با دیدن یا شنیدن كلمه فناوری به یاد چه می افتید؟ فناوری اطلاعات؟ فناوری هوا و فضا؟ فناوری هسته ای؟ و... بله؛ درست است. اما فناوری به معنای دست یافتن به روشی نو و جدید در انجام امور است. برای مثال زمانی كه به فناوری اطلاعات اشاره می شود؛ منظور استفاده از اطلاعات به گونه ای است كه قبلاً انجام نشده و روشی نو است.
خلاقیت چیست؟
خلاقیت به معنای روشی نو و جدید برای حل مسئله است. خلاقیت نیرویی ذهنی است كه همه نوع بشر در صورت سلامت عقل و روان از آن برخوردارند. اما در اثر نوع و كیفیت محیطی كه در آن پرورش می یابند، گاهی فردی خلاق و دیگری با خلاقیت كمتری شناخته می شود. این ویژگی ذهنی تحت تأثیر محیطی محرك و غنی؛ رشد سریع تر و صحیح تری خواهد داشت. خلاقیت به معنای روشی نو برای حل مسئله تعریف شده؛ به عبارتی راهی در جهت ارائه یك یا چند راه حل.
اما این راه حل ها مختص مسائل پیچیده فیزیك و ریاضی و یا حل یك قضیه هندسی نیست. انسان هر لحظه در مسیر حل یك مسئله یا مشكل است كه بسته به نوع و اهمیت آن؛ انرژی و زمان متفاوتی برای ارائه راه حل مناسب صرف می شود. گاه مسئله پیش رو انتخاب رشته تحصیلی یا شغل است و گاهی انتخاب نوع غذا برای رفع گرسنگی. به هر حال، هر دو این مسائل، نیازمند خرج فكر و نیروی ذهنی هستند. روش خلاق تكراری نیست؛ از این رو قابل انتقال از فردی به فرد و یا از شرایطی به محیطی دگر نیست. خلاقیت روشی متنوع است و ذهن خلاق برای هر مشكل هرچند تكراری؛ راه حلی نو ارائه می دهد.
توجه به اهمیت دارا بودن ذهنی خلاق
می توانید بیندیشید كه لحظه ای بدون اكسیژن زندگی كنید؟ بله می شود؛ اما مدت بسیار كوتاهی؛ در حد چند ثانیه و بعد از آن...
امروزه می توان بدون اطلاعات زندگی كرد؛ اما مدت كوتاهی. ما ناچاریم برای زنده ماندن در جامعه حضور یابیم و با این اعلام وجود، ناگزیر از انتقال و دریافت اطلاعات هستیم.
در دنیای امروز سرعت اطلاعات به حدی فزاینده و سریع است كه قوی ترین مغزها از پردازش این حجم بازمی ماند. از سویی برای ادامه و بقای زندگی با كیفیت بالا، به ناچار نیاز به اطلاعات هرچه بیشتر داریم. گاه از شلوغی اطراف خسته می شویم و آرزوی گوشه ای خلوت داریم. در حقیقت این خستگی ناشی از ناتوانی ذهن است كه در برابر دریافت؛ ثبت و یادآوری محرك های محیط قادر به پاسخگویی نیست.بهترین عامل برای مقابله با این خستگی های ذهنی، بیدار ساختن خلاقیت است. یادآور می شویم كه خلاقیت در ذهن وجود دارد و باید پرورش یابد. به هر حال هر فرد تحت تأثیر تربیت خانواده و نیز آموزش و پرورش، تا حدی كلیشه ای این نیروی خفته را بیدار نموده است.
استفاده از خلاقیت در حل مسایل و اجرای آن به عنوان روش
زندگی یك ضرورت است نه یك انتخاب، كه در غیر این صورت در برابر دنیای پیچیده و پر از دگرگونی، راهی جز شكست و یا فرار نخواهیم داشت.
پس عاقلانه است كه برای رسیدن به آرامش ذهنی در برخورد با مسایل، روش های دارا بودن یك ذهن خلاق را بیاموزیم.حال فناوری و خلاقیت را در كنار هم گذاشته و این گونه معنا می كنیم: داشتن روشی نو در حل مسایل، به گونه ای كه دست آورد گرا باشد. دست آورد گرایی بدین معناست كه نتیجه و اثر آن قابل رویت باشد و بتوان در صورت لزوم در شرایط مشابه از راه حل ارائه شده باز هم بهره جست.
پس می توان گفت كه لازمه فناوری در هریك از گرایش های علوم، دارا بودن فناوری خلاقیت است. ابتدا باید ذهن خلاق وجود داشته باشد تا بتواند اصولی را بیابد و بر اساس این اصول جدید، فنون را طراحی كند. شاید بهترین درس پیش نیاز برای هر دانشجو؛ كسب مهارت در درست اندیشیدن؛ كسب مهارت در ایجاد تفكر خلاق؛ كسب مهارت در به كارگیری خلاقیت در حیطه تخصصی و... باشد.
از كجا می توان دارا بودن خلاقیت را در افراد ارزیابی كرد؟
به نظر عموم؛ اگر فردی تابلوی زیبایی بكشد و یا مجسمه ای بتراشد یا داستانی هیجان انگیز بنویسد، انسان خلاقی است. بله حتماً همین طور است؛ اما این، تمام خلاقیت نیست. افراد خلاق دارای ویژگی هایی هستند. شاید اگر شما هم تركیب رنگها و یا استفاده از ابزار پیكرتراش را بدانید، به همان زیبایی اثری خلق نمایید. بدون شك آن هنرمندان خلاق اند، اما شما هم در حیطه تخصصی تان به احتمال قوی از خود خلاقیت های زیادی نشان داده اید.
در تعریف علمی، به انسانی خلاق گفته می شود كه با این روش زندگی كند، نه فقط كار. به عبارتی حتی ساعات تفریح؛ بودن با دوستان؛ ورزش؛ تربیت فرزندان؛ ارتباط با همسر و... همگی به روشی نو و مختص خود او انتخاب شده باشند.همه ما در زمان استفاده یك روش جدید، لذت آن را حس كرده ایم و در بسیاری از موارد هنگام یادآوری احساس غرور می كنیم؛ چراكه آن راه حل در آن زمان توسط ذهن من طراحی و اجرا شده و دست آورد خوبی هم داشته است.
در زمان كودكی در بازی فوتبال یا هنگام حادثه ای در مدرسه و خیابان؛ هنگام مسافرت؛ در برقراری ارتباط با دوستی جدید و...همه انسانها این لحظات را بارها و بارها تجربه كرده اند، اما ... یك بار را خوب به یاد دارند، چون به روشی نو انجام شده است. با این مقدمه باید گفته شود كه مهم نیست فرد در حال حاضر چه میزان از این توانایی برخوردار است، مهم این است كه این توانایی را دارد و می تواند آن را رشد و پرورش دهد.خوشبختانه علم خلاقیت به نقطه مطلوبی رسیده است؛ دانشمندان و محققان این گرایش علمی، روش هایی را به افراد پیشنهاد می كنند كه به كارگیری آنها در ایجاد و تثبیت خلاقیت در ذهن بسیار مؤثر است.