمندی به خواندن را نشان دهید. اگر فرزندتان شما را غرق در مطالعه روزنامه ببیند، یا اغلب وقتی به كتابخانه می روید تا كتابی انتخاب كنید، او را همراه خود ببرید، می فهمد كه شما خواندن را دوست دارید و خواهد خواست كه از شما تبعیت كند، توجه به نكات زیر می تواند مهم باشد.
- كتاب، كتاب و باز هم كتاب: سعی كنید كتاب های رنگی و با اشكال و تصاویر زیبا برای او خریداری كنید.
-با صدای بلند بخوانید: روزانه حداق 15 دقیقه را به خواندن داستان یا اشعار كودكستانی به صدای بلند برای كودكتان اختصاص دهید. بهترین برنامه خواندن، قصه خوانی پیش از خواب است. او شامش را خورده، حمام كرده و لباس راحت خواب به تن دارد و حتی اجازه دهید داستان را خود انتخاب كند و حتی ممكن است داستانی را انتخاب كند كه شب های قبل برایش خوانده اید. اشكالی ندارد تكرار كنید حتی می توانید داستان را به صورت نمایش نامه برای او اجرا كنید. هر چه خواندن را لذتبخش تر كنید، با موفقیت های بیشتری روبرو خواهید شد.
-پیگیر باشید: جلسات خواندن را مرتب تكرار كنید و هیچ چیز نباید این جلسات را به تعویق بیاندازد. به گونه ای كه به مرور كودك در می یابد خواندن یك امر حیاتی، تفریحی و بخشی از زندگی اوست.
-سرنخهایی در تصاویر، كلمات و كلمات تركیبی بیابید: جستجو گری كودك در تصاویر، كلمات و كلمات تركیبی سبب می شود كودك یافته های جدیدی در كتاب كشف كند و مادر با بین نكات توصیفی بیشتر می تواند ذهن كودك را بسته به موضوعات مختلف شكفته تر نماید.
-تجربه به معنا خواهد افزود: كودك از خردسالی نیاز دارد از خانه خارج شود. او را به پارك، باغ وحش و یا به اكواریوم ببرید. اجازه دهید كودكتان همراه شما به بانك، بازار، سوپرماركت یا هرجای دیگری كه می روید بیاید. سفرهای سیاحتی، گنجینه ای از اطلاعات است و درباره تجربیات به دست آمده با كودك باید صحبت كرد.
-اهمیت شگفتی: كودكی كه مغز كوچكش پر شده از كشفیات تازه است، دلش می خواهد افكارش را با صدای بلند توصیف كند، برای اینكه از تجربه چیزها،اماكن، حیوانات و گیاهان به شگفتی درآید، كودكتان را به انجام چنین كارهایی ترغیب كنید.این بخشی از رشد مغز نابغه است.
-بازی با كلمات: بچه ها مجذوب صدا می شوند. پدری را می شناختم كه تعداد زیادی بازی با كلمات بلد بود یكی از آنها این بود كه از فرزندانش می خواست كلمه ای بگویند كه صدای چیزی باشد مثل صداهایی كه نیمه شب، در مهمانی شب سال نو به گوش می رسد: بنگ، پاپ، شلپ، ترق. چنین بازیهای تخیلی به روند آموزش، طعم خوشی و سرگرمی می بخشند. در نتیجه كودك همیشه مشتاق است، همیشه دلش می خواهد بیشتر یاد بگیرد: و این یعنی اساس نبوغ.
-دائما آواز بخوانید: در خصوص تاثیرات مثبت موسیقی مطالعات زیادی شده و همچنان در حال انجام است. موسیقی بسته به نوع آن و شنونده، منجر به آزاد سازی آدرنالین یا ایندورفین ها می شود و هیجان و آرامش ایجاد می كند. استفاده از لالایی برای خوابانیدن كودك و فرستادن او به سرزمین رویاهاست.
-سوال، سوال: كودك شما هر چه زودتر حرف زدن یاد بگیرد، زودتر به سوال كردن می افتد. كودك، شما را با سوالات بمباران خواهد كرد. بخشی از رشد او بواسطه جستجوی درونی او برای دانستن است. به سوالات او به ساده ترین و كاملترین شكل ممكن، جواب دهید. اگر جواب سوالش را نمی دانید، صادقانه به او بگویید من جواب این سوال را نمی دانم، اما جوابش را پیدا می كنم و به تو می گویم و به وعده خود عمل كنید. كودك شما از دوران خردسالی، مرواریدهای درخشان دانش شما را جذب كرده است، آن مروارید ها دائما در درونش برق می زنند و او اكنون می خواهد بداند چرا؟ چطور؟ چه؟ كی؟ كجا؟
-واژه سازی روزانه: واژه سازی در سنین اولیه بسیار اهمیت دارد، زیرا ذائقه یادگیری را تحریك می كند. برای واژه سازی راه های جالبی وجود دارد.
الف: تشویق فرزندتان به اینكه درباره آن چه می بینید، حرف بزند.
ب: رنگ اتوموبیل ها را سوال كنید.
ج: از زبری و نرمی پشم سگ و گربه سوال كنید.
د: درباره شكل و اندازه و رنگ سنگهای موجود طبیعت سوال كنید.
ه: درباره اشیاء ویترین مغازه ها سوال كنید.
و: درباره واژه های تابلو اعلانات، روزنامه ها، مجلات و سوپرماركت ها صحبت كنید.
قرار گرفتن در معرض كلمات در شخص تفكر ممتاز به وجود می آورد. زندگی روزمره ها پر است از امكانات رنگارنگ،زنده، درخشان و آموزنده، آنها را به سود نابغه كوچولو به كار گیرید.
-یك كلمه و مفاهیم بسیار: به كودك بیاموزید هر كلمه مفاهیم مختلفی دارد.سعی كنید آنها را با مفاهیم مختلف یك كلمه آشنا سازید.
بعضی از والدین نگران یادگیری بیش از حد هستند. این نگرانی وقتی موجه است كه كودك شما ناچار به یادگیری و آموزش درس هایی باشد كه مغزش هنوز پختگی و رشد كافی برای آن نیافته باشد. پژوهشگران آموزش نشان داده اند كه اگر كودكتان را مجبور به یادگیری چیزی كنید كه آمادگی اش را ندارد، احتمالا بعدها منجر به آشفتگی ذهنی و مشكلات یادگیری در او خواهد شد. از كجا بفهمیم كودك آمادگی دریافت چه چیز را دارد؟ بدوا با مشاهده نزدیك كودكتان و علایق او، چیزهایی كه مایل به یادگیری شان است، چیزهایی كه برایش لذت بخش اند و آن چیزهایی كه قادر است در آنها ماهر شود. باید بخاطر داشته باشید كه پدرومادر هر دو در مناسب بودن موضوعات آموزشی توافق داشته باشند و در تضاد با یكدیگر نباشند كه این خود اثرات نامطلوبی در كودك دارد و لذا ضرورت یك توافق اولیه بین والدین در نحوه آموزش كودك ضروری است.
زمان قصه، زمان نوابغ است
قصه گویی یك عنصر اساسی و فوق مهم در ساختن نبوغ است. این كار قدرت تفكرات خارق العاده را در یك نابغه زنده می كند. طبق نظریه روان شناسان كودك، روند رشد ذهنی كودك تا قبل از سن شش سالگی به نحو نفس گیری سریع است. بین شش تا هفت سالگی سرعت آن كاهش می یابد و رشد آهسته و ماندگار تثبیت می شود.
برانگیختن: قصه های خوب پیام هایی از امید، تلاش و موفقیت در خود دارند، بدون آن كه حرفی از پند و موعظه در بین باشد. قصه ها نیروی تفكر او را بر می انگیزند.
بیداری بصری: قصه استعداد تصویر سازی خود كودك را بیدار می كند، قوه تخیل رشد یافته و پیشرفته اساس شكوفایی نبوغ است.
گوشی برای گفت و شنود: كلمات زمانی كه با آهنگ و لحن متفاوت بیان شوند، مجذوب كننده می شوند.
تجربه های تازه: با قصه گفتن، فرزند شما به دنیاهای اسرار آمیز و جادویی می رود. در قصه ها به علایق بچه ها پی برده می شود و از طرفی با خواندن مطالب درباره علایق كودك، اشتیاق او را به سمت خواندن سوق می دهید و این اقدام است كه به سود نابغه خواهد بود.
درك دیگران: او در داستان شخصیت های مختلف را درك می كند و تفاوت ها را درمی یابد و افق دید او وسیعتر می شود.
قصه های محلی: قصه های محلی فرهنگ ملت ها را به كودك می آموزد.
الهم گرفتن از داستان های واقعی: درباره افراد برجسته جهان داستان های شنیدنی برای كودك بگویید. آنها در زمینه تاریخ، علوم، ریاضیات، مهندسی، موسیقی، سیاست و هنر وجود دارند او با همسان سازی با افراد دیگر سعی می كند خود را به سوی آنان سوق دهد. زندگی مشاهیر می تواند برای كودكان منبع الهام بزرگی باشد.
حرف های بعد از قصه: گفتگوهای بعد از قصه می تواند شروعی برای كسب تجربیات جدید باشد و با سوالات مختلف از كودك او را به سمت یافته های جدید هدایت كنید. گاهی می تواند سوالات را از زبان اسباب بازی های او مطرح كنید. برای مثال خرس كوچولوی تو می پرسد چرا فیل در داستان آن گونه عمل كرد؟ بدین وسیله سبب رشد بخش تحلیل گر مغز او می شوید. قصه گویی، اندوخته عظیم انرژی و افكار خلاقانه را در كودك شما آشكار می كند. قصه گویی جرقه كوچكی را كه شعله نبوغ را در خود دارد، مستقل می كند تا در دنیایی كه سرشار از امكانات عظیم است بدرخشد.
علاقمند نمودن كودكان به مدرسه یك امر بسیار مهم می باشد و والدین باید با خلاقیت خود كودكان را مشتاق حضور در مدرسه كنند. لكا مادر یكی از كودكان می گوید:
مثلا دائما درباره مدرسه و كلاس درس به عنوان مكانی شادی آور حرف می زدم. به شاگردان بزرگتر اشاره می كردم و می گفتم «تصورش را بكن، وقتی بزرگتر شدی، تو هم به مدرسه خواهی رفت، عالی نیست؟» بعد یك گوشه از اتاقش را به یك جور محل درس خواندن تبدیل كردم، عروسكهایش را به خط كردم و می گفتم اینها شاگردان تو هستند، برایش گچ و تخته سیاه خریدم. آن وقت یك روز، در یكی از كتابها درباره معلمی خواندم كه روی تخته سیاه كلاسش این آواز را نوشته بود :
ما داستان می خوانیم
ما در حیاط بازی می كنیم
ما ناهار می خوریم
ما آواز می خوانیم
هر روز به عنوان یك كار منظم در مدرسه عروسك های دخترم، روزش را با خواندن این آواز شروع می كردم. بعد از اتاق بیرون می رفتم و پشت سرم می شنید كه همین كلمات را برای عروسكهایش می خواند لكا گفت: در نهایت كودك من همچون اردكی كه به طرف آب برود، به سوی مدرسه رفت. اگر كودكان با رغبت به مدرسه نروند، بعدها با مشكل روبرو می شوند.
نیچه، فیلسوف آلمانی می گوید: محال است چیزی به بار بنشیند، بی آن كه ارواح سالم و برومند در ایجادش دخیل نبوده باشند.
منزل باید به یك محیط عالی آموزشی برای یادگیری كودك تبدیل شود.
خانه را از كتابهای مصور رنگی، اسباب بازی، مداد، كاغذ، مداد رنگی، آب رنگ، گل رس، كاست ضبط صوت و.... پركنید.
مكعب سازی: او باید با مكعب ها بازی كند و بزرگی و كوچكی را یاد بگیرد.
رنگ كردن با انگشت: رنگ كردن با انگشت اگرچه با كثافتكاری همراه است اما احساس وجد آور و نیرومندی به او می بخشد و تجربیات تازه ای به دست می آورد.
كشیدن خطوط: كودكان را وادار كنید بخوانند و بنویسند و نقاشی كنند.
گل رس و خمیر مجسمه سازی: تجربه خوبی كسب می كنند. ماهیت رطوبت و خمش پذیر آن را احساس می كنند.
كتاب و مجله: برای كودك كتابخانه شخصی ایجاد كنید.او را به كتابفروشی ببرید. او را مشترك مجله كنید.
نوار ضبط صوت: نوار قصه برای كودك مفید است.
افكاری درباره تلویزیون و ویدئو: سعی كنید به مدت كوتاه به بچه اجازه دهید تلویزیون و ویدئو ببیند. سعی كنید كتاب جانشین آنها باشد. استفاده زیاد از تلویزیون خلاقیت كودك را سركوب می كند.
پذیرش و تایید: اگر كودكان كار جالبی كرده اند با اشتیاق آن را ببینید و تحسین كنید.
شراكت: سعی كنید در فعالیتهای كودك شریك شوید و با این كار به او بگویید كه هم خودش مهم است و هم هر كاری می كند مهم است.
سعی كنید خانه را به معبد دانش تبدیل كنید.
نكات زیر می تواند نیروی عقلی كودكتان را رشد دهد:
-كودك باید هشت ساعت در شبانه روز بخوابد تا ذهنش همیشه بیدار و سرحال باشد. سحرخیزی ناشی از زود خوابیدن است. صبح با سكوت آرام ذهن را فعال می سازد. بسیاری از نویسندگان گفته اند كه بهترین آثار خود را در ساعات آرام سحر نوشته اند.
-صبحانه كامل: صبحانه خوردن با هم، سنتی كامل است. لازم است با آرامش باشد.
بازی و كارگروهی: بدون بازی، از نابغه بچه ای كسل كننده خواهد ساخت، بازی با بچه های همسایه برای كارگروهی ضروری است. در خانه 15 تا 20 دقیقه در انجام تكالیف مدرسه به او كمك كنید.
صحبت های سرشام: خانواده ای كه با هم غذا می خورند. با هم یاد می گیرند و رشد می كنند. در سر شام به حرفهای كودك گوش دهید و موفقیت هایش را تحسین كنید. اگر اشتباهی كرد ببخشید. یادگرفتن از اشتباهات و توان خندیدن به خود، گام هایی اساسی در جهت دستیابی به نبوغ است.
كارهای بعد از شام: بعد از شام می توانید بازی روی تخته سیاه را انجام دهید، بازی با كلمات یا هر بازی دیگر انجام دهید و ذهن او را فعال كنید.
وقت خواب برای نابغه در حال شكوفایی: وقت خواب باید بسیار آرام و آسوده باشد، می توانید برایش با صدای بلند قصه بخوانید یا از خودتان قصه بسازید. وقت خواب كودك را در آغوش بگیرید و نوازش كنید تا او احساس امنیت كند.
سرزمین عجایب تكالیف شب: میز و صندلی و با نوركافی برایش تدارك ببینید. می توانید یك تابلو اعلانات چوب پنبه ای برایش تدارك ببینید كه بر روی آن بریده روزنامه، عكس ها یا هر چیز مورد علاقه اش را بچسانید. درس خواندن در كنار تلویزیون و رختخواب توصیه نمی شود.
مراجع آماده: كتابهای مرجع برای او بخرید، آنها برای پژوهش او خوب هستند نظیر: فرهنگ لغت، دایره المعارف، اطلس جهان، كتاب سال.
رادیو و تلویزیون: كودك می تواند برنامه های مفید رادیو و تلویزیون را ببیند اما نباید زمان بازی و مطالعه او مختل شود. سعی كنید درباره برنامه های جالب تلویزیون با كودك بحث كنید و حتی درباره موضوعات مورد بحث كتاب بخرید.
كودك را ترغیب كنید اسباب بازی بسازد: او می تواند از جعبه های مقوایی، درپوش، پیت حلبی، قوطی، ماسوره، چوب ماهیگیری، قلاب و میخ چوبی، چسب و هر چیز كهنه و قابل استفاده دیگر برای ساختن اتوموبیل، چراغ راهنما، عابر پیاده و از این قبیل استفاده كند. ساخت اسباب بازی نبوغ بچه را افزایش می دهد و این اقدام قدرت تخیل او را افزایش می دهد. ساخت اسباب بازی با كودكان دیگر سبب می شود و تقسیم مسوولیت را فرا گیرد و درس تصمیم گیری مشترك را فرا می گیرد. چگونه به نیاز های دوستش پاسخ بدهد و هنر ارتباط گیری چند جانبه را یاد می گیرد.
تصمیم گیری: كودك شما با هر نوع اسباب بازی كه بازی كند، به تمرین عمل ارزشمند تصمیم گیری خواهد پرداخت.
والدین به عنوان راهنما و همبازی :
خودتان یك بچه شوید و با بچه ها به ارتباط بپردازید تا او رابطه برقرار كردن را فرا گیرد. فعال باشید،یك بازی به بچه بیاموزید و آنگاه اجازه دهید او باقی راه را بپیماید.
شریك او باشید: با فهمیدن علایق او و بر اساس آن فعالیتهای مختلف را برای او طراحی نمایید.
نمونه باشید: باید سرمشق خوبی برای بچه ها باشید
مهربان باشید: بچه ها تنها در آغوش پر محبت والدین و احساس امنیت می توانند پیشرفت كنند. كودكانی كه زیاد با اسباب بازی، بازی می كنند اغلب از كودكانی كه به میزان محدودی اسباب بازی در اختیار دارند خلاق ترند و قوه تخیل قوی تری دارند و كودكانی كه به طور مرتب، با والدینشان بازی می كنند در بزرگسالی از سطوح عالی تری از خلاقیت برخوردار می شوند.
ملاك های لازم جهت خرید اسباب بازی :
-بازی جسمانی فعال را در پی داشته باشد: با كمك آن عضلات و بدن كودك هماهنگ عمل كنند نظیر توپ، سه چرخه، وسایل ورزشی از قبیل توپ و راكت و بدمینتون.
-بازی های ابتكاری و سازنده: بازیهایی كه خلاقیت مثبت را در كودك بیدار می كند، مكعب های ساختمانی، لگو، وسایل نقاشی، كاغذ و مداد رنگی، گل مجسمه سازی، آلات موسیقی، اسباب بازی های علمی و......
بازیهای اجتماعی: مهارتهای اجتماعی كودك را فعال می كند.در این موارد جوانمردی و كار گروهی را یاد می گیرند. بازی های روی صفحه، بازی با ورق یا كلمات، معما، بازی های خروج از خانه، بازی های گروهی. اسباب بازی نیروی مقتدر تخیل را فعال می كند.
كنفوسیوس: طولانی ترین راهها با اولین قدم آغاز می شود.
كودك برای قدم گذاشتن در اقیانوس وسیع دانش باید از جای پا استفاده كند :
-كنجكاوی خلاقانه
-تخیل الهام گرفته از درون
-استقلال
وقتی نگرشهای ثابتی را بر كودك خود تحمیل می كنید زمانی كه فرزندتان عقل رس شود، آنچنان مقید حرف مردم خواهد بود كه پیش از دست زدن به هر كاری تامل خواهد كرد تا ببیند كاری كه می كند در چشم اجتماع درست است یا غلط.
اما اگر شما آماده دور ریختن الگوهای فكری و رفتاری كهنه باشید، فرزندتان هرگز از نشان دادن خلاقیت های خود هراس نخواهد داشت. در این صورت خواهید توانست برای بیرون كشیدن نیروهای درونی فرزندتان كه متضمن فردیت، توانایی های منحصر به فرد و نبوغ اوست، روشهای خاصی بیابید. چنین نابغه ای برای خود در اجتماع و در جهان نقشی یگانه حك خواهد كرد.
بی اعتنایی بزرگترها به كودكان تاثیر نامطلوبی بر روی آنها دارد.
سعی كنید هنگامی كه در خیابان با كودك خود می روید از او سوالات مختلفی كنید و كنجكاوی او را برانگیزید.
تخیل الهام گرفته از درون: كاش در هر مدرسه موضوعی را تحت عنوان تخیل الهام گرفته از درون تدریس می كردند مانند گربه های پرنده، سرزمین كودكان، حیوانات سخنگو. تخیلات یك بچه را، هر قدر هم داستانش ظاهرا عجیب و بی معنی باشد هرگز مسخره نكنید.در صورت مسخره شدن كودك، احتمالا در آینده گوشه گیر خواهد شد و جرات نخواهد كرد از تخیلاتش استفاده كند. اجازه دهید كودكتان در فراخوانی ابزاری كه از جنس رویاست، آزاد باشد، بسیاری از اندیشه های بزرگ ریشه در تخیلات عجیب دارند.
استقلال: استقلال به نبوغ قدرت می بخشد. فرد باید احساس امنیت كند تا دست به كار تازه بزند.
برای نبوغ فرزند خود به نكات زیر نیز توجه داشته باشید:
-برانگیختن برتر: تشویق در گوش كودك مانند موسیقی است
-تمركز برتر: بزرگترین لطمه یك معلم به كودك آن است كه با جوهر قرمز در كارنامه اش بنویسد «بی دقت»، كه در نهایت با رفتن این كارنامه در خانه و توبیخ توسط والدین، این تصویر منفی در ذهن كودك حك می شود.اولین قدم در راه ایجاد تمركز برتر آن است كه در كودك تصویر مثبت از خود ایجاد كنید، موفقیت های او را تاكید كنید. همواره كودكتان را ترغیب كنید كه بگوید، من می توانم.
-درك برتر: جان هالت (John Holt) نویسنده و متخصص تعلیم و تربیت آمریكایی در كتاب خود با نام علت ناموفقیت كودكان می نویسد «منظور ما از هوش، سبك خاصی از زندگی است، طرز رفتاری خاص در همه شرایط.آزمون هوش این نیست كه تا چه حد می دانیم، چه باید كرد» بلكه این است كه در شرایطی كه نمی دانیم چه باید كرد، چه رفتاری داریم. نابغه كسی است كه می تواند دانش خود را در شرایط مناسب آن به كار گیرد.
برای آن كه به كودكتان كمك كنید در كی برتر به دست آورد، استراتژی زیر را به او یاد بدهید:
-اطلاعات: برای رسیدن به هر هدف اطلاعات كافی كسب كند.
-روش: برای رسیدن به هدف روش درستی انتخاب كند.
-هدف: برای انجام درست هر كاری، هدف خود را درست تعیین كند.
-حافظه برتر: عبارت است از توانایی نگه داری و ذخیره آن تصاویر در چشم ذهن.
شما می توانید با برانگیختن كودك به بحث های زنده، هدیه گرانبهای حافظه برتر را به كودكتان عطا كنید. بخاطر داشته باشید بحث ها نباید برای او تنش آفرین باشد. برای مثال من عكسی دارم كه شاهزاده تیراندازی با تیر و كمان را یاد می دهد. درباره این عكس این طور می شود بحث كرد:
مادر: شاهزاده دارد به چه چیز تیر می اندازد؟
كودك: یك پرنده
مادر:پرنده كجاست؟
كودك: روی درخت، روی یكی از شاخه ها، رنگش قرمز است. می توانم آن را در بین برگهای سبز ببینم. خیلی بالاست.
مادر: آیا زاویه تیر شاهزاده درست است؟
كودك: خب بله، فكر می كنم درست است. باید درست باشد چون ته اش را گرفته. اگر من یك خط مستقیم بكشم ( می كشد)..... نمی دانم.
مادر: شاهزاده چه لباسی پوشیده؟
كودك: یك لباس(با تردید) قرمز....با یك كمربند قرمز.... تاج روی سرش گذاشته.....بازوبند بسته..... و یك تیردان پر از تیر به پشتش آویزان كرده !
مادر: چطور ایستاده؟
كودك: پاهاش را از هم باز گذاشته، پاهاش را نمی بینم. پشت علف های بلند پنهان شده.
نگارش برای نبوغ یك ضرورت است، نویسندگان خوب، افكار روشنی دارند. و سعی نمایید از كودكی، فرزندتان را عادت دهید كه بنویسد.
نابغه باید بنویسد
در نوشتن جادویی هست، وقتی كودك شروع به نوشتن می كند، ارتعاشات خاص را كه در اثر روند تفكر در مغز ایجاد می شود، تجربه می كند و دلش می خواهد با این افكار رابطه برقرار كند. نقاشی برای كودك مهارت بسیار مهمی است. احساسات او را در سطحی ابراز می كند و پیش درآمد نوشتن است. كودك نابغه را باید ترغیب به نقاشی كنید. پس از اینكه به حرف درآمد و نقاشی كرد و سرانجام خواندن یاد گرفت، تدریجا او را به سمت نوشتن سوق دهید. نوشتن، احساس رضایت شدید به وجود می آورد و می تواند باعث كیف و سرزندگی شود. زیرا فشارها تخلیه می شوند و شخص می تواند در خلوتی كه مداد و كاغذ فراهم می آورد این فشارها را بیرون بدهد. نوشتن، نقاشی كلمات است و برای رشد نبوغ یك ضرورت است. نوشتن موجب روشنی و انسجام افكار، سازمان یابی و انضباط شخصی می شود و همچنین به كودك كمك می كند، بهتر ارتباط برقرار كند.
برای ترغیب كودك به نوشتن، راهنماییهای زیر را بكار ببرید:
-علاقه و محبت نشان دهید: كودك را مجبور نكنید،علاقه نشان دهید با تحسین كردن او را تشویق كنید.بگذارید كودك، شما را در حال خواندن و نوشتن ببیند.
-والدین پرمشغله: اگر كودك زیاد حرف می زند، بگذارید حرف هایش را بنویسد.
-مكان و وسایل: همیشه وسایل نوشتن را در اختیارش قرار دهید.
-زمان: به كودك برای نوشتن فرصت دهید.
-واكنش مثبت: علاقمندی به نوشتن او نشان دهید.
-هرگز بجای كودكتان ننویسید: هرگز انشاء او را ننویسید، باید زمینه ای ایجاد كرد كه خود او بنویسد.
-هرگز انتقاد نكنید: نكات مثبت نوشتن او را تقویت كنید.
تقلید: اشكالی ندارد در ابتدا در نوشتن، تقلید كند، به مرور او صاحب سبك می شود.
-سازگاری با زندگی: كاری كنید، كارت تبریك های شخصی درست كند و برای دیگران بفرستد و همچنین بهتر است یك دوست مكاتبه ای خوب داشته باشد.
آواز نویسی: كودك را علاقمند كنید آواز نویسی كند
گوش كردن: به او یاد دهید به دقت گوش دهد و چیزهای جدید یاد بگیرد و آنگاه بنویسد.
دفتر خاطرات: یادداشت های روزانه از خاطرات خود تهیه كند.
والدین باید همیشه از نقاط قوت كودك خود استفاده كنند و با كمك آنها نقاط ضعف كودك خود را ترمیم كنند.
اگر كودك شما باور كند كه می تواند موفق شود مانند یك فرد موفق احساس و عمل خواهد كرد.فهرست زیر را می توانید به عنوان دوازه فرمان برای نگرش مناسب در قبال كودكتان، به كار برید.
-باهوش
-موفق
-خلاق
-هوشیار
-عاشق یادگیری
-زیرك
-سخت كوش
-مفید و یاری دهنده
-صمیمی و غمخوار
-مستقل
-خوش سیما
-شاد، هر كجا برود با خود شادی به همراه می برد
اگر این دوازده فرمان را به خاطر داشته باشید، باور كنید و با رفتار مهربان خود، نشان دهید كه در باور خود صادقید، كودك شما مانند یك فرد موفق احساس و عمل خواهد كرد. اگر سطح توقعات شما بالاتر از توان كودكتان باشد، او را مضطرب و مشوش خواهد كرد. با كم شدن اعتماد به نفس، خرفت و تنبل و بی علاقه خواهد شد و استعداد نبوغ او كاهش می یابد.
انگیزه مثبت، ما از یك فرد عادی به یك فرد خارق العاده تبدیل می كند. خوش ترین خیر این است كه كودك شما به طور مادرزاد دارای انگیزه طبیعی است. برای افزایش انگیزه اجازه دهید شش محرك در نگرش شما و محیط اطرافتان نفوذ كند.
-در خانه فضایی مهیج و سالم برای یادگیری ایجاد كنید.
-ذهن خود و كودكتان را به طور مستمر مشغول به موضوعات مثبت كنید.
-همواره خود و كودكتان در كنار كسانی قرار گیرید كه انگیزه ها و اعمال مثبت را در زندگی القا می كنند (اجازه ندهید كسانی كه افكار منفی دارند یا موجب ناامیدی افراد می شوند، بر شما تاثیر بگذارند.(
-برای پیش راندن انگیزه های خود و كودكتان همواره از نیروی خودتلقینی و خودباوری مثبت استفاده كنید.
-هرگز ذهن كودكتان را ضمیمه ذهنیات خودتان نكنید. همواره استقلال خلاق را در او ترغیب كنید.
-كودكتان را با دنیای زنان و مردان بزرگ، مانند مخترعین، متفكرین، سیاستمداران، دانشمندان و هنرمندان آشنا كنید.
اگر كودك انگیزه قوی دارد، احتمالا پدر و مادر هر دو نگرش مثبت نشان می دهند، در غیراینصورت باید در نقش مادر و پدری خود بازنگری كنید.
آیا با رفتاری خنثی و بی علاقه، با كار فرزند برخورد كرده اید؟
آیا او را به خاطر عدم موفقیتش تنبیه كرده اید؟
آیا او را در حضور دیگران شرمنده و تحقیر كرده اید؟
آیا او را به خاطر تفاوتهایی كه با دیگران دارد، مسخره كرده اید؟
آیا در روند رشد كودكتان از او دور بوده اید یا كاملا شركت نداشته اید؟
آیا انتظارات سطح بالا و فوق عالی از او داشته اید، انتظاراتی غیرواقعی ؟
دیوید لوئیس (David lewis)روان شناس توصیه می كند: كودكتان را تشویق كنید بعضی از وظایف منزل را بر عهده بگیرد. برای پسرها هم به اندازه دخترها و برای هر كاری در منزل مسوولیتی را مشخص كنید. تحقیقات نشان می دهند كه انجام چنین كارهایی موفقیت به همراه دارند.
توجه به نكات زیر می تواند زمینه ساز انگیزه در كودك باشد:
-كودك خود را از زندان های ذهنی آزاد كنید. از سنین پایین، جریان آزادانه افكار مستقل را در ذهن او ترغیب كنید. بكن نكن های زیاد، نبوغ را در كودك محبوس می كند. خانه شما باید مانند آزاد راهی باشد كه رفت وآمد اتوموبیل ها آزادند در آن جریان داشته باشد و جز در تقاطع های حساس هیچ علامتی وجود نداشته باشد.
-در زندگی هیچ چیز مثل شكست نیست، این كه كودك ممكن است احساس كند كه اشتباه كرده باشد، می تواند كودك را از پا درآورد، واكنش مثبت شما نسبت به اشتباه كودكتان باید معقول و طبیعی باشد.
-اگر كودك شما هنگام نوشتن، بر روی تكلیفش جوهر ریخت، سرزنشش نكنید، با ملایمت یادش دهید كه چگونه از جوهر خشك كن استفاده كند.
كودك شما در روند یادگیری استقلال ممكن است كارهایی انجام دهد كه از نظر شما احمقانه و ناخوشایند باشد، با دخالت در این مرحله، استقلال او را مهار می كنید و در نتیجه رشد ذهنی و عاطفی او را محدود خواهید كرد.
-به یاد داشته باشید كودك مستقل است و نباید او را وادار كرد كه آرزوهای والدین را برآورده سازد.
-همه ما به هدف و مقصد نیاز داریم، به كودك نیز باید هدفی را پیش رو قرار دهیم ، كه او بخواهد به آن برسد.
برای اینكه یاد گیرنده برتری باشید توجه به موارد زیر نمایید:
-تفكر و تحقیق: كودك باید وادار شود كه درباره محیط زندگی خویش تفكر و تحقیق كند.
-تقویت و تشویق: كودك را وادار كنید كه خودش راهی پیدا كند تا دانش تازه آموخته را در زندگی روزمره به كار بندد.
-تجدید نظر و تمرین
-بازیهای خانوادگی با كلمات: با كلمات خوش باشید و با آنها بازیهای مختلف خلق كنید و بازی كنید.
-كتابخانه: او را عضو كتابخانه كنید
-پیاده روی در طبیعت: به كودك بگویید با استفاده از كلمات آن چه را می بیند و تجربه می كند توصیف كند مثل خیابان دراز لش پردرخت
-سوال كردن: به موضوعات مختلف فكر كند و یك سوال طرح كند
-نتیجه گیری كردن: نتیجه گیری از درسها می تواند برای كودك ارزشمند باشد. برای مثال اگر پلیس از سگ برای پیدا كردن مجرمین استفاده می كند، آنها باید یاد بگیرند و نتیجه گیری كنند چرا از سگ ها استفاده می شود؟ سگ ها چه چیزی دارند كه پلیس از آنها استفاده می كند؟
-بلافاصله نتیجه گیری كردن: پس از بدست آوردن یك اطلاعات لازم است به دنبال آن سریع نتیجه گیری نمایند و این موضوع می تواند آنها را وادار به تفكر كند. برای مثال تلفن اختراع شده است، اگر تلفن اختراع نمی شد چه اتفاقی می افتاد؟
-ساختن پل ها: یادگیرنده برتر، میان اطلاعاتی كه جدیدا كسب می كند و اطلاعاتی كه قبلا به دست آورده، پل می زند
یافتن ایده های اصلی: وقتی موضوعی مورد مطالعه قرار می گیرد، سعی كنید كودك شما به دنبال اصلی در پشت آن موضوع باشد.
طبقه بندی اطلاعات: سعی كند یاد بگیرد و اطلاعات خود را طبقه بندی نماید.
-قرینه سازی: ربط دادن اطلاعات جدید و ناآشنا به دانسته های موجود. برای مثال اگر تفاوت میان سرخرگها و سیاهرگها را می خواند به او بگویید سرخرگها، رگهای درشتی هستند كه خون دارای اكسیژن را از قلب می آورند مثل بازرگانان ثروتمندی هستند كه الماس های شاه را تحویل گرفته و سوار بر اسب ها می تازند و ... قرینه سازی گاهی بسیار تخیلی است و با عناصر تفریحی كه در آن هست به كودك كمك می كند اطلاعاتی را كه می توانست بی معنی و كسل كننده باشد، به راحتی جذب كند.
-برای مطالعه، هدف های معین قرار دهید.
-دانش را وسعت بخشید: هرچه می توانید كاری كنید كودك شما بیشتر یاد بگیرد.او را به گردش ببرید، با او بحث كنید، از او درباره همه چیز و هر چیز جالبی سوال كنید.
-گوش كردن یاد بگیرید: به كودك اجازه دهید حرف بزند و شما گوش دهید و این موضوع سبب می شود كودك از حافظه اش استفاده كند.
-آلبوم عكس درست كنید: عكس های مورد علاقه را در آلبومش نگاهداری كنید.
حافظه قوی باعث می شود تفكر و هوش بتواند جریان مداوم اطلاعات را به كار گیرد. به گفته روانشناسان معروف، حافظه ضعیف وجود ندارد، لذا این فكر را از سر كودكتان بیرون كنید كه حافظه اش ضعیف است.
در تربیت مغز كودكتان برای داشتن حافظه قوی، هیچ رازی وجود ندارد، دو روش فوق العاده موثر وجود دارد:
-روش فراخوانی سمعی
-روش فراخوانی بصری
-روش فراخوانی سمعی
پروفسور جان یوئیل (John Yuille) از دانشگاه بریتیش كلمبیا در ونكوور بیان می كند "بهترین راه به خاطر سپردن هر چیز، آن است كه اطلاعات مزبور را فورا به یاد بیاوریم. با ذخیره كردن اطلاعات و بازیابی فوری آنها، مسیرهایی با بازدهی بیشتر در مغز خواهید گشود."
برای این اقدام می توان به نكات زیر دقت نمود:
-كودك سعی كند هرشب اتفاقات روزانه را بنویسد.
-از او بخواهید درسهایش را به شما یاد بدهد
-روش فراخوانی بصری
كودك سعی كند تصاویر چیزهایی را كه یاد می گیرد ببیند. برای مثال علاوه بر شنیدن نام یك چیز سعی كند تصاویر آن را نیز ببیند.
به كودك خود یاد دهید برای فعالیت های خود برنامه داشته باشد. ابتدا كلیه فعالیتهایی را كه باید انجام دهد در دفترش بنویسد نظیر درس خواندن، تفریح، مشاهده تلویزیون، مطالعه، نقاشی و.... آنگاه برای یك برنامه زمان بندی تهیه كند و انجام دهد.
یكی از مهارت های مهم كه باید كودكان فراگیرند یادداشت برداری است. به گونه ای كه بتوانند از نكات مهم موضوعات، برای خود یادداشت برداشته و به افكار خود نیز نظم دهند.