زبان به عنوان تبلور اندیشه ها، افكار، باورها، اعتقادات و مجرای انتقال احساسات و نهاد های درون به دنیای بیرون از دیر باز كانون تمركز و توجه جرگه های علمی بوده است. از كنكاش ریشه های تاریخی زبان و نحوه پیدایش راز گون آن گرفته تا در حصار بستن این عنصر طی تعاریف مختلف همیشه مباحثی درخور توجه برای جوامع علمی بوده است.
امروزه نظریات بسیاری در خصوص زبان به تقریر در آمده است، اگر چه از سالیانی دور متفكران بزرگ دنیا از اظهارنظر در خصوص زبان غافل نبوده اند و در حوزه های مختلف كاركردهای آن را تبیین كردند. به عنوان مثال در حوزه مطالعات علم سیاست یلینگ اظهار داشت كه هیچ عالمی به اندازه علم سیاست نیازمند دانش واژه های دقیق نیست و اهمیت زبان شناختی، كاربرد عمومی و مفهوم علمی این دانش واژه ها اغلب فرق دارند، سبب سردرگمی می شوند و باعث می شود علم سیاست دقیق نباشد یا آنكه از یورش درشتگویی های واژه های مبهم پر باشد. یا اندیشمند دیگری به نام كاتلین گفته است: كه در بحث های سیاسی به ندرت واژه یی وجود دارد كه مبهم نباشد. (عالم 22: 1386) در همین راستا در رشته ها و حوزه های مختلف علمی كاركردها و نقش های مختلفی از زبان را در قالب واژه ها، الفاظ، سبك ها و سیاق های مختلف شاهد هستیم كه از این روی اشراف برخی بر این عنصر اجتماعی بسیار بارز است.
اهمیت این عنصر ارتباطی تنها در زبان مادری هر فرد خلاصه نمی شود بلكه امروزه در پرتو دكترین دهكده جهانی، زبان بین المللی كه شاهراه ارتباط دنیای درون ملت ها با بیرون است، خاطرنشان می شود. رفته رفته در جامعه امروزی ایران نیاز به دانستن یك زبان جهانی (انگلیسی) مشهود تر شد كه متاسفانه این نیاز همگام با برنامه آموزشی ای مناسب در طول دوران تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان نبوده است گرچه پیشرفت های شگرفی در سایر حوزه های علمی كشور پدید آمده است. جامعه علمی ایرانی برای انتقال علوم خود به خارج از مرزهای زبان فارسی نیازمند سرمایه گذاری آموزشی بیشتری است تا دستاوردها و پیشرفت های این مرزو بوم را در قالب مقالات و تحریر های گوناگون به جهانیان آشكار سازد.
مشكلات آموزش زبان خارجی در ایران
1- نخستین مشكل فراگیری زبان های خارجی زمان آن است. آموزش زبان های خارجی هنگامی در سرفصل های دانش آموزان قرار می گیرد كه جعبه سیاه ذهن بسته می شود. جعبه سیاه از سنین حدودا از 2 سالگی تا 12 سالگی در مغز وجود و این امكان را به هر كودكی می دهد تا زبانی را به طور مادری و بسیار آسان تر فراگیرد.
یكی از راهكارها این است كه سرفصل های زبان های خارجی از سنین هفت سالگی و پیش دبستانی در مدارس قرار گیرد تا اندیشمندان آینده كشور در سنین بالاتر با این مشكل روبه رو نشوند.
2- دومین مشكل استفاده از روش نامناسب تدریس است. امروزه روش مورد استفاده در آموزش زبان های مدارس دستور محور است كه متاسفانه روشی با انعطاف بسیار كم است. این در حالی است كه روش های نوین آموزش زبان های خارجه بیش از آنكه بر پایه دستورهای زبانی و كاغذ باشد، به صورت گفتاری و شفاهی است كه برای زبان آموز نیز لذت بخش است.
عدم انگیزه و تشویق
مهم ترین عامل برای سرخوردگی فرد زبان آموز عدم ایجاد انگیزه و تشویق توسط معلم ها و اساتید دوران دانشگاهی است. ایجاد اشتیاق یكی از ویژگی های معلم های موفق است كه مناسب خواهد بود این امر در همه اساتید و معلم ها نهادینه شود. امید به موفقیت، دانش آموزان را در این عرصه موفق ساخته و به تدریج تلاش های خود را بیشتر خواهند كرد. عدم ارائه راهكارهای مناسب برای یادگیری بهتر به حد كافی برای دانشجویان و دانش آموزان از جمله عوامل مخرب انگیزه و اشتیاق خواهد بود.
عدم زمان بندی مكفی
روند یادگیری یك زبان خارجه متفاوت از دروس دیگر است. اختصاص یك جلسه در هفته به این درس نه تنها موجب فراگیری دانش آموزان خواهد شد بلكه بیشتر موجبات ترس و دلهره آنها برای این درس را به دنبال خواهد داشت. در همین راستا پیشنهاد می شود اختصاص سه روز در هفته به درس زبان خارجه در مدارس و دانشگاه ها و با بهره گیری از روش آموزشی كه به طور موجز در قبل گفته شد باعث اشتیاق، پیشرفت و یادگیری سریع دانش آموزان خواهد شد. یادگیری یك زبان خارجی فرآیندی 10، 15 ساله نیست كه دانشجویان پس از 15 سال تلاش قادر به تكلم نباشند بلكه با زمانبندی مناسب در یك دوره كوتاه برد یك ساله خواهند توانست آن را به طرز شایسته فرا گرفته و به كار برند.
بهتر است آموزش و پرورش ما با قرار دادن این درس در سرفصل دوره دبستان و جدی تلقی كردن آن در دوره راهنمایی، این مشكل آموزشی برای جامعه علمی آینده برطرف شود. در همین راستا دانش آموزان با صرف زمانی مناسب در دوره دبیرستان خواهند توانست مطالب گسترده تری را بیاموزند كه در سطح وسیع پیشرفت های شگرفی را پس از یك دوره سرمایه گذاری شاهد خواهند بود.
مدرس دانشگاه*