سه شنبه ۲۰ آذر ۱۴۰۳
چهارشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۲ 1377 0 1

بررسی مولفه‌های خلاقیت در کودکان و موانع دستیابی به آن

چگونه خلاقيت را در کودکان‌مان تقويت كنيم؟

موضوع «خلاقيت» همواره موضوعى جالب توجه بوده است. از يك طرف همه، خلاقيت را ارزش و نوعى امتياز می‌‏دانيم و از سوى ديگر، بعضاً مردم در زمان‌های خاص، رفتار مناسبى با افراد خلاق نداشته‌‏اند. اين امر شايد به دليل ماهیت ذاتی خلاقيت و ويژگى غيرعادى و غيرمعمولش باشد. به راستى خلاقيت چيست و خلاق كيست؟
 
بچه‌‏هايى كه راه‌حل‌‏هاى جديد و مناسب پيدا می‌‏كنند، بچه‌‏هايى خلاق‌اند. اما بايد دانست كه خلاقيت، معادل هوش نيست. بسيارى از بچه‌‏هاى باهوش خلاق نيستند، اما گاهى با بچه‌‏هايى سر و كار داريم كه به ظاهر بازيگوش و معمولی‌‏اند، اما انديشه‌‏هاى خلاقى دارند. اين دسته از بچه‏‌ها بر خلاف ظاهرشان، ذهن پيچيده‌‏اى دارند.
 
خلاقيت در کودکان سه ويژگى بارز دارد:
۱. بچه‌‏هاى خلاق آمادگى دارند كه در پى راه حل‏‌هاى غيرمعمول باشند؛
۲. آنان از ابراز عقايد و مفاهيم جديد لذت می‌‏برند؛
۳. آنان از اشتباه كردن نمی‌‏ترسند.

کودکان خلاق به تمسخرى كه ممكن است متعاقب اشتباه‌‏شان پيش بيايد، بی‌‏اعتنا بوده و اتفاقاً مشتاقند راه‌‏حل‌‏هايى كه احتمال شكست در آنها زياد است را بياموزند. شايد مهم‏ترين تفاوت کودکان خلاق با ساير کودکان، در نوع تفكر آنان باشد. بچه‏‌هاى عادى و معمولى معمولاً از تفكر هم‏گرا استفاده می‌‏كنند يعنى براى حل مسئله، ذهن‏شان را معطوف يافتن پاسخ صحيح می‌‏نمايند. در عوض تفكر واگرا كه اساس خلاقيت به شمار می‌‏آيد نوعى فكر كردن است كه وقتى يك مسئله داراى چندين پاسخ باشد به كار گرفته می‌شود.

موانع شكوفايى خلاقيت
۱. اجبار به همنوايى:
اگر فرزندان به اطلاعات و دنباله‏‌روى از روش‌‏هاى متداول و قواعد خشك و انعطاف‌‏ناپذير مجبور و ملزم باشند، به‌طور چشمگيرى خلاقيت در آنان نقصان مى‏‌يابد. والدين مسلط و قدرت‌‏طلب، معلمان و مديرانى كه نظم و انضباط افراطى را بر بچه‌‏ها تحميل مى‌‏كنند، به‌طور نادانسته و ناخواسته زمينه‌‏ساز زوال خلاقيت مى‏‌شوند.

۲. نكوهش:
ابراز عقيده و ابراز راه حل‌‏هاى غيرمعمول و خارق‌‏العاده، يكى از نشانه‏‌ها و مؤلفه‏‌هاى خلاقيت است. بنابراين نكوهش و تمسخر کودکان خلاق باعث خواهد شد كه احساس ارزشمندى آنان كاهش يابد و حالت وسواسى به خود بگيرد. با نكوهش ابراز عقايد کودکان، آنها را مجبور خواهيم كرد كه از بيان افكارشان دست برداشته و رفتار جرئت‌‏ورزانه‌‏شان را كاهش دهند.

۳. انتظار پيروزى:
انتظار پيروزى هميشگى و مدام و توقع زيادى والدين، آفت پيشرفت و ترقى کودکان خواهد بود. انتظار پيروزى از هر كوشش، اغلب باعث خواهد شد كه بچه‏‌ها از شكست‏‌هايشان دلسرد شده و به دنبال راه حل‏‌هاى نو و بديع نروند. از طرف ديگر، انتظار تشويق و پاداش زياد نيز باعث افزايش توقع کودکان در هر بار موفقيت خواهد شد. در بلندمدت اين امر ديد را از شناسايى واقعيت‌‏ها تحريف كرده و قدرت خلاق ذهن بچه‌‏ها را از بين مى‏‌برد.

۴. عدم تحمل والدين:
خلاقيت به عبارتى نوعى بازى بيان عقايد و راه حل‏‌ها، همراه با تمايل به خيال‏‌پردازى، ادعا، جسارت‏‌ورزى و دستكارى در مفاهيم پذيرفته شده است. اغلب بچه‌‏هاى خلاق حالتى كودكانه دارند و كارهايشان توأم با ريخت و پاش است اما اينها تنها ظاهر قضيه است.
 
راههاى كمك به رشد خلاقيت:
۱. شركت در يادگيرى خودانگيخته:
بسيارى از بچه‏‌ها تحت فشار ديگران (مديران، معلمان، والدين) هستند. بنابراين تشويق‏‌شان براى جهت دادن به يادگيرى چندان آسان نخواهد بود. از اين گذشته بسيارى از والدين با شيوه‌‏هاى يادگيرى خودانگيخته آشنايى ندارند. در برخى موارد هم می‌ترسند اگر به بچه‌‏هايشان آزادى بيشترى بدهند تا آنان به شيوه خودشان واقعيت‌‏ها را دريافت و کشف كنند، چيزهاى اشتباهى را ياد گرفته و يا کودکان آنچه را هدف آنان است نياموزند. والدين، در حقيقت وظيفه دارند بياموزند كه چگونه می‌‏توان آموخت.
 
۲. قانع نباشند:
کودکان بايد اجازه داشته باشند نظرات و افكارشان را تغيير دهند و تا مى‏‌توانند حدس بزنند. بگذاريد ذهن و توانايى تجسم و تصور بچه‏‌هايتان وحشى باشد و به هر سو كه مى‏‌خواهد برود. از اين راه بچه‌‏ها مى‏‌توانند روابط دست‌‏نيافتنى و بعيد را دستكارى نموده و به احتمالات ذهنى متعدد دست يابند. بايد ذهن کودکان عادت كند كه خيلى زود قضاوت نكرده و به اولين و راحت‌‏ترين راه حل قانع نباشند.

۳. انعطاف‌‏پذيرى:
بايد به بچه‌‏ها اجازه داد تا ديدگاه‌هاى خود را عرضه كرده و از زاويه‌‏هاى مختلف به موضوع نگاه كنند، به فرزندان‌تان بياموزيد براى هر موضوع، نظرات جديدى يافته و براى هر مسئله، راه حل‏‌هاى زيادى را در نظر بگيرند.

آی هوش: گنجینه دانستنی ها و معماهای هوش و ریاضی

نظراتی که درج می شود، صرفا نظرات شخصی افراد است و لزوماً منعکس کننده دیدگاه های آی هوش نمی باشد.
آی هوش: مرجع مفاهیم هوش و ریاضی و انواع تست هوش، معمای ریاضی و معمای شطرنج
 
در زمینه‌ی انتشار نظرات مخاطبان، رعایت برخی موارد ضروری است:
 
-- لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
-- آی هوش مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
-- آی هوش از انتشار نظراتی که در آنها رعایت ادب نشده باشد معذور است.
-- نظرات پس از تأیید مدیر بخش مربوطه منتشر می‌شود.
 
 
 
 

نظر شما

پرطرفدارترین مطالب امروز

قواعد بخش پذیری بر اعداد  1 تا 20
زندگینامه ریاضیدانان: جان فوربز نش
بررسی تعلیم و تربیت از دیدگاه جان دیوئی
همه چیز درباره هوش مصنوعی به زبان ساده
روش چندحسی فرنالد
طنز ریاضی: اثبات 2=1
طنز ریاضی: اثبات 5=2+2
تعاریف و مفاهیم: قضیه حمار
تابع شمارش اعداد اول