بسیاری از کودکان بین سنین ۲ تا ۵ سالگی از دوره لکنت زبان می گذرند و بعضی بخش های کلمات، جملات یا عبارات را تکرار می کنند یا آنها را کش می دهند یا بجای بعضی بخش ها صداهایی در می آورند. لکنت و گرفتگی زبان نوعی از dysfluency (وقفه در جریان صحبت) است. در بسیاری از موارد، لکنت تا ۵ سالگی خود به خود از بین می رود.
هیچ دارویی برای لکنت وجود ندارد، ولی روش های درمانی مؤثری هست که با استفاده از آنها می توانید به کودک کمک کنید تا بر این وضعیت غلبه کند.
دلایل لکنت زبان کدامند؟
کارشناسان معتقدند که عوامل مختلفی وجود دارند که منجر به لکنت زبان می شوند:
- ژنتیک: حدود ۶۰ درصد از آنهایی که لکنت زبان دارند، یکی از اعضای نزدیک خانواده آنها نیز زبانش می گیرد.
- مشکلات زبانی و گفتاری دیگر یا تأخیر در رشد
- تفاوت های پردازش زبانی در مغز: افرادی که لکنت زبان دارد، زبان را در بخش های مختلف مغز پردازش می کنند و در تعامل پیغام های مغز با عضلات و اعضای بدون که مسئول حرف زدن هستند، مشکلاتی وجود دارد.
- سطح بالای فعالیت
- سرعت زیاد در حرف زدن
نشانه های اولیه لکنت زبان
اولین نشانه های لکنت زبان زمانی ظاهر می شوند که کودک ۱۸ تا ۲۴ ماه دارد و موجی از واژگان به سمت او روانه می شود و او با استفاده از این کلمات شروع به جمله سازی می کند. شاید والدین از لکنت زبان فرزندشان ناراحت و ناامید شوند، ولی این مرحله کاملاً طبیعی است و باید صبر پیشه کرد تا این دوره بگذرد.
کودک به مدت چند هفته یا چند ماه زبانش می گیرد، ولی در واقع این گرفتگی زبان ناپیوسته است. بیشتر کودکانی که قبل از ۵ سالگی زبانشان می گیرد، بدون نیاز به مداخله هایی مانند گفتار درمانی، خوب می شوند.
ولی اگر لکنت زبان کودک تبدیل به مسئله ای دائمی شود و حتی بدتر شود یا با حرکت بدن یا صورت همراه باشد، باید حتماً او را نزد گفتار درمان ببرید تا معاینه شود و بهتر است این معاینه تا قبل از ۳ سالگی انجام شود.
سال های مدرسه
معمولاً وقتی کودکان وارد مدرسه می شوند و مهارت های ارتباطی آنها تقویت می شود، لکنت زبان آنها متوقف می شود. کودک مدرسه ای که هنوز لکنت زبان دارد احتمالاً کاملاً به مشکل خود واقف است و از آن خجالت می کشد. دوستان و همکلاسی ها متوجه این مشکل کودک می شوند و ممکن است او را اذیت کنند.
اگر این اتفاق برای کودک افتاد، باید با معلم او مشورت کنید و حتی با دوستان فرزندتان صحبت کنید. شاید بهتر باشد معلم فرزندتان از موقعیت های استرس زای برای او اجتناب کند تا گفتاردرمانی فرزندتان به تدریج نتیجه هایش را نشان بدهد.
چه زمانی از پزشک کمک بخواهیم؟
اگر فرزندتان ۵ ساله شده و هنوز مشکل گرفتگی زبان دارد، باید نزد پزشک بروید و احتمالاً او گفتاردرمانی را برای فرزندتان توصیه می کند. در موارد زیر بهتر است با گفتار درمان مشورت کنید:
- وقتی تکرار کل کلمات یا جملات برای کودک سخت می شود
- وقتی تکرار صداها و بخش ها بیشتر از قبل می شود
- وقتی کودک کلمات را بیشتر از قبل می کشد
- وقتی صحبت کردن برای کودک بسیار سخت و محدود می شود
- وقتی متوجه می شوید کشش بعضی از عضلات صورت بیشتر شده است
- وقتی کشش صدا منجر به بالا رفتن گام صدا می شود
- وقتی کودک سعی می کند از موقعیت هایی که نیاز به حرف زدن دارد اجتناب کند
- وقتی کودک کلمه ای را از ترس لکنت زبان عوض می کند
- وقتی نگرانی های دیگری درباره نحوه حرف زدن فرزندتان دارید.
اگر بیش از ۶ ماه نگرانی شما در مورد لکنت زبان فرزندتان طول کشید، در بیشتر مدارس تست و درمان صحیح برای این وضعیت وجود دارد.
والدین چه کار می توانند بکنند؟
این گام ها را برای کمک به فرزندتان امتحان کنید:
- از فرزندتان نخواهید که کاملاً درست و دقیق حرف بزند. بگذارید حرف زدن برای او جالب و لذتبخش باشد.
-از وعده های غذایی خانوادگی به عنوان فرصتی برای گفتگو استفاده کنید. از چیزهایی مانند رادیو و تلویزیون که حواستان را پرت می کنند اجتناب کنید.
-انتقاد نکنید و دائماً به تصحیح کلمات و جملات او نپردازید.
-زمانیکه فرزندتان احساس ناراحتی می کند یا لکنت او افزایش می یابد، او را مجبور نکنید که بلند حرف بزند یا مطلبی را بخواند. بجای این کار، در این مواقع، فعالیت هایی را پیشنهاد کنید که نیازی به حرف زدن ندارند.
- وسط حرف فرزندتان نپرید و او را مجبور نکنید که حرفش را تمام کند.
- به او نگوئید که قبل از حرف زند فکر کند.
- فضای آرامش بخشی در منزل ایجاد کنید.
- هنگام حرف زدن با فرزندتان یا دیگران در حضور او، آرام و واضح حرف بزنید.
- تماس چشمی را با فرزندتان حفظ کنید. سعی نکنید جای دیگری را نگاه کنید یا ناراحتی خود را نشان دهید.
- بگذارید خودش حرفش را بزند و جملات و افکارش را تا انتها بگوید. قبل از پاسخ دادن به سوالات یا حرف هایش مکث کوتاهی نمایید.
- با او آرام آرام حرف بزنید. این کار به تمرین نیاز دارد! اینکه در آرام حرف زدن برای او نمونه و الگو باشید، به روانی گفتار فرزندتان کمک خواهد کرد.