يکشنبه ۲۲ مهر ۱۴۰۳
شنبه ۳۱ مرداد ۱۳۹۴ 6175 0 4

افسانه پادشاه و ریاضیدان ترکیب هنرمندانه ادبیات نمایشی و ریاضیات با هدف تسهیل آموزش ریاضی است.

نمونه ‏ای موفق از پیوند ادبیات و ریاضی

"افسانه پادشاه و ریاضی‏دان" از منظر اساتید فن

کتاب افسانه پادشاه و ریاضی‏دان
نمونه ‏ای موفق از پیوند ادبیات و ریاضی (با هدف توسعه علم)
تألیف: دکتر مهدی بهزاد؛ دکتر نغمه ثمینی
 
افسانه پادشاه و ریاضیدان ترکیب هنرمندانه ادبیات نمایشی و ریاضیات با هدف تسهیل آموزش ریاضی است. این نمایشنامه‌ علمی بر مبنای یک معمای ساده ریاضی تألیف شده و بسیار مورد توجه جوامع علمی قرار گرفته است و نمونه برجسته‌ای از سبک جدید ترویج ریاضیات از طریق ادبیات نمایشی است. داستان این نمایشنامه به این قرار است که پادشاهی مغرور، بی نیاز از دانش و خرد، و بی نیاز از دانشگران، روزگار میگذراند. در شبی تیره پادشاه و درباریان از کابوسی برآشفته می شوند و دانشمند ریاضیدان را احضار می‌کنند که معمای دربار را حل کند. این داستان، داستان انسان است که با ابزار دانش و خرد روزنه‌های کوچک پرسش و معما را به افق‌های باز دانایی میرساند.

دکتر مهدی بهزاد درباره چگونگی تألیف این کتاب میگوید: دولت آلمان سال 2008 میلادی را سال ریاضیات نامیده بود تا عموم مردم، به‌ویژه جوانان، با ریاضیات آشنا شوند و دست از ریاضی ستیزی بردارند. در اواسط سال 2007 دکتر پاخر موسس و رئیس خانه ریاضیات شهر گیسن، از دانشجوی سابق خود، خانم دکتر ترانه اقلیدس، درخواست کرد فردی ایرانی را به وی معرفی کند که بتواند با زبان ساده چشم‌اندازی از ریاضیات را به تصویر بکشد و این‏گونه ‌ بود که من به این کار دعوت شدم و آن را پذیرفتم.

دکتر نغمه ثمینی درباره این کتاب میگوید: تفسیر معمای سه گاف را می شد به دو شکل به نمایشنامه برگرداند: یا آن را کاملا ً ـ به اصطلاح ـ به خورد نمایشنامه داد و داستان و شخصیت‌های اصلی را بر مبنای آن نوشت؛ یا تنها فضایی درست کرد که این ایده مطرح و آموزش داده شود و درست از این نقطه بود که چالش من با مقوله "نمایشنامه آموزشی" آغاز شد. بدیهی بود که برای رسیدن به هدف "همگانی کردن" ریاضیات، راه دوم کاربردی تر بود. استفاده از تئاتر برای آموزش ـ ایده‌ای که همواره حرفش بوده، اما کم‌تر به عمل درآمده  ـ میتواند هم علوم و ریاضیات را به میان مردم بکشاند و هم تئاتر را. 

اظهار نظر متخصصان درباره این کتاب:
 
پروفسور دکتر آلبرشت بو یتلز پاخر
استاد و رئیس خانه ریاضیات شهر گیسن در آلمان

در کنار روش‏های سنتی تألیف مقاله و کتاب و ایراد سخنرانی می‏توان با طرح معماها و معرفی بازی‏ها و آزمایش‏ها تمام افراد جامعه به ویژه جوانان را به ریاضیات علاقه‏مند کرد. پروژه استاد دکتر مهدی بهزاد نمونه برجسنه‏ای است از سبک جدید عمومی کردن ریاضیات، با استفاده از ادبیات نمایشی.
 
پروفسور شریل پرگر
استاد ریاضیات و دانشمند برجسته سال 2009 غرب استرالیا

این نمایشنامه معماهایی را مطرح می‏کند که هم بینندگانش را به چالش وامی‏داردو هم سبب انبساط خاطر آنان می‏شود...

پروفسور پرگر پس از خواندن نمایشنامه و ویرایش متن انگلیسی آن چنین می‏نویسد: 
تا جایی که من اطلاع دارم معمای گرگ و گوسفند و گیاه (سه گاف) بیش از 1200 سال قدمت دارد .... این نمایشنامه بسیار دلپذیر محصول پیوند بین علم و هنر است ... ما مدیون ریاضی‏دان برجسته استاد دکتر مهدی بهزاد و نمایشنامه‏ نویس خوش قریحه خانم دکتر نغمه ثمینی هستیم که این پروژه را به ثمر رسانیده ‏اند. این نمایشنامه طنزآمیز و سرگرم کننده است. استاد بهزاد به سبب عشق و علاقه وافرشان به انتقال لذت و قدرت ریاضیات به جوانان، این افسانه را  به خوبی ساخته و پرداخته است.

این نمایشنامه جنبه‏ای از تاریخ را نیز معرفی می‏کند که ممکن بود اتفاق افتاده باشد و راهی را می‏گشاید که می‏توانست تحت تأثیر گسترش مفاهیم ذاتی مختص معمای سه گاف، مسیر تاریخ را عوض کند. اگر شرح مختصر گسترش ریاضیات مطرح در این نمایشنامه در چند دهه یا چند سده پس از انتشار معمای سه گاف ارائه شده بود، آن‏گاه شاخه‏های مهمی از ریاضیات گسسته (ترکیبیات و نظریه گراف‏ها)، بهینه‏سازی (برنامه‏ریزی خطی و صحیح) و تحقیق در عملیات هزار سال زودتر عرضه می‏شدند. من مطالعه "افسانه پادشاه و ریاضی‏دان" را به عنوان یک اثر ادبی جذاب، فرح‏بخش و آموزنده توصیه می‏کنم و به نویسندگان اثر به سبب این دستاورد تبریک می‏گویم و از آنان تشکّر می‏کنم2.
 
 
دکتر مهدی رجبعلی پور
استاد و چهره ماندگار ریاضیات کشور

جنبه ادبی کتاب با مشاورت ویراستار و نویسنده و مترجم توانایی همچون خانم منیژه جوادی همسر آقای دکتر بهزاد عاری از نقص است و می‏تواند در میان کتاب‏های ریاضی ـ ادبی ایرانی جاودانه بماند. جنبه هنری کتاب هم عالی است ... این دو جنبه، همراه با طنزی‏ لطیف که زاییده‏ همکاری یک ریاضی‏دان و یک هنرشناس بوده و بر سراسر کتاب حکم‏فرماست معجون گوارایی فراهم آورده است که ساعت‏ها می‏تواند پیر و جوان را سرگرم و راضی نگه دارد ....
 
 
دکتر رحیم زارع نهندی
استاد ریاضیات دانشگاه تهران و رئیس سابق انجمن ریاضی ایران

یکی از آرزوهای ریاضی‏دانان رویای دستیابی به روش‏هایی است که بتوانند مفاهیم ریاضی را به صورتی ملموس و قابل فهم برای مخاطبان عمومی و غیرمتخصص بیان کنند ... معمای گرگ و گوسفند و گیاه یکی از معماهایی است که الهام‏بخش کتاب حاضر است و به شکل نمایشنامه‏ای جالب تنظیم شده است که در نوع خود کم‏نظیر است.
 

دکتر محمدرضا سعیدآبادی
دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو ایران

در میان معدود کتاب‏هایی که تاکنون با تأیید و نشان کمیسیون ملی یونسکو منتشر شده‏اند علاوه برکتاب‏های مقدس و نفیسی همچون قرآن کریم، دیوان حافظ، گلستان سعدی و رباعیات حکیم عمرخیام و کتاب‏هایی که به سفارش کمیسیون تدوین شده‏اند کتاب‏های نیز دیده می‏شوند که برگردان آثار منتشر شده توسط سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد به زبان فارسی هستند. کتاب "افسانه پادشاه و ریاضی‏دان" اما سه مؤلفه‏ مهم و اساسی سازمان جهانی یونسکو را در بردارد: هنر نمایش، فرهنگ بومی و علم ریاضی. تنیدن علم ریاضی در تار و پود یک اثر ادبی همان هدفی است که سازمان جهانی یونسکو زیر عنوان عمومی کردن علم آن را دنبال می‏کند .... این اثر در میان کتاب‏های منتشر شده از سوی کمیسیون تنها کتابی است که عمومی کردن علم را مدنظر قرار داده است ....
 

دکتر گرتچن کالونجی
معاون مدیر کل بخش علوم طبیعی یونسکو

... یونسکو به تعهد استاد مهدی بهزاد و استاد نغمه ثمینی در ترویج آموزش ریاضی و اندیشه علمی در بین مردم به ویژه جوانان اذعان می‏کند و به آن ارج می‏نهند .... چون نمایشنامه در راستای برنامه‏های یونسکو است می‏توانیم از طریق شبکه‏ها و یا کارگزارانمان به معرفی آن کمک کنیم.
 

دکتر امید علی کرم‏زاده
استاد گروه ریاضی دانشگاه شهید چمران اهواز و چهره ماندگار

این اثر بی‏شک در نوع خود بی‏نظیر است. یک اثر نمایشی موزون با ماهیت ریاضی یا یک بحث ریاضی با زبان نمایش. گامی است شگفت در راستای عمومی کردن ریاضی و همه فهم کردن آن و حتی بهتر فهماندن آن به اهل ریاضی ... از دیدگاه سبک داستانی و نمایشی نیز یک رگه ترغیب‏برانگیز عاشقانه در نمایشنامه گنجانده شده تا حس کنجکاوی بیننده و خواننده را به ادامه کار تحریک کند. نکته ارزشمند دیگر در این اثر علمی ـ ادبی، زبان نوشتاری آن است که نوعی زبان کنایی و ادبی است ... ایده اساسی نمایشنامه و تنیدن علم ریاضی در تار و پود یک اثر ادبی از نمایشنامه افسانه پادشاه و ریاضی‏دان در ایران و شاید در جهان اثری درخشان و منحصر به فرد می‏سازد .... به هر روی ساخت نسبتأ پیچیده اثر که از درهم تنیدگی ریاضیات و ادبیات نمایشی و طرح قصه، گونه‏ای نو و جذاب آفریده است به راستی شایسته تقدیر است و به عنوان خواننده آشنا به بحث، به سختی می‏توانم شگفتی و شعف خودم را درخواندن این اثر پنهان کنم ....
 

آقای شهرداد میرزایی
مدیر نشر دیبایه

... یکی از نظریه‏ پردازان جهانی نظریه گراف و از استادان برجسته ریاضی کشور با یک استاد نوپرداز تئاتر هم‏گام شده‏اند و از یک معمای ساده، بی‏نهایت معمای زیبای ریاضی را در داستانی زیبا به تخیّل کشیده‏اند. 
کلمات کلیدی

آی هوش: گنجینه دانستنی ها و معماهای هوش و ریاضی

نظراتی که درج می شود، صرفا نظرات شخصی افراد است و لزوماً منعکس کننده دیدگاه های آی هوش نمی باشد.
آی هوش: مرجع مفاهیم هوش و ریاضی و انواع تست هوش، معمای ریاضی و معمای شطرنج
 
در زمینه‌ی انتشار نظرات مخاطبان، رعایت برخی موارد ضروری است:
 
-- لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
-- آی هوش مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
-- آی هوش از انتشار نظراتی که در آنها رعایت ادب نشده باشد معذور است.
-- نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
 
 
 
 

نظر شما

پرطرفدارترین مطالب امروز

قواعد بخش پذیری بر اعداد  1 تا 20
زندگینامه ریاضیدانان: جان فوربز نش
سیستم عدد نویسی رومی
زندگینامه بزرگان ریاضی: هیپاتیا
زندگینامه بزرگان ریاضی: سرینیواسا رامانوجان
اتحادهای ریاضی
زندگینامه بزرگان ریاضی: پروفسور ابولقاسم غفاری
جادوی اعداد: عدد 142857
گفتگویی با مهندس احمد میرزاخانی، پدر مریم میرزاخانی