جمعه ۲ اسفند برابر با ۲۱ فوریه روزبین المللی زبان مادری بود. موضوع امسال "زبانهای محلی برای شهروندی جهانی: تمرکز بر علم" بود.
ایرینا بوکووا، مدیرکل یونسکو به مناسبت به این روز پیامی فرستاده است که در زیر می خوانید:
اکنون به مدت چهارده سال است که یونسکو و شرکایش روز بین‌المللی زبان مادری را جشن می‌گیرند. ما با برگزاری فعالیت‌های سازماندهی‌شده، کنفرانس‌ها، کنسرت‌ها و سمینارها در سراسر جهان، بر اهمیت تنوع زبان‌شناسی و چندزبانگی تاکید می‌کنیم.
حمایت و ترویج زبانهای مادری، عامل اصلی ایجاد شهروندی جهانی و تفاهم متقابل واقعی است. آشنایی و صحبت به بیش از یک زبان، باعث می‌شود که درک بهتری از گنجینه تعاملات فرهنگی در جهان پدید آید. به رسمیت‌شناختن زبانهای محلی، مردم را توانمند می‌کند تا صدایشان بهتر شنیده شود و نقش فعالی در سرنوشت جمعی خود ایفا کنند. به این دلیل است که یونسکو همه تلاش خود را به‌کار می‌برد تا از همزیستی هماهنگ ۷۰۰۰ زبان دنیا که مردم جهان به آن سخن می گویند حمایت کند.
امسال، تاکید ویژه ما بر “زبانهای محلی برای شهروندی جهانی: تمرکز بر علم” است که نشان می‌دهد چگونه زبان‌ها دسترسی به دانش، انتقال و کثرت آن را تضمین می‌کند. برخلاف نظر عموم، زبانهای محلی به طور کامل قادرند که جدیدترین مطالب علمی را در زمینه‌های ریاضیات، فیزیک، فناوری و غیره منتقل کنند. به رسمیت‌شناختن این زبان‌ها، به معنی گشودن دری روی حجم زیادی از مطالب علمی سنتی است که اغلب نادیده گرفته شده است، و نیز به معنی غنی‌ساختن بنیان دانش ما است.
زبانهای محلی، رکن ایجاد بسیاری از زبان‌هایی است که در سراسر جهان در حوزه علم به‌کار می‌رود. این زبان‌ها همچنین در معرض بیشترین خطر قرار دارند. حذف زبانهای مادری، به معنی محروم‌کردن افراد آن زبان، از حق اساسی هر بشر برای کسب معرفت علمی است.
و اکنون نیز، ارتباط نزدیک مردم با یکدیگر در “دهکده جهانی”، فعالیت برای ایجاد تفاهم بین فرهنگی و گفتگو را حیاتی‌تر می‌کند. در دنیای امروز، استفاده از حداقل سه زبان، معمول است که عبارت است از: یک زبان محلی، یک زبان برای ارتباطات گسترده‌تر و یک زبان بین‌المللی برای ایجاد ارتباط در سطوح بومی و جهانی. این تنوع زبان‌شناختی و فرهنگی می‌تواند بهترین شانس ما برای آینده باشد: برای خلاقیت، نوآوری و فراگیرشدن؛ و ما نباید این شانس را از بین ببریم.
روز بین‌المللی زبان مادری، بیش از یک دهه است که بسیاری از نقش‌هایی را که زبان‌ها در شکل‌بخشی به افکار، به معنای گسترده آن، و یک شهروند جهانی ایفا می‌کند، به‌خوبی نمایان سازد؛ فضایی که در آن همگی ما ابزاری را برای سهیم‌شدن در زندگی و رویارویی با چالش‌های جوامع خواهیم داشت.
من در اینجا از همه کشورهای عضو یونسکو و سازمان بین‌المللی فرانسه‌زبانان که در بزرگداشت این روز در سال ۲۰۱۴ مشارکت دارند، و نیز از فعالان جامعه مدنی، آموزشیاران، انجمن‌های فرهنگی و رسانه‌ها درخواست می‌کنم که از این تنوع زبان‌شناختی نوید بخش، در جهت برقراری صلح و توسعه پایدار به طور تمام و کمال بهره‌مند شوند.
۶۲ سال پیش در چنین روزی چندین دانشجوی دانشگاه داکا، برای برخورداری از حق استفاده از زبان مادری شان راه‌پیمایی کردند که پلیس پاکستان آنها را به خاک و خون کشید.در آن زمان، بنگلادش بخشی از پاکستان به شمار می‌رفت.
پس از این جریان، در سال ۱۹۹۹، یونسکو، دفتر علمی، فرهنگی و آموزشی سازمان ملل، ۲۱ فوریه یا دوم اسفند را به عنوان روز بین‌المللی زبان مادری معرفی کرد. در سال ۲۰۰۸ هم مجمع عمومی سازمان ملل، این نامگذاری را تایید کرد و از آن پس هر سال این روز به عنوان روز جهانی زبان مادری بزرگ داشته می‌شود