ضریب هوشی
مفهوم ضریب هوشی را اولین بار در سال 1912 اشترن، روان شناس آلمانی مطرح کرد. اشترن به این نکته توجه داشت که سن عقلی اجازه نمی دهد تا بتوان با هوشی و کم هوشی یک کودک را به طور دقیق تعیین کرد. او متوجحه شد مثلا یک سال اختلاف بین سن عقلی و سن تقویمی برای یک کودک 4 ساله و یک کودک 12 ساله معنای یکسانی ندارد. او پس از عنوان کردن معایب سن عقلی، محاسبه ضریب هوشی را مطرح کرد که یک عدد نسبی است. ضریب هوشی از تقسیم سن عقلی بر سن تقویمی به دست می آید و به اختصار IQ نشان داده می شود:
IQ= MA÷ CA
ضریب هوشی = سن عقلی ÷ سن تقویمی
برای اینکه اعداد به دست آمده اعضاری نباشد حاصل کسر را در 100 ضرب می کنند. عددی که به ترتیب بالا به دست می آید روشنتر از این است که بگوییم کودک یک سال عقب مانده یا دو ماه پیشرس است. زیرا یک سال عقب ماندگی یا یک سال پیشرسی، در سنین 4، 8، یا 10 سالگی معناهای متفاوتی دارند. اگر سن عقلی و سن تقویمی کودک برابر باشد ضریب هوشی او 100 خواهد بود. کودکانی که ضرایب هوشی کمتر از 100 داشته باشند عقب مانده و کودکانی که ضرایب هوشی بالاتر از 100 داشته باشند با هوش به حساب می آیند.
100* (IQ= (MA÷ CA
آزمون های غیر کلامی و فردی هوش برای کودکان
این آزمون ها فاقد سوال های کلامی هستند و در نتیجه هوش غیر کلامی را اندازه گیری می کنند. ارزش پیش بینی آنها برای سازگاری با تحصیل کم است اما در مورد فعالیت های عملی روایی قابل ملاحظه ای نشان می دهند.
آزمون آدمک گودیناف
این آزمون را خانم فلورانس گودیناف ابداع کرده است. اجرای آن به این صورت است که از کودک می خواهند تا عکس یک آدم را بکشد. در نمره گذاری آن فقط اجزای موجود را در نظر می گرند نه زیبایی آنها را. نمره به دست آمده به کمک یک جدول، به سن عقلی و آن هم طبق رش اشترن، به ضریب هوشی تبدیل می شود. این آزمون که رواج زیادی دارد چندان به عوامل فرهنگی وابسته نیست. آزمون گودیناف به اکثر زبان ها ترجمه و برای اکثر فرهنگ ها منطبق شده است.
مازها یا لابیرنت های پرتئوس
این آزمون شامل تعدادی ماز چاپی با درجه دشواری فزاینده است. در اجرای این آزمون از آزمودنی می خواهند که با نوک مداد خود ماز را طی کند. او نباید به عقب برگردد و نباید وارد بن بست شود. نمره به دست آمده به سن عقلی و ضریب هوشی تبدیل می شود. این آزمون را می توان به عنوان یک آزمون هوشی، که ارزش خاصی در پیش بینی سازگاری اجتماعی دارد به حساب آورد. در زبان فارسی ماز، به معنا چین و شکن و دالان های پر پیچ و خم است.
آزمون مکعب های کُهس
این آزمون که به کودکان 5 تا 15 سال اختصاص دارد از 16 مکعب رنگی و 17 تصویر تشکیل شده است. ترتیب ارائه تصاویر طبق درجه بندی خاصی انجام می گرد. هر تصویر روی یک کارت سفید چاپ شده است. روی هر کارت دو عدد دیده می شود که یکی از آننها شماره تصویر و دیگری زمان لازم برای پاسخگویی را نشان می دهد. به علاوه این آزمون دارای یک برگ نمره گذاری است که تعداد امتیازهای لازم، بر حسب زمان صرف شده را نشان می دهد. اجرا و نمره گذاری این آزمون بسیار آسان است اما خود آزمون نسبت به توانایی کودکان ایرانی دشوار است. نمره حاصل از اجرای این آزمون به سن عقلی و ضریب هوشی تبدیل می شود.