اصطلاح دانش‌آموزان هوش‌مرزی به آن دسته از دانش‌آموزان اطلاق می‌شود که عملکرد آنها در آزمون‌های هوش یک تا دو انحراف استاندارد پایین‌تر از میانگین جامعه قرار می‌گیرد و به آنها دیرآموز، کندآموز یا مرزی می‌گویند و حدود 6.13 درصد از جمعیت جامعه را تشکیل می‌دهند.
عبدالله اسدی پور، رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی استان مرکزی در گفت‌وگو با ایسنا، پیرامون طرح تلفیق دانش‌آموزان هوش مرزی در کلاس‌های عادی گفت: دانش‌آموزان با بهره هوشی 70 تا 85 دانش‌آموز هوش‌مرزی یا دیرآموز هستند که تا 10 سال پیش در مدارس استثنایی درس می‌خواندند و حالا در صورت پیگیری خانواده‌ها به مدارس عادی راه می‌یابند.
در سال حدود 21 هزار نوآموز در سطح استان در طرح‌های سنجش سلامت از لحاظ توان‌بخشی مورد معاینه و غربالگری قرار می‌گیرند که شناسایی دانش‌آموزان هوش مرزی نیز شامل این طرح است.
اسدی‌پور در رابطه با تفاوت‌های بهره هوشی در دانش‌آموزان و غربالگری آنان در مدارس استثنایی اظهار کرد: در غربالگری بر مبنای هوش تلفیقی، دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی با بهره هوشی کمتر از 50 به بهزیستی فرستاده می‌شوند. هوش بین یک تا 25 حمایت‌پذیر، بین 25 تا 50 تربیت‌پذیر و از 50 تا 70 آموزش‌پذیر تلقی می‌شوند که این دسته از ذانش‌آموزان در دنیا آهسته‌گام نامیده می‌شوند.
دانش‌آموزان استثنایی که در مدارس کم‌توان ذهنی مشغول به تدریس هستند، بهره هوشی بین 50 تا 70 را دارند. از 85 به بالا عادی و کمی باهوش‌تر و از 115 به بالا سرآمد هستند.
وی در خصوص مشکلات شخصی و همچنین چالش‌های پیش روی دانش‌آموزان هوش مرزی در اجتماع گفت: این دانش‌آموزان نیازمند پاسخ درست خانه و مدرسه هستند. آنها در برخی مهارت‌های حرکتی ظریف و پیچیده مانند سوزن نخ کردن و همچنین در هماهنگی چشم و دست ضعیفند و نسبت به بچه‌های عادی قدرت تمرکز کمی دارند، در گفتار و زبان دچار مشکل بوده و دارای مشکلات حرکتی، عدم اعتماد به نفس و از آنجاکه نگرش منفی نسبت به خود دارند بی‌انگیزه بوده و مهارت‌های اجتماعی را کمتر یاد می‌گیرند.
علاوه بر این، آنها احساس ناامنیِ روانی – عاطفی و ناهنجاری‌های رفتاری عاطفی دارند. دانش‌آموز دیرآموز یا مرزی ترس از مدرسه رفتن دارد که قطعاً در این رابطه عدم همکاری بین خانواده و مدرسه می‌تواند مشکل‌آفرین باشد، در حالی که آنها با تحصیل در مدارس عادی می‌توانند در کنکور هم قبول شوند.